Frjáls verslun - 01.02.1986, Blaðsíða 57

— Hverjir eiga viðskipti við ykk-
ur? „Þeir sem selja hlutabréf eru
fyrst og fremst einstaklingár, fólk
sem til dæmis hefur erft bréf og
einnig hafa bréf úr dánarbúum sem
eru til skipta verið seld. Kaupenda-
hópurinn er hins vegar fjölbreyttari
og fámennari, þar sem fleiri kaup eru
hjá okkur en sölur. Viðskiptin voru
lífleg fyrir jólin því þá þurfa margir
að losa peninga sem eru bundnir.
Það örvaði sölur að öll félögin á skrá
hjá okkur eru í hópi þeirra 14 fyrir-
tækja, sem fengið hafa staðfestingu
ríkisskattstjóra á því að þau uppfylli
skilyrði um skattaívilnanir vegna
hlutafjárkaupa. Þessar reglur um
skattfrádrátt eru ótvíræð hvatning.
Einnig koma hér menn sem eru að
fjárfesta án tillits til skattareglna“.
Ríkið missir ekki
tekjur
„Ég vil vekja athygli á því að ríkið
missir ekki nauðsynlega tekjur þótt
það veiti almenningi skattafrádrátt
vegna hlutabréfakaupa. Ef fyrirtæki
fá ekki nægilegt eigið fé þurfa þau að
nota lánsfé í staðinn og vextir af lán-
um koma til frádráttar til skatts. Fé-
lög með góða eiginfjárstöðu eru mun
líklegri til þess að skila hagnaði og
greiða skatta en þau sem eiga í basli
vegna skulda".
— Hvað ræður vali á þeim hluta-
félögum sem þið skráið gengi bréfa
hjá? „Við setjum engin sérstök skil-
yrði. Við höfum valið félög sem við
vitum að eru þekkt meðal þorra al-
mennings og hafa aðgengilega árs-
reikninga. Val á þessum félögum er
einhliða ákvörðun Hlutabréfamark-
aðarins og ég á von á því að þessum
félögum muni fjölga."
— Hvað ræður gengi bréfa?
“Engin ein regla er í gildi. Við skoð-
um reikninga félagsins, tökum mið
af sölum og eigin tilfinningu fyrir því
hvaða verð sé eðlilegt að setja upp.
Svo þreifum við okkur áfram. Varð-
andi bréf Verzlunarbankans var
gengið gefið. Bankinn var að auka
hlutafé sitt og bauð 20 milljónir á al-
mennum markaði á genginu 150. Þá
hefur Iðnaðarbankinn keypt eigin
hlutabréf eða haft milligöngu um
sölu bréfanna. Við mat á þeim hefur
verið litið til raunverulegrar stöðu
samkvæmt síðasta ársuppgjöri og
auk þess greiddir útlánavextir frá
uppgjörsdegi til kaupdags. Til að fá
viðskiptin viljum við bjóða aðeins
betur. í þessu sambandi langar mig
að taka fram að Iðnaðarbankinn er
til fyrirmyndar í samskiptum við
hluthafa að þessu leyti. Enda eykur
það tiltrú manna á bankanum og
hlutabréf í honum eru eftirsótt".
Dreifa áhættunni
— Nú hafið þið staðið fyrir hluta-
fjárútboði í Hampiðjunni hf. Hver
var reynslan af því? „Hún var góð.
Öll bréfin seldust að nafnvirði 5.5
milljóna króna. Hinu er ekki að
leyna að það urðu mér nokkur von-
brigði hvað fáir komu inn af götunni
til þess að afla sér upplýsinga. Það
má þó segja að ekki hafi verið stílað
inn á þá sem vildu nota sér skattfrá-
drátt þar sem minnsti hlutur var 100
þúsund krónur, seldur á genginu
110, á sama tíma og hámarks skatt-
frádráttur hjóna vegna hlutafjár-
kaupa er 68 þúsund krónur".
