Lesbók Morgunblaðsins - 20.12.1993, Qupperneq 12

+
Táknmynd friðar ogjafnvægis: Hreindýr eta af blöðum Asks-
ins.
Oðinn ríðandi á
Sleipni, ' en
hrafnarnir Hug-
inn og Muninn
fijúga yfir.
Ljósmyndir:
Lesbók/Tom
Sandberg.

Sleipnir tungla
treður krapa
U
H
eimsmynd forfeðra okkar, þeirra sem trúðu á
Oðin og Þór og aðra æsi, birtist í hnotskurn
í hugmyndinni um lífstréð: Askinn Yggdras-
il. Tréð táknaði margslunginn lífskraft ver-
aldarinnar; það teygði greinar sínar upp í
gegnum himininn, en meginrætur þess
þrjár stóðu djúpt. Ein náði niður í goðheim
og þar var Urðarþrunnur, lind örlaganom-
Yggdrasil-myndröðin í
Ráðhúsi Oslóborgar er
líklega stórtækast af
einstökum
myndlistarverkum sem
menn hafa ráðizt í að
vinna uppúr frásögn
Snorra-Eddu af
hugmyndaheimi
Ásatrúarinnar.
Höfundurinn, Dagfin
Werenskiold, notaði til
þess 16 tonn af
kvistalausri furu.
Eftir GISLA
SIGURÐSSON
anna, sem viðhalda lífskrafti Asksins með
því að vökva hann með hvítri leðju úr brunn-
inum. Þær heita Urður, Verðandi og Skuld
og ráða örlögum manna. Öllu merkilegra
er þó hitt, að þær ráða einnig örlögum
goðanna. Guðimir vora ekki almáttugir í
Asatrúnni.
Önnur rót lá í heim hiámþursa, þar sem
áður var Ginnungagap, en undir rótinni er
Mímisbrunnur, fullur af speki og mannviti.
Níðhögg-
ur nagar
rót Asks-
ins.
Sú þriðja var yfír Niflheimi; það var dánar-
heimurinn. Undir henni er brannurinn
Hvergelmir.
Efst í limi Asksins er örn og milli augna
hans situr haukur. En við rót hans yfír
Niflheimi er drekinn Níðhöggur og nagar
hann rótina sífellt. íkorninn Ratatoskur er
aftur á móti hlaupandi upp og niður eftir
trénu og ber róg á milli. Jörðin laugast
þeirri dögg sem fellur úr krónu Asksins.
Hann stendur við Ásgarð, höfuðstað eða
helgistað goðanna.
Þessi mynd af Askinum, lífstrénu, er
reist á skáldlegu ímyndunarafli. Hugmynd-
in um Askinn er ekki síður myndræn en
margt af því sem vel er kunnugt úr forn-
grískri goðafræði og hefur orðið listamönn-
um á Vesturlöndum endalaust brannur til
að ausa af. Jafnvel ennþá myndrænni og
tvímælalaust mun dramatískari en lýsingin
á Askinum er frásögn Völuspár af því þeg-
ar heimurinn ferst í Ragnarrökum og rís
síðan upp á nýjan leik, iðjagrænn.
Svo mjög hafa norrænir myndlistarmenn
mænt til hinna gamalgrónu menningar-
þjóða fyrir sunnan okkur, að þeir hafa jafn-
vel fremur sótt yririsefni í mýtólógíu Mið-
jarðarhafslandanna en okkai’ fornu. íslenzk
myndlist er harla fátæk af verkum, sem
byggð era á þessum menningararfi og það
er eftirtektarvert að sá sem mest hefur
byggt á efni úr Eddunum er Baltasar, sá
eini meðal íslenzkra myndlistarmanna sem
fæddur er og uppalinn við Miðjarðarhafið.
Það var í rauninni dálítil frásögn í norsku
vikublaði af viðgerð á listaverki í Ráðhúsi
Oslóborgar í fyrra, sem vakti athygli Matt-
híasar Johannessens, ritstjóra, á því að til
væri allstór myndröð í Ráðhúsinu eftir
norskan listamann, byggð á efni úr norr-
ænni goðafræði. Eg hafði fyrir mörgum
áram komið í ráðhúsið í Osló, en þessi
myndröð hafði með öllu farið framhjá mér.
Það verður enda að segjast, að henni hefur
til þessa ekki komið þannig fyrir að hún
njóti sín sem bezt og ugglaust hefur hún
til þessa farið framhjá flestum sem koma
í Ráðhúsið.
Tvær meginálmur Ráðhússins skaga
fram fyrir aðalinnganginn og þegar betur
er að gáð, sést að neðsta hæðin er inndreg-
in og að gangvegur er þar á bak við súlna-
röð. Einmitt þar á bak við er Yggdrasil-
myndröðin. A daginn er þar rökkur, eða
a.m.k. afar lítil birta, en hinsvegar engin
lýsing höfð á verkunum. Úr þvi er nú verið
að bæta í tengslum við umfangsmikla við-
gerð, sem ítalskur sérfræðingur var ráðinn
til.
100 AR FRA FÆÐINGU
WERENSKIOLDS
Höfundur Yggdrasil-myndraðarinnar er
norski myndlistarmaðurinn Dagfin Wer-
enskiold, fæddiu-1893. Faðir hans var þekkt-
ur, norskur málari, Erik Werenskiold og
Dagfin hafði eins og nærri má geta lært hjá
honum „tricks of the trade“ eins og Bretinn
segir; verklega þætti sem nauðsynlegt er
fyrir myndlistarmann að kunna. Faðirinn
lagði stund á raunsæisútfærslu í anda róm-
12
-t