Frjáls verslun - 01.05.1998, Síða 52

SAMEIGNAR- OG SÉREIGNARSJÓÐIR
Munurinn á sameignar- og séreignar-
sjóðum er töluverður. Stærsti munurinn
felst i tryggingunum. í sameignarsjóði
er fólki tryggður ellilífeyrir til æviloka
sem og örorku-, maka- og barnalífeyrir. í
séreignarsjóði á sjóðfélagi rétt á að fá
inneign sína greidda út við 60 ára aldur á
eigi skemmri tíma en 10 árum. Þegar
hann hefur tekið alla upphæðina út fær
hann ekki lengur greiðslu frá sjóðnum.
Það sama gildir um örorkulífeyrinn en
ekki er greiddur maka- eða barnalífeyrir úr séreignarsjóðum. Inni-
stæða í séreignarsjóði erfist við fráfall sjóðfélaga en rennur til
hinna sjóðfélaganna þegar um sameignarsjóð er að ræða.
Hingað til hefur engin skylda hvílt á þeim sem greiða í séreign-
arsjóð að tryggja sér örorkulífeyri eða ellilífeyri til æviloka. Sjóð-
irnir hafa hins vegar boðið sjóðsfélögum að kaupa sér tryggingar
hjá tryggingafélögum fyrir hluta iðgjaldanna.
I dag getur fólk fengið inneign sína útgreidda í lágmark 10 ár.
Allir geta hins vegar valið um lengri tíma. Með nýjum lögum verð-
ur lágmarkið 7 ár. Þá getur einstaklingur hafið töku séreignalíf-
eyris við 60 ára aldur og tekið út að lágmarki á 7 árum eða á þeim
árafjölda sem viðkomandi vantar í 67 ára aldur. Þannig getur sá
sem byijar 65 ára, tekið út á tveimur árum. Þetta gildir einungis
fyrir lífeyrisréttindi sem eru umfram lágmarkstryggingu. Eigi á
hinn bóginn að nota séreignina sem hluta af lágmarkstryggingu,
sem er heimilt samkvæmt nýju lögunum, getur binditíminn verið
lengri.
VIRKARA EFTIRLIT
í nýju lögunum er rikisskattstjóra falið það verkefni að hafa eft-
irlit með þvi að greitt sé lífeyrisiðgjald vegna allra sem skyldu-
trygging lífeyrisréttinda nær til. Það á m.ö.o. að vera virkara eftir-
lit með því að iðgjöldin skili sér en áður komust menn upp með að
greiða ekki í lífeyrissjóð.
Lífeyrissjóðir og launagreiðendur þurfa árlega að gera grein
fyrir greiðslum í lífeyrissjóði og einstaklingur skal tilkynna á
skattaframtali hvað hann hefur greitt í lífeyrissjóð á árinu og þá líf-
eyrissjóði sem hann hefur greitt til. Vanræki einhver að greiða er
honum gefinn kostur á að bæta úr því en sinni hann því ekki inn-
an tiltekins tíma leggur ríkisskattstjóri á hann iðgjald sem sent er
til innheimtumanns ríkissjóðs.
Þess ber þó að geta að enn geta allir greitt allt í séreignasjóð,
eða allt þar til 1. júlí 1999, því lífeyrissjóðirnir hafa árs aðlögunar-
tíma tíl að breyta reglugerðum sínum. Eftír það verða allir skyld-
aðir til að greiða ákveðið lágmark í samtryggingu.
SKATTALEG MEÐFERÐ
Lengst af hefur lífeyrissjóðsiðgjald sem stafar frá launþega ver-
ið skattlagt, þ.e. ekki hefur verið veittur skattaafsláttur vegna ið-
gjaldsins heldur hefur hlutur launþega verið tvískattaður, þ.e.
bæði inn og út. I kjarasamningum sem gerðir voru árið 1995 var
ein forsenda þeirra að skattalögunum
yrði breytt í þá veru að 4% iðgjald
launþega tíl lífeyrissjóðs yrði frádrátt-
arbært frá skatti. Arið 1995 var ákveð-
ið að veita þennan skattaafslátt í
áföngum og tók sú breyting fullt gildi
frá 1. júlí 1997.