— Hlutabréf hafa tiltölulega litla
ávöxtun en mikla áhættu. Hvað veld-
ur því að menn vilja kaupa og eiga
hlutabréf? „Engin ein skýring er
einhlít. Sumir kunna að vera að
kaupa sér völd og áhrif. Aðrir eru að
dreifa áhættunni. Eru búnir að
kaupa spariskírteini ríkissjóðs og
vilja ekki hafa öll eggin í sömu körf-
unni. Loks getum við ekki slegið því
föstu að öll hlutabréf skili lítilli
ávöxtun. Mörg dæmi eru um hlutafé-
lög sem hafa veitt hluthöfum sínum
ríflegan arð.“
Orð og efndir
— Hvað þarf að breytast til að
hlutafé verði jafnsett öðru sparifé
gagnvart skattareglum? „Mikið er
rætt um eiginfjárstöðu íslenskra fyr-
irtækja um þessar mundir. Forsætis-
ráðherra hvatti íslensk fyrirtæki til
að bæta eiginfjárstöðuna í áramóta-
ávarpi sínu enda er það nauðsyn
vegna mikilla erlendra skulda og
hárra vaxta. Ég get nefnt sem dæmi
að í Belgíu hafa verið settar reglur
sem veita þeim fyrirtækjum skattfrá-
drátt sem auka eigið fé til að greiða
niður erlendar skuldir. Markmið
stjórnvalda var að lækka erlendar
skuldir og því var hrundið í fram-
kvæmd með þessum hætti.
Hér þarf í fyrsta lagi að vera vilji
fyrir hendi hjá stjórnenduni og eig-
endum fyrirtækja á því að opna fyrir-
tækin og afla fjár á almennum hluta-
bréfamarkaði. Einnig þurfa stjórn-
völd að sýna vilja sinn í verki. Það
var rétt stefna sem tekin var upp fyr-
ir 2 árum að nota skattafrádrátt til
að örva kaup almennings á hluta-
bréfum en skilyrðin sem sett voru
um hlutafélög eru of ströng, því hlut-
fallslega mjög fá íslensk atvinnufyr-
irtæki uppfylla þau.“
Málin flækt
„Skattlagning hlutafjár hefur verið
lagfærð undanfarið en ennþá vantar
á. Arður er skattfrjáls að vissu
marki. Fyrir flesta eru þessar reglur
rýmilegar en ekki alla. Það sem verra
er að þessar takmarkanir fæla fólk
frá því að kaupa hlutabréf því það vill
ekki setja sig inn í flóknar reglur.
Þarna er því verið að flækja málin að
óþörfu. Hægt er að nefna fleiri
dæmi. Innistæður í bönkum eru und-
anþegnar eignarskatti það er hluta-
fjáreign líka að vissu marki. Við rek-
um okkur enn á flóknar reglur. Loks
má nefna að söluhagnaður vegna
sölu hlutabréfa er mjög líklega í flest-
um tilvikum skattfrjáls en það getur
tekið langan tíma að útskýra í hverju
það er fólgið. Ef stjórnvöldum er al-
vara með að brýnt sé að íslensk fyrir-
tæki bæti eiginfjárstöðu sína verða
þau líka að gera það aðlaðandi fyrir
fólk að festa fé í atvinnurekstri.
Það er mikið í húfi að vel til takist
ekki aðeins til að bæta stöðu fyrir-
tækjanna heldur einnig vegna þess
aðhalds sem fylgir. Með aukinni
hlutafjáreign almennings og markaði
með hlutabréf, fer fólk að fylgjast
betur með frammistöðu fyrirtækj-
anna og gengi bréfa í þeim. Það knýr
stjórnendur fyrirtækja til að skila
betri rekstrarafkomu".
— Hvert verður framhaldið á
starfsemi Hlutabréfamarkaðarins.
Einhverjar nýjungar á döfinni? „Það
er ýmislegt á prjónunum sem of
snemmt er að segja frá. Við munum
halda áfram á sömu braut og vænt-
anlega reyna að kynna fyrir fyrir-
tækjum þá möguleika sem eru fyrir
hendi með því að afla fjár með hluta-
fjárútboðum."
57