Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.2000, Side 36
rBNðp
Ali/i
r>AuAr
Ein af myndum Errós á Art Copenhagen,
Ciaus Bojesen, „Maske“ (1008), 1998, olía á léreft 27x22 cm. Art Copenhagen.
SEINNI GREIN
AF LISTAMÖRKUÐUM
> Listkaupstefnum hefur fjölgað mjög á síðustu áratug-
um7 einkum næstliðnum, og þeim á örugglega enn
eftir að fjölga. Eru í og með sprottnar af þörf fyrir
opna og skilvirka listmiðlun á tímum útþenslu og list-
sprenginga sem gera leikum sem lærðum æ erfiðara
að átta sig á stöðu mála. Þetta er niðurstaða BRAGA
ÁSGEIRSSONAR sem fer hér áfram ofan í saumana
á kaupstefnum og markaðssetningu myndlistar.
jL
EFTIR á að hyggja þykir mér
það mikil býsn að listkaup-
stefnan Art Copenhagen skuli
hafa verið haldin sjö sinnum
án þess að ég hafí náð að líta
á fyrirbærið. Hún hefur til
þessa einfaldlega ekki verið í
gangi þegar ég hef tyllt tá í
Kaupmannahöfn, og stendur jafnaðarlega
einungis í þrjá daga. Þá skarar markaðs-
setning myndlistar ekki sérlega áhugasvið
mitt, frekar en svo margra málara eldri
kynslóða sem vildu og vilja helst vera full-
komlega lausir við allt slíkt stúss til hliðar.
En mál er að vegna rýnisstarfa hef ég um
árabil haft mjög góða aðstöðu til að fylgjast
, með markaðsmálum hér heima, og jafnvel
enn betur úti í heimi með reglulegum upp-
lýsingum á hálfsmánaðar fresti gegnum sér-
ritið ARTnewsletter, auk listtímaritanna
Kunstforum og art, Das Kunstmagazin, sem
bæði gera þessum atriðum góð skil. Kunst-
forum sem er á við heila bók og kemur út
annan hvem mánuð, meira að segja svo vel
að nóvember - desemberhefti 1989 var ein-
göngu helgað listmarkaðinum og markaðs-
setningu; Kunstwerte - Markt und Metod-
en. Sérritið ARTnewsletter birtir hins vegar
einvörðungu fréttir af uppboðum um allan
heim svo og listmarkaðinum í það heila.
Markaðssetningin er þannig ekkert feimn-
* ismál né guðlast að fjalla um eins og á árum
áður, heldur orðin að kennslufagi í listhá-
skólum. Ekki þykir lengur nóg að vígja
ungu fólki listinni einni og sér, vægi þess að
kunna að markaðssetja vöru sína, í þessu
tilviki listaverk, tilveruspursmál í heimi
markaðskerfa og vaxandi samkeppni. Hér á
útskerinu virðast sumir lærðir lítið hafa orð-
ið varir við hina hörðu og óvægu orðræðu né
listsprengingar, er þó nafngiftin orðin að
beinhörðu hugtaki ytra sem iðulega sést í
skrifum um þessi mál. Er þá verið að vísa til
gífurlegrar útþenslu á listmarkaði upp úr
1970, er slakað var á faglegum námskröfum,
listaskólar víða tengdir almennu skólakerfi
bóknámsgreina og farið að útskrifa lista-
menn, svona eins og lögfræðinga, hagfræð-
inga og presta. Sú útungunarvél „útlærðra
listamanna á fullu og samfara henni varð
sýningasprenging, sem mætti jafnvel líkja
við atómsprengjuna í Hiroshima, og öllum
fyrri gildum riðlaði. Þessi þróun hefur fætt
af sér þörf fyrir stóra vel skipulagða og
mikilvæga listviðburði og uppstokkanir, þar
sem hver og einn getur á eigin spýtur fótað
sig á því sem gerst hefur og er að gerast í
heimslistinni. Dregið saman í hnotskun er
hið slæma, að magn smærri sýninga er orð-
ið svo mikið að jafnvel atvinnumönnum er
fyrirmunað að ná áttum í öllu kraðakinu.
Það hefur einmitt aukið vægi stórsýninga
svo og listkaupstefna, sem hefur fjölgað til
muna síðustu áratugi og á örugglega enn
eftir að fjölga. Ávinningurinn er, að þar fá
gestir þverskurð af framboði viðurkenndra
og mikilsháttar listhúsa frá öllum heims-
hornum, þó einkum heimalandinu. Þver-
skurð af því helsta sem gild lísthús halda
fram með mismunandi áherslum frá ári til
árs, þar sem eðlilega komast ekki allir skjól-
stæðingar þeirra að hverju sinni. Á einum
eða tveim dögum er mögulegt að kíkja inn í
100-200 sýningarbása listhúsa víða úr álf-
unni, sem myndi útheimta mánuð að flækj-
ast á milli, öðlast um leið stórum meiri yf-
irsýn. Um að ræða listhús, sem eyrna-
merkja sér ákveðna listamenn sem for-
Christian Lemmerz, „Anal expressionisme", 2000. Bronz 19x30 cm. Art Copenhagen.
ráðamenn þeirra hafa trú á og eru í
samræmi við markaðar skoðanir þeirra
sjálfra. Hér er þannig að verki sérmiðlun
myndlistar, en ekki almenn markaðssetning
í víðum skilningi, viðkomandi keppast við að
koma sínum mönnum að og vekja á þeim at-
hygli, ná samböndum, skapa ímyndir/ vöru-
merki. Að sjálfsögðu sjást ekki allir fyrir í
þeirri viðleitni sinni frekar en á almennum
kaupmarkaði og því eru listhúsunum settar
strangar reglur, sem allir verða að fara eftir
vilji þeir festa sig í sessi. Eitt skilyrði til
þátttöku, er að listhúsin verða að vera þekkt
og starfa á alþjóðlegum grunni, hafa innan
vébanda sinna alþjóðlega viðurkennda lista-
menn. Afar auðvelt fyrir listhús stórborga
meginlandsins sem þurfa ekki endilega að
leita út fyrir landamæri sín, en erfíðara fyr-
ir þau frá smærri og einangraðri útnárum
eins og Norðurlöndum. En það er misskiln-
ingur að kaupstefnurnar séu alveg eins frá
ári til árs, sem bendir til þröngra skoðana
og takmarkaðrar yfirsýnar, taka verður til-
lit til að hér er um listhús að ræða sem
eyrnamerkja sér einungis takmarkaðan
fjölda listamanna og vilja helst að þeir máli
í mörkuðum stíl, alls engin frávik né stökk-
breytingar leyfðar hér, nema að markaður-
inn krefjist þess, taki kollsteypu.
- Listakaupstefnan, Art Copenhagen, í
Forum, kaupstefnuhöll Kaupmannahafnar,
er hin eina á Norðurlöndum að ég best veit,
telst ennþá einungis vasaútgáfa hinna
stærri og ekki enn komin á lista hinna 40
mikilvægustu í heiminum. Og þrátt fyrir að
sú í ár sem haldin var 21.-24. september
væri hin áttunda í röðinni er nokkur byrj-
endabragur ríkjandi, og hún ekki enn náð
36 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 23. DESEMBER 2000