Morgunblaðið - 22.07.2001, Qupperneq 42

42 SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ






 

  

  
    
  
 
  
!
"#
$
   
   %    
$ 
 
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100  Símbréf 569 1329
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
ÞAÐ er mikið á döfinni í Banda-
ríkjunum og Kanada að hópar
fólks sem hefur skaðast af sígar-
ettureykingum, tekur sig saman
og fer í mál við sígarettuframleið-
endur og „agenta“ þeirra. Stórar
fúlgur fjár hafa oft náðst, þótt
engir peningar geti bætt þær ægi-
legu þjáningar sem sumt fólk hef-
ur þurft að þola af völdum þessara
baneitruðu ávanalyfja, sem sígar-
ettur og tóbak yfirleitt veldur
þrælum sínum.
Þá er ekki talin með sá geysilegi
kostnaður sem þjóðfélagið verður
fyrir sameiginlega á ótal sviðum
sem fólk áttar sig ekki einu sinni
á. Jú, það eru háir skattar á tób-
aki, en lesandi góður má vita að
þeir koma hvergi nærri þeim
kostnaði og þjáningum sem tób-
akið veldur einstaklingum og þjóð-
félaginu í heild.
Manneskja sem býr erlendis,
sagði mér að vinkona hennar á Ís-
landi hafi afþakkað boð hennar að
koma með „Winston“ sígarettur
handa henni „eins og í gamladaga“
vegna þess að „Winston“ sígarett-
urnar á Íslandi væru mikið sterk-
ari og betri en þær sem fást í
Bandaríkjunum.
Þegar ég heyrði þetta, þá fór ég
að hugsa hvort það gæti verið að
tóbaksframleiðendurnir og sölu-
men þeirra á Íslandi seldu Íslend-
ingum sígarettur með hærra magn
nikótíns en þeim leyfist að selja í
Bandaríkjunum. Ég hafði lesið um
og heyrt og séð í sjónvarpi að þeir
léku þann lágkúru hildarleik í
þriðjaheimslöndunum, sem sé, að
setja meira nikótín í sígaretturnar
sem seldar eru þar, en sem leyfist
í Bandaríkjunum, svo að fólk
ánetjist þeim fyrr og rækilegar.
En að þeir voguðu sér þetta í Evr-
ópu hafði mér aldrei dottið í hug,
hvað þá á Íslandi.
Þegar þetta hefur verið borið
uppá sígarettuframleiðendur
Bandaríkjanna, þá hafa þeir alltaf
borið á móti því, enda hafa þeir
borið á móti öllum voveