Frjáls verslun - 01.02.1996, Blaðsíða 62

MISRETTIIFRELSI
Um 20 þúsund manns geta valiö sér lífeyrissjóöi. Hvers
vegna ekki aö leyfa öllum aö njóta frelsis í lífeyrissparnaöi?
aífeyrisspamaður er í flestum til-
fellum bundinn við ákveðinn líf-
eyrissjóð. Ekki eru þó allir jafn-
settir því áð stór hópur fólks, eða um
20.000 manns, getur valið sér lífeyris-
sjóð. Einnig er um mismunandi skatt-
lagningu að ræða eftir því hvort lagt er í
lífeyrissjóð, sem er viðurkenndur af
fjármálaráðuneytinu, eða hvort keypt er
svokölluð lífeyristrygging en lífeyristr-
yggingar eru skattlagðar eins og hver
annar sparnaður og verður því um tals-
vert hærri skattlagningu að ræða en ef
greitt er í lífeyris-
sjóð.
Samkvæmt ís-
lenskum lögum er
öllum skylt að
greiða 10% af
skattskyldum
tekjum sínum í líf-
eyrissjóð. Þá er
launþegum, sem
eiga aðild að stéttarfélagi, gert skylt að
greiða þessa fjárhæð í þann lífeyrissjóð
sem tengdur er þeirra stéttarfélagi.
Einstaklingi, sem hefur 100.000 kr. á
mánuði í 40 ár, getur því verið gert skylt
að greiða sem svarar fimm milljónum
króna af tekjum sínum í sjóð sem hann
hefur engin áhrif á.
Þeir 20.000 einstaklingar, sem ekki
tilheyra ákveðnum lífeyrissjóðum, hafa
greiðsluskyldu. Þeim er gert að greiða í
einhvem lífeyrissjóð að eigin vali. Þeir
geta valið um lífeyrissjóði, sem eru
samtryggingarsjóðir, t.d. Söfnunarsjóð
lífeyrisréttinda, eða séreignasjóði, t.d.
Frjálsa lífeyrissjóðinn. En þeir geta ekki
valið um að greiða í líftryggingafélög eða
lífeyrissparnaðartryggingu.
Flestir, sem hafa tjáð sig um lífeyris-
mál, eru sammála um að rétt sé að
skylda alla til að leggja fyrir til elliáranna.
Mikill ágreiningur ríkir hins vegar um
það hversu mikið ákvörðunarvald ein-
staklingurinn eigi að hafa yfir sínum eig-
in fjármunum. Þeir, sem vilja ganga
lengst í átt til valfrelsis, vilja að hægt sé
að velja um mismunandi tegundir líf-
eyrisspamaðar. Þeir aðilar, sem vilja
ganga styst, vilja hafa kerflð óbreytt.
Meðan lögin eru óbreytt er talsvert
misrétti á milli þeirra, sem geta sjálfir
ákveðið hvað þeim sé fyrir bestu og
varið sínum fimm milljónum eins og þeir
telja best, og á milli þeirra sem skuld-
MYNDIR: BRAGI P. JÓSEFSS0N
bundnir em til að greiða í ákveðna sjóði
sem henta þeim alls ekki. Þá er einnig
mikið misræmi á milli launþega eftir því í
hvaða sjóð þeim er gert að greiða þar
sem lífeyrissjóðirnir eru misjafnlega vel
staddir.
Skattalögum hefur nú verið breytt
þannig að ekki er lengur um að ræða að
lífeyrissparnaður sé tvískattaður hjá
launþegum. Hjá einstaklingum með eig-
in rekstur er enn um tvísköttun að ræða
samkvæmt lögum en nýlega féll dómur í
þá veru að einstaklingi væri leyfilegt að
færa til gjalda í rekstri sínum iðgjald
atvinnurekanda í lífeyrissjóð. Lífeyris-
þegar, sem nú taka lífeyri, eru að hluta
til tvískattaðir. Lífeyrisiðgjöldin voru
skattlögð að hluta og nú er lífeyririnn
skattlagður að fullu. Þannig að lífeyris-
þegar í dag eru að greiða skatt af eigin
peningum í annað sinn.
Lífeyristryggingar, sem hafa verið að
ryðja sér til rúms á íslandi á undanförn-
um ámm, eigá erfitt uppdráttar þar sem
það er skattalega óhagstætt fyrir laun-
þegann að greiða lífeyristryggingu. Þá
SKILAB0Ð
TIL STJÓRNVALDA
Brynhildur Sverrisdóttir
Brynhildur Sverrisdóttir er fram-
kvæmdastjóri hjá Fjárfestingarfé-
laginu Skandia.
er lífeyristrygging eignarskattskyld en
eignarskattur er nú 1,2-1,45% á ári. Með
nýjum tillögum um vaxtaskatt verða vext-
ir, arður og gengishagnaður af lffeyristr-
yggingu skattskyldir um 10%.
Dæmi um áhrif mismunandi skatt-
lagningar eftir tegundum lífeyrissþarn-
aðar. Launþegi, sem leggur í löggiltan
séreignasjóð 10.000 kr. á mánuði í 30
ár, á 8,2 milljón-
ir. Afþeimþening-
um þarf að greiða
tekjuskatt þannig
að nettófjárhæðin
verður 4,8 mill-
jónir. Launþegi,
sem leggur sömu
fjárhæð í lífeyristr-
yggingu, sem ber
sömu 5% raunávöxtunina og séreigna-
sjóðurinn, á einungis 3,5 milljónir
króna eftir 30 ár. Munurinn vegna
skattalegrar mismununar er 1,3 mill-
jónir króna.
Skattalega og kostnaðarlega er
séreignasjóður hagstæðari launþeg-
um. íslensku séreignasjóðirnir bjóða
upp á úrval trygginga og eru með
mjög lágan rekstrarkostnað. Erfitt er
að bera saman ávöxtun þar sem upp-
lýsingar eru takmarkaðar hjá líf-
eyristryggingum. Allianz gefur upp
meðalávöxtun 7,44% á ári í þýskum
mörkum. Ef tekið er tímabilið 1986-
1994 er meðalraunávöxtun í íslensk-
um krónum 8,1% en á sama tímabili
var raunávöxtun Frjálsa lífeyrissjóðs-
ins 10%.
Til þess að um raunhæfan saman-
burð á kostum og göllum hinna mis-
munandi tegunda lífeyrissparnaðar
geti verið að ræða verður að gera þá
kröfu til lífeyristrygginga að upplýs-
ingaflæðið verði betra. Að kostnaður
verði upplýstur. Að eignasamsetning
sjóðsins verði upplýst. Að kaupandi
lífeyristrygginga fái upplýsingar um
ávöxtun innistæðu sinnar að minnsta
kosti mánaðarlega.
Stjórnvöld þurfa að sjá til þess að
allir sitji við sama borð hvað varðar
valfrelsi, skattlagningu og upplýs-
ingagjöf.
62