Framlag vinnuveitenda í lífeyris-
sjóð vegna launþega er í dag að lág-
marki 6% en í gildi eru kjarasamning-
ar sem gera ráð fyrir hærra framlagi
launagreiðanda. Frá 1. janúar 1999
gefst launþegum kostur á að greiða allt að 6% í lífeyrissjóð með
skattafrádrætti og því er ekki ósennilegt að krafan í næstu kjara-
samningum verði sú að framlag vinnuveitenda hækki, t.d. úr 6% í
8%. Þá gæti iðgjald til öflunar lífeyrisréttinda verið allt að 14% fyrir
hinn almenna launþega.
Greiðslur í lífeyrissjóði eru skattfijálsar, þ.e. þær reiknast sem
útgjöld. Fólk greiðir þvi engan tekjuskatt af því sem það greiðir
inn. Þegar það er 67-70 ára og tekur út er það eins og tekjur, þ.e.
það er borgaður skattur af því. Þetta er því einskonar skattfrestun.
VERKTAKAR 0G SJÁLFSTÆTT STARFANDI
Verktakar og sjálfstæðir atvinnurekendur hafa að mörgu leyti
meira frelsi en áður. I eldri lögum var gert ráð fyrir að sá sem tíl-
heyrði ákveðinni stétt skyldi greiða í þann sjóð. T.d. voru verk-
fræðingar skyldaðir að greiða í lífeyrissjóð verkfræðinga þótt þeir
störfuðu sem sjálfstætt starfandi aðilar eða við önnur störf. Nú
ræðst skylduaðildin af þeim kjarasamningi sem einstaklingurinn
er aðili að. Sé einstaklingur ekki aðili að kjarasamningi getur hann
ákveðið í ráðningarsamningi í hvaða lífeyrissjóð hann greiðir.
Þeir sem á hinn bóginn greiddu ekki í lífeyrissjóð áður eru nú
skyldugir að byrja á því samkvæmt nýju lögunum. (Þess ber að
geta að lífeyrissjóðirnir hafa árs aðlögunartíma til að breyta reglu-
gerðum sínum svo það geta allir greitt í séreignarsjóð fram að
því.)
Tíu prósent reiknaðra launa sjálfstæðra atvinnurekenda (6%
vinnuveitandans og 4% launþegans) eiga að fara í lífeyrissjóð og
þeir geta fært það sem skattfrjáls útgjöld. Hversu stóran hluta þeir
greiða í sameignarsjóð fer eftir kröfu viðkomandi sjóðs um lág-
markstryggingavernd (algjört lágmark er talið vera 34%). Afgang-
num geta þeir ráðstafað í séreignarsjóði að eigin vild, en þeir Ijár-
munir eru þá bundnir tíl ákveðins tíma. Þeir geta m.ö.o. valið þann
sjóð sem gefur besta ávöxtun og hefur minnstan kostnað í stað
þess að vera lögbundnir tíl að greiða í ákveðinn lífeyrissjóð. Verði
þeir gjaldþrota er ekki hægt að ganga að eign þeirra í lífeyrissjóði.
MAKAR SJÓÐFÉLAGA
Samkvæmt 14. grein laganna getur sjóðfélagi nú ákveðið að
hluti af iðgjaldi hans í lifeyrissjóð, t.d. helmingur, kaupi vernd fyr-
ir makann. Makinn ávinnur sér þannig réttindi í gegnum sjóðfé-
lagann, þ.e. safiiar sér í lifeyrissjóð i gegnum hann.
Við fráfall sjóðfélaga hafa einungis makar sjóðfélaga í sameign-
Því fyrr, því betra,
Kr. Inneign vex meira ef sparnaöurinn nær ylir lengri tíma.
25 Aldur 35 45 55 65
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■|
Þvi fyrr sem fólk fer að spara - því betra.
Inneign vex meira ef sparnaðartíminn er
lengri.
MAKAR SJÓÐFÉLAGA
Samkvæmt 14. grein laganna getur sjóðfélagi nú ákveðið aö hluti af iögjaldi hans í
lífeyrissjóö, t.d. helmingur, kaupi vernd fyrir makann. Makinn ávinnur sér þannig lífeyrisréttindi líka. Þetta getur skipt miklu máli ef
fólk skilur skömmu áöur en þaö kemst á eftirlaunaaldur.
52