Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1961, Síða 43

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
623
Er mér sagt að andlit var
ungrar bauga þilju
svo sem rósir sætu þar
saman í hvítri lilju.
Þórður Magnússon dáir hrein lita-
skipti:
Ber sú elda báru nipt
bezt ásjónu hvíta
og fegra hold en fannadrift,
furðu rjóð að líta.
Siðfræði allra tíma tekur mjög
hart á lausung í ástamálum. Þó bar
við að gleðikonur áunnu sér hrós með
því að svíkja menn með fláhyggju.
Engin vann sér þó hylli heillar þjóð-
ar, svo getið sé, nema gleðikona ein
sem getið er í hinni helgu bók. Það
var heldur ekki fyrir neitt smáræði,
því hún forðaði þjóðinni frá tortím-
ingu, með því að skera höfuð af her-
foringja hers þess, sem á stríddi.
Þessa getur Jón prestur Bjarnason að
maklegleikum hvað fríðleiki og fög-
ur orð fá áorkað:
Svo veitti guð að Júdit ein
fyrir orðasnilld og prýðigrein
Hóloferni gat hringarein
hættulegt unnið dauðamein.
Símon Bjarnason les ást og yndis-
þokka úr öllum dráttum andlitsins:
Ennið skærast skein sem væri mjöllin,
hvarmaljósin himinblá,
hlógu rósir vöngum á.
Sálin hreina sjónar skein á ljórum,
ungdóms blíðu brosin smá
bifuðust fríðum vörum á.
Hannes Bjamason prestur að Ríp
finnur margt til ágætis hjá kóngs-
dóttur einni. Auk þess hét hún
Svanhvít:
Sú var fríðust drósa drós
dyggð og tryggðum búin,
sannnefnd Víðis ljósa ljós,
landsins prýði, hrós og rós.
Um sömu konu kveður Gísli Kon-
ráðsson:
Myndin skartar hennar hvar
hrindir snart frá trega,
lyndisartin auðgrundar
yndis hjartanlega.
Hér líkir Guðni Jónsson einni við
sólina:
Tjáðu lýðir hól á hól,
hól það færri bera,
kváðu Víðis sólar sól
sólu skærri vera.
Hjálmar Jónsson tekur og sólina
til samanburðar:
Kvendyggðir og góðlátt geð
glæddu ástarbríma,
sinni blíðu sigra réð
sól um miðdagstíma.
Um sömu konu kvað Benedikt
Gröndal:
Dóttir prýddi buðlungs ból,
bjart var í Garðaríki,
Ingigerður eins og sól,
enginn hennar líki.
Filipórímur (fyrir 1600) geta um
eina, sem var létt um lækningar og
hafði marga góða kosti:
Frygðakvinnan fögur sem rós
fram með lækning vendi.
Því var líkt sem lifni ljós,
að lofðung augum renndi.
Sigurður Breiðfjörð líkir einni
hefðarmeynni við dúfu, þó svo bjarta
að sólin finnur hjá sér minnimáttar-
kennd við að líta framan í hana. —
Enda gefst hann sjálfur upp á að
lýsa fegurð hennar:
Dúfu Ijúfa sólin sá
og sýndist roðna viður,
hikar kvik að síga í sjá
sína götu niður.
Hrósi drós, sem hugnast þjóð,
hreint eg frá því segi,
Ijósa ósa lýsa slóð
langt er frá eg megi.
Hugþekk og hýrgandi er þessi í
Geirmonsrímum (fyrir 1600), enda í
fylgd með allsnotrum kóngssyni:
Gekk hún út með guðlegt hár,
Geirmon fylgdi sprundi,
með andlit bjart og augun klár
og allt sem kjósa mundi.
Sá ofui'ljómi skein af andliti bráð-
þroska ungmeya, þegar þær renndu
augum geðþekka pilta, að yfir gekk
öll heimsins ljós. Þetta vottar Ás-
mundur Gíslason:
Skein á dýran dáðaþegn
drósar bráin fróma
eins og hýrust eftir régn
Eygló stráir ljóma.
Árna Böðvarssyni tekst ekki illa að
lýsa kóngsdóttur einni, sem ekki átti
að ganga í augun á vandlátum og
stoltum kóngssonum:
Stutt og digur stélpan sést
— stillir heilsar dóttur bezt —
málfaðmur um mittið nett,
mjófætt varla og andlitsgrett.
Hangir vör á höku þar,
hnútur stór að nefi var,
eins og meri aftan á,
álút þó, um kinnar blá.
Hér kemur ein kóngsdóttir sen
hefir allan friðleik til að bera hjí
Bjarna Jónssyni:
Andlit hafði eins og rós,
augun voru skær sem ljós,
hvítara hennar holdið s»jó,
hárið bar af öllu þó.
Þessi er í Filipórímum:
Hennar dyggð var hæversk full
sem hver mun kjósa vilja,
hárið er sem hreina gull,
en holdið eins og lilja.
Svo kvað Hans Natansson um
hreina andlitsliti:
Fríð sem rós og rauð sem blóð,
reifuð hrósi Sjafnar,
hnjám í drósar harpa stóð
hulin ljósi Drafnar.
Þá tekst höfundi Alþingisrímnanna
ekki ver en öðrum ,sem hér má sjá:
Stóð þar drós í stafni fríð,
stafaði ljós af hvarmi björtum,
fegri en rós í fjallahlíð
fekk hún hrós í allra hjörtum.
Ekki tekst Sigurði Breiðfjörð illa
með Indíönu;
I