Frjáls verslun - 01.02.1996, Blaðsíða 37

Annar forseti íslands, herra Ásgeir Ásgeirsson, til hægri í fremri röð, fyrir utan Downingstræti 10 í London, bústað
forsætisráðherra Bretlands, ásamt Sir Alex Douglas Home, forsætisráðherra Bretlands. Ásgeir er þama í opinberri
heimsókn árið 1963. Fyrir aftan þá standa sendiherramir Henrik Sv. Bjömsson og Guðmundur í. Guðmundsson.
Ásgeir var forseti frá 1952 til 1968, eða í fjögur kjörtímabil.
Ljósmynd: Vigfús Sigurgeirsson.
Ásgeir. Hann sat á þingi fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og var m.a. forseti
sameinaðs þings á Þingvöllum hinn
17. júní 1944. Hann var um skeið
sendiherra en var nú hættur hvoru
tveggja og sá fram á náðuga daga á
Bessastöðum, enda tekinn að reskj-
ast allmjög.
Þriðji frambjóðandinn kom úr aUt
annarri átt og var ósnortinn af póUt-
ísku vafstri; hann var hins vegar góð-
frægur sálusorgari Reykvíkinga til
margra ára. Þetta var sr. BjamiJóns-
son dómkirkjuprestur.
FÓLKIÐ E6A FLOKKURINN
Margir kviðu þessara fyrstu al-
mennu forsetakosninga og óttuðust
um virðingu embættisins. Sú skoðun
var býsna almenn að koma þyrfti í veg
fyrir eiginlegar kosningar; betur færi
á því að „þjóðareining“ tækist um
einn frambjóðanda. Þessi skoðun
naut ekki síst hyUi innan raða helstu
stjórnmálaflokkanna þriggja; Fram-
sóknar-, Sjálfstæðis- og Alþýðu-
flokks. Leiðtogar flokkanna stofnuðu
til viðræðunefndar um máUð þar sem
freistað skyldi að finna einn frambjóð-
anda sem aUir flokkarnir gætu fyUrt
sér um. Ýmis nöfn bar á góma í þess-
um viðræðum. TU dæmis héldu Al-
þýðuflokksmenn Ásgeiri Ásgeirssyni
mjög á lofti en Framsóknarmenn
töldu fráleitt að styðja þennan foma
flokkaskelfi þeirra. Því varð úr að lagt
var að sr. Bjama að bjóða sig fram og
stjómarflokkamir tveir, stærstu
flokkar landsins, stóðu einarðir á bak
við hann.
Almennt munu landsmenn hafa
verið andvígir því að að velja á Bessa-
staði vígmóðan kappa úr orrahríðum
stjómmálanna. Nú var hins vegar
komin upp sú kynlega staða að sá
frambjóðendanna, sem tvímælalaust
var minnst „spjaUaður" af stjóm-
málaátökum, var orðinn fulltrúi flokk-
anna. Og helsti stjómmálajaxlinn í
hópnum, Ásgeir Ásgeirsson, var fuU-
trúi fólksins gegn flokksræðinu!
Flokksforkólfum hafði að sögn
einkum gengið það tU er þeir fylktu
Uði um einn frambjóðanda að koma í
veg fyrir að forsetaembættið yrði
vanvirt og atað út í fólskulegum kosn-
ingaslag. Þeir uppskám einhveija
harðvítugustu kosningabaráttu sem
um getur. Baráttan var augljóslega á
mUU sr. Bjama og Ásgeirs; framboð
Gísla naut mUdu minna fylgis.
Margir vom þeirrar skoðunar að
sr. Bjami hlyti að vera ósigrandi í
kosningunum. Fyrir það fyrsta var
hann virtur og vinsæU manna á meðal.
Mestu munaði þó að á bak við hann
stóðu kosningavélar Framsóknar-
flokks ogSjálfstæðisflokks. Málgögn-
um flokkanna var ákaft beitt í slagnum
og daglega birtust fregnir af vettvangi
baráttunnar.
Eftir því sem leið á jókst ofsinn í
kosningabaráttunni og það virðist
hafa komið nokkuð flatt upp á forkólfa
stóru flokkanna hversu mikið fylgi
Ásgeirhafði. Niðurstaða kosninganna
varð sú að Ásgeir hlaut um 46,7%
atkvæða, Bjami 44,1% og GísU
Sveinsson 6%.
Útkoma sr. Bjama var best í dreif-
býli og þar sem Framsóknarmenn
voru sterkir fyrúr. Sjálfstæðismenn
virðast ekki hafa verið eins reiðubúnir
að fylgja flokkslínunni.
FORNLEIFAFRÆÐINGUR
GEGN SENDIHERRA
Ásgeir Ásgeirsson sat á stóli í fjög-
ur kjörtímabU og var sjálfkjörinn 1956,
1960 og 1964. Þegar leið að lokum
fjórða kjörtímabUsins vom ýmis teUm
á lofti um að hann myndi ekki gefa
kost á sér áfram.
37