Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1961, Síða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐ8INS
m
minna, sem nefnt var „austurhús-
ið“ (herbergi voru þá oft nefnd
hús) og sagði sögur, einkum man
eg sögu eina langa, er hann þuldi.
Mér þótti gaman að sögunni, þótt
eg væri veikur og mundi hana
vel. Nær hálfri öld síðar var sag-
an gefin út og undraðist eg hversu
kunnuglega hún kom mér fyrir
sjónir er eg las hana, eða réttara
sagt, — eg mundi hana mjög vel
allt frá þessu veikindakvöldi mínu
er eg heyrði Símon segja hana.
Hreppstjórinn var maður á sjö-
tugsaldri en hraustlegur og vel
ern, enda varð hann mjög gamall
maður, komst yfir nírætt. Hann
var auðugasti maður þar í sveit,
átti margar jarðir, gott bú og pen-
inga, sem hann lánaði gegn væg-
um vöxtum en góðri tryggingu.
Hann var merkur maður, hygginn
og duglegur, hafði enga menntun
hlotið í æsku, lært að lesa fullorð-
inn og var „lesinn“ nokkuð og
vissi mikið. Einnig hafði hann
lært að draga til stafs en skrift
hans var eitthvert hið mesta
hrafnaspark, sem eg hef séð. Að
útliti var hann fremur ellilegur,
sköllóttur og skeggkraginn undir
hökunni grár. Hann var danne-
brogsmaður, en það þótti þá mik-
ill heiður að fá kross og báru
menn merkið við öll hátíðleg
tækifæri. Sagt var að hann hefði
borið krossinn í jakkahorninu í
réttunum fyrsta haustið eftir að
honum hlotnaðist hnossið, en að
sýslumaður hefði fundið að þessu
við hann. Menn brostu að þessu,
kannske sumir af öfund. Ekki varð
annað sagt en að hreppstjórinn
bæri sinn kross með sóma. Hann
var að mörgu leyti höfðingi 1
lund. Til dæmis var hann eig-
andi kirkjujarðar, byggði hann þar
veglega kirkju, eftir meira en
sextíu ár stendur sú kirkja enn,
Htf* moU'Uiiu sveitaltU'kjuia.
Hann vildi vera talinn með heldri
mönnum, er honum sízt sagt það
til lasts. Ýmsum. smámennum varð
það á að reyna að reka hnífla sína
í hann og skopast að honum af
öfund og illgirni. Slíkt varð ekki
honum heldur þeim sjálfum til
skammar.
Þögn litla stund.
Hreppstjórinn hélt á litlum
hamri í hægri hendi, þessum litla
töfrasprota, sem ákvað eigenda-
skiptum á bók, hesti, tunnu, sauð-
kind eða jörð.
Ertu tilbúinn Árni?
Já, svaraði skrifarinn inni í
skemmunni.
Hér er þá fyrst trog, segir yfir-
valdið, hátt og mynduglega. Gerið
þið svo vel að gera boð í trog.
Hann sagði ætíð „gerið þið svo
vel að gera boð“ o.s.frv.
Tuttugu og fimm aurar, segir
einhver, hver er það? Jú, það er
Einar í Brekku.
Fimmtíu aurar.
Sextíu aurar.
Króna, eg býð krónu, hrópar
Daníel á Kletti.
Þögn verður litla stund eftir
þetta stóra boð. Trogið er stórt og
fallegt.
Ein króna boðin, ein króna, býð-
ur enginn betur, segir uppboðs-
haldarinn, ein króna fyrsta sinn,
ein króna fyrsta, annað ..
Tíu aurar, segir Einar í Brekku
lágt.
Hver bauð, nú Einar í Brekku,
ein króna og tíu, fyrsta sinn, fyrsta,
annað og þriðja sinn.
Fyrsta hamarshöggið fellur á
tunnubotn. Hreppstjórinn kallar
til skrifarans: — Einar Jónsson,
Brekku, eitt trog, ein króna og
tíu.
Næsta númer er dittó, gerið svo
vel að gera boð í díttó.
Eg er dálítið forvitinn, hvað er
aú á íerðúmL Jú, það er annað
trog mjög vandað og vel þvegið,
eins og allir búshlutir Hólmfríðar
í Dal. Það heitir „díttó“, skrýtið
er það. Eg þarf að spyrja pabba
um þetta við fyrsta tækifæri.
Svo er hlutur eftir hlut boð-
inn upp. Oft díttó, af ýmsu tæi.
Allt í einu gellur við rödd, há
og væluleg, utarlega í hópnum:
Hvað er þetta díttidó?
Það er Gunna í Gili sem spyr,
heldur vitgrönn unglingsstúlka,
sem vill fá vitneskju um þýðingu
þessa undarlega orðs díttó, sem
hún ber fram dittidó. Margir brosa
og sumir hlæja hátt en einn öld-
ungur, spakur maður, snýr sér að
stúlkunni og segir svo hátt að
flestir heyra: Dittó er latína og
þýðir sami hlutur eða sama,
stúlkukind.
Já, sami hlutur, sama en sama
og hvað, til dæmis? skrækir
Gunna.
Sami hlutur og sá næsti á und-
an, drynur í hinum aldna spek-
ingi.
Nú, næsti á undan, skrækir
Gunna, og það er auðheyrt að •
þýðing orðsins ditto hefur ekki
gengið ihn í vitund hennar.
Eg sé að hreppstjprinn brosir
ofurlítið að þessum orðaskiptum
og næst þegar tækifæri kemur
segir hann, sami hlutur í stað
díttó.
Hlæja þá margir.
Faðir minn er horfinn inn í bæ
og litlu börnin, föðurlausu, með
honum. Svo og Daníel á Kletti.
Hreppstjórinn er að bjóða upp
smíðaverkfæri, hefla, hamra, sag-
ir, svo kemur fallegur hlutur, of-
urlítið skrúfstykki úr járni.
Fílkló, segir hreppstjórinn. Ger-
ið þið svo vel að gera boð í fíl-
kló.
Eg stend hjá ókunnugum ung-
um manni, hann er ekki úr þeirri
sveit. Hann er öðru vísi og betur