Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1985, Page 43

Jóhahna Krístín Yngvadóttir, Guðrún Arndís Tryggvadóttir,
f. íReykjavík 1953, erafyngstu kynslóð virkra listakvenna, sem er f. íReykjavík 1958, nam við Myndlista- og handíðaskóla íslands ogþarnæst við
ekki síður kröf uhörð um menntun sína en hin eldri, þannig nam Jóhanna Listaháskólann í Múnchcn í4 ár. Hún hlaut æðstu viðurkenningu skólans ásamt
Í4ár við Myndlista-og handíðaskóla íslands og önnur fjögur ár við öðrum nemanda svo ogýmsar aðrar viðurkenningar þar íborg.
Ríkisháskólann í Amsterdam.
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 24. DESEMBER 1985 43
Þorbjörg
Höskuidsdóttir,
f í Reykjavík 1939, nam við
Myndlistaskóla Reykjavíkurog
síðan við Listaháskólann í
Kaupmannahöfn um árabil.
blés þeim í brjóst hverju sinni og listrænt
upplag bauð þeim að gera. Að þessu leyti
voru verk þeirra minna bókmenntalegs
eðlis en karlanna, og er það þeim til sóma,
því að hið bökmenntalega inntak má aldrei
yfirgnæfa hin mynd- og sjónrænu lögmál.
Annað mál er, að bókmenntaleg áhrif geta
verið kveikja og aflvaki myndrænna at-
hafna, en menn athugi, að slíkt gerist ekki
síður á huglægan en hlutlægan hátt. Sjálf
hughrifin geta magnað upp margslunginn
myndrænan heim og þannig verið tilefni
til mikilla átaka. Það hefur og gerzt, að
myndlistin hafi ýtt undir sköpunargáfu
skálda og rithöfunda og þá öðru fremur
fyrir huglæg áhrif.
Konur í íslenzkri myndlist hafa þannig
ótvírætt haft þau algildu sannindi skap-
andi lista í hávegum að koma á framfæri
nýjum og ferskum skilningi á almennum
hlutum og fyrirbærum í umhverfinu,
bregða nýju og óvæntu ljósi á gamalkunn
viðfangsefni, eins og sagt hefur verið
„koma mönnum með klækjum listar til
þess að hugsa og álykta sjálfir um mikils-
verð efni", í þessu tilviki á vettvangi sjón-
lista. Alls þess, sem er auganu hátíð.
Veigurinn í allri myndsköpun er þannig
að þrengja sér dýpra inn í heim umhverfis-
ins en sjónhimnan ein nemur og gerast
hér læs á myndræn atriði — miðla þeim
svo til annarra. Þessi óskráðu lög hafa
hinar bestu listakonur okkar haft í heiðri,
þær voru stoltar í köllun sinni, — listrænt
siðgæði þeirra var slíkt, að þær buðu það
ekki falt óþroskuðum draumsýnum, þótt
harður eðalmálmur væri í boði. Þær áttu
því flestar erfitt uppdráttar lengi vel og
sumar allt sitt líf, misskildar og vanmetnar
af fjöldanum. Fyrir það eiga þær ómælda
virðingu skilda.
Hér gildir það að setja sér takmark í
upphaf i og hvika ekki frá því.
Þessu skrifi var ekki ætlað að verða
sagnfræði, heldur almenn úttekt á stöðu
Helgadóttir og Louise Matthíasdóttir al-
farið á erlendri grund. Að hluta til þær
Ragnheiður Ream og Valgerður Hafstað.
Fleiri dæmi mætti og nefna svo sem Maríu
H. Jónsdóttur, er nam og starfaði í Dan-
mörku, og svo margar aðrar, sem eru
minna þekktar.
íslenzkar listakonur á myndlistarvett-
vangi hafa þannig ekki farið varhluta af
erfiðleikum þeim og skilningsleysi, er
mætti ýmsum karlmálurunum og neyddi
þá til að finna list sinni farveg ytra. Á
tímum formbyltingarinnar miklu eftir
heimsstyrjöldina síðari var Nína Tryggva-
dóttir samstiga karlmálurunum og stóð
þeim í engu að baki að djörfung og áræði,
og fljótlega bættist svo Guðmunda Andrés-
dóttir í hópinn, sem alla tíð hefur starfað
hérlendis og goldið fyrir það að mörgu
leyti. Hið sorglega við íslenzka myndlist
er, að þeir sem ekki hafa einhvern frama
erlendis list sinni til fulltingis, eiga flestir
á brattan að sækja, aðhyllist þeir framúr-
stefnuviðhorf, sem ekki skara landslags-
hefðina. Það er náttúrulega ósköp eðlilegt,
að á miklum umbrotatímum í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar efldist þjóðernis-
kenndin við vitundina um hina miklu
menningarlegu arfleifð, sem óspart var
hent á lofti og vitnað til í ræðu og riti.
Hér voru það bókmenntirnar, sem voru sá
þjóðlegi arfur, er á allt annað skyggði.
Menn hófu svo fljótt að uppgötva sér-
kenni landsins, hrikaleika þess og sér-
kennilega fegurð í ríkum andstæðum og
óendanlegri fjölbreytni. Skáldin vegsöm-
uðu þessa fegurð, og það var ekki annað
en eðlilegt, að fyrstu málararnir tækju að
festa hana á léreft, enda var hér um ótæm-
andi hugmyndanámu að ræða.
Það voru hin ytri sérkenni, er lengi vel
réðu ferðinni, og þó í frjálsri mótun og á
stundum var þjóðsagan með í leiknum, —
álfar og huldufólk mörkuðu þá sviðið.
Hér voru konurnar með í leiknum, en
þó í minna mæli en karlarnir, þær héldu
sig við svið raunveruleikans, sem þær
færðu í stílinn eftir því hvernig andinn