Frjáls verslun - 01.01.1999, Qupperneq 69

0rið 1939 var ísland í alvarlegri
efnahagskreppu, heimskrepp-
unni miklu. Fjöldi manns var at-
vinnulaus og laun þeirra sem fengu vinnu
voru lág. Ófriðarblikur hrönnuðust upp í
Evrópu. Landið hafði lengi notið verndar
gegn erlendum herjum og stríðsátökum
kapítalistum með skattaívilnunum vegna
hlutabréfakaupa og sölu ríkisbankanna.
l'rjáls verslun hefur verið margs kon-
ar blað á þeim 60 árum sem liðin eru frá
því að hún kom fyrst út. Hún fjallar ekki
bara um viðskipti heldur ekki síður það
fólk sem vinnur í fyrirtækjunum, stjórn-
-mmj
Frjáls verslun í sextíu ár:
Aldarspegill atvinnulífsins
vegna ijarlægðar sinnar frá öðrum lönd-
um. En landsmenn guldu þess líka að vera
fjarri stærstu mörkuðum. Stjórnvöld gerðu
vont verra með viðamiklum höftum og inn-
flutningsbönnum. Það þurfti djarihuga og
framsækna menn til þess að hefja útgáfu
tímaritsins Frjálsrar verslunar á slíkum
tímum. Verslun og viðskipti voru ekki bara
talin óæðri öðrum störfum af stórum
stjórnmálaöflum, þeir sem áttu og ráku fyr-
irtæki voru beinlínis kallaðir ræningjar.
Fyrirtækjum var gróflega mismunað eftir
eignarhaldi. Margir töluðu niðrandi um
verslunar- og skrifstofufólk og störf þeirra
og þeim var líkt við afætur.
Þetta var það umhverfi sem útgefendur
Frjálsrar verslunar voru í þegar blaðið
hóf göngu sína. En þeir börðust ótrauðir
fyrir því að viðskipti yrðu í raun frjáls og
fyrirtæki, atvinnurekstur og frumkvöðlar
nytu virðingar. Þessi barátta hefur verið
ströng og henni er hvergi nærri lokið.
Margt hefur þó áunnist. Nú geta menn
keypt og selt flestar vörur milli landa. Enn
eru samt hindranir á ýmsum sviðum. Til
dæmis er innflutningur landbúnaðarvara
að mestu bannaður. Islendingar mega
kaupa hlutabréf erlendis, en útlendingar
mega ekki kaupa hluti í sjávarútvegsfyrir-
tækjum. Ríkið er enn með yfirburðastöðu í
mörgum greinum þótt nú sjái vonandi fyr-
ir endann á ríkisreknum bönkum og ríkis-
reknu símafyrirtæki. Rekstur heilbrigðis-
stofnana er enn á sovétstigi. Eitt merkileg-
asta skrefið í þá átt að efla almennan skiln-
ing á atvinnulífinu er eflaust viðleitni
stjórnvalda í þá átt að gera almenning að
endur og starfsmenn. Greinar um einstak-
linga í fyrirtækjum njóta alltaf vinsælda.
Eins og fram kemur í þessu blaði hefur
Frjáls verslun verið eins konar aldarspeg-
ill atvinnulífsins. Margir þeirra sem nú eru
máttarstólpar atvinnulífsins komu fram í
blaðinu á sínum sokkabandsárum.
En lesendur hafa áhuga á mörgu öðru
en því sem snertir viðskipti beint. A síðum
blaðsins hefur verið fjallað um íþróttir og
listir, stjórnmál og byggingarlist, tísku og
gamanmál. Tíðarandinn birtist oftar en
ekki í greinum blaðsins og myndum. Blað-
ið styður ekki ákveðna stjórnmálaflokka
en markmið þess er að fjalla með jákvæð-
um hætti um frjáls viðskipti og það fólk
sem við þau vinnur. Þetta táknar ekki að
blaðið sé ekki gagnrýnið. Þvert á móti hef-
ur það oft kafað djúpt í málefni, stundum
dýpra en sumir hefðu viljað. Blaðið á að
vera fallegt og efnismikið, skila áhuga-
verðum og fróðlegum upplýsingum til les-
enda og þeir verða að geta treyst því sem í
blaðinu stendur.
Blaðið hefur átt sín blómaskeið og
gengið gegnum sína táradali; oft hefur það
skipt um eigendur og enn oftar um rit-
stjóra - kannski hefur einmitt þetta orðið
blaðinu til lífs. Það er sífellt að endurnýjast.
Blaðið á sér langa sögu og marga dygga
lesendur, sem hafa haldið tryggð við blað-
ið í áratugi. En lesendakannanir benda til
þess að það höíði einnig vel til ungs fólks á
aldrinum 20 til 35 ára. Þessi hópur hefúr
alist upp í þjóðfélagi sem er jákvæðara til
fyrirtækja og viðskipta en þær kynslóðir
sem á undan komu. Blaðið er vel þekkt en
„Árið 1939 var ísland í alvarlegri efnahagskreppu, heimskreppunni miklu. Ófriðarblikur
hrönnuðust upp í Evrópu. íslensk stjórnvöld gerðu vont verra með viðamiklum höftum og
innflutningsbönnum. Það þurfti því djarfhuga og framsækna menn til þess að hefja útgáfu
tímaritsins Frjálsrar verslunar á slíkum tímum."
Benedikt Jóhannesson, framkvœmdastjóri
Talnakönnunar, útgefanda Frjálsrar versl-
unar: „Frjáls verslun hefur verid eins konar
aldarsþegill atvinnulífsins og margir þeirra
sem nú eru máttarstólþar atvinnulífsins
komu fram í blaðinu á sínum sokkabandsár-
um. “ FV-Mynd: Geir Ólafsson.
margt bendir til þess að það gæti náð til
miklu fleiri. Það er algengt að heyra nýja
lesendur lýsa því yfir að blaðið sé bæði fjöl-
breyttara og skemmtilegra en þeir bjugg-
ust við.
Það er ekki á allra vitorði að fyrsti útgef-
andi Frjálsrar verslunar var Verslunar-
mannafélag Reykjavíkur, sem þá var félag
bæði atvinnurekenda og starfsmanna. A
þessum tímamótum þótti því vel við hæfi
að senda öllum félögum í Verslunarmanna-
félaginu eintak af blaðinu. Blaðið var í upp-
hafi málgagn félagsins og milli þess og
blaðsins hafa alltaf verið tengsl, bæði form-
leg og óformleg. Stjórn Verslunarmannafé-
lagsins hefur alltaf sýnt blaðinu mikinn
hlýhug og í tilefni afmælisins tók hún því
mjög vel að styrkja rausnarlega það fram-
tak að allir fullgildir félagar fengju eintak af
þessu afmælisblaði. Kunna útgefendur
Fijálsrar verslunar stjórninni og félaginu
hinar bestu þakkir fyrir ræktarsemina.
Skyldur blaða og útgefanda verða sífellt
meiri eftir því sem meiri kröfur eru gerðar
til almennings um að hann kynni sér hin
margvíslegustu mál. Mikilvægt er að blað-
ið sé bæði upplýsandi og leiðandi í umræðu
um þau efni sem snúa að viðskiptum. Þeir
sem hafa fylgst með þjóðfélagsbreytingum
hér á landi geta ekki efast um að frjáls
verslun, heiðarleg viðskipti og óheft sam-
keppni séu besta kjarabót almennings. 53
69