Frjáls verslun - 01.02.1986, Page 68

a
Raunhæfar
aðgerðir
Það leikur tæpast á tveimur tungum að heildarkjarasamningurinn sem gerður var
á dögunum markar á margan hátt tímamót. í fyrsta skipti í meira en hálfan annan
áratug er nú gripið til raunhæfra aðgerða til þess að hafa hemil á óðaverðbólgunni
sem verið hefur hérlendis. Verðbólgu sem hefur sett þjóðfélagið meira eða minna á
annan endann og valdið ómældum spjöllum á íslensku efnahagslífi. Það er mjög
athygiisvert að frumkvæðið að slíku kemur frá aðilum vinnumarkaðarins og sýnir
mönnum svo ekki verður um villst hve stjórnunarlegt vald þeirra er mikið. Það voru
í raun ASI og VSI sem sögðu ríkisstjórninni fyrir verkum og það er kannski dæmi
um viðhorf manna til ríkisvaldsins að það þótti blómagjafar virði þegar einn ráð-
herrann sýndi frumkvæði og spyrnti við fótum þegar bankarnir ætluðu að hækka
þjónustu sína rétt í kjölfar kjarasamninganna.
En hvað er það sem veldur því að nú telja menn loks tíma til kominn að freista
þess að snúa þeirri öfugþróun sem ríkt hefur hérlendis um langt skeið við? Senni-
lega sú reynsla sem fengist hefur að kjarasamningum á þessu tímabili og sú stað-
reynd að miklar hækkanir launa í krónutölu hafa ekkert gert annað en að kynda
undir verðbólgubálinu. Þær hafa alls ekki fært fólki aukinn kaupmátt nema síður
væri. Líklega hefur kollsteypan í kjölfar hins langa verkfalls BSRB á árinu 1984
opnað augu manna endanlega fyrir þessu og má þá segja að það verkfall hafi ekki
verið til einskis. Á þeim tíma komu fram hugmyndir í viðræðum ASÍ og VSÍ sem
voru í dúr við það sem nú var samið um en því miður náðu þær ekki fram að ganga
þá og dýrmætur tími tapaðist og þær fórnir sem launþegar og aðrir voru búnir að
færa eftir aðhaldsaðgerðir sem núverandi ríkisstjórn greip til í upphafi valdaferils
síns fóru algjörlega fyrir bí.
Hérlendis er fólk orðið svo vant að lifa við mikla verðbólgu að það tekur sjálfsagt
nokkurn tíma að átta sig á þeirri umbreytingu sem ætlunin er að gera nú. Það munu
fylgja því ákveðnir verkir að grípa til svo róttækra aðgerða en tilgangurinn helgar
vissulega meðalið og það verður hlutverk þeirra sem stóðu að samningunum að
fylgja því eftir að markmiðin náist því til þess er stjórnvöldum illa treystandi.
Ekki síst þarf að fylgjast með því að opinber þjónusta verði ekki hækkuð en til
þess er jafnan rík tilhneiging og slíkar hækkanir fara oft á tíðum ekki hátt. Það hef-
ur t.d. verið meira talað um fyrirhugaðar fargjaldahækkanir hjá Flugleiðum en það
að hið opinbera stórhækkaði mörg gjöld á því fyrirtæki nú fyrir skömmu. Aðilar
vinnumarkaðarins þurfa líka að fylgja því eftir að skattheimtan verði minnkuð eins
og fyrirheit voru gefin um og það virðist nauðsynlegt að þrýstingur komi þaðan á að
látið verði af bruðli og óráðsíu í ríkisrekstrinum. Oft hefur verið sagt að samskipti
atvinnurekenda og verkalýðsforystunnar einkennist af togstreitu sem eigi pólitísk-
ar rætur og sá sem fylgst hefur með átökum þessara aðila efast ekki um að slíkt á
oft við rök að styðjast. En að þessu sinni var slíkt greinilega lagt fyrir róða og hagur
þjóðarinnar og launþega hafður í fyrirrúmi. Það er ástæða til þess að fagna slíku og
það mun koma hverjum einasta íslendingi til góða svo fremi að markmiðin sem sett
voru náist.
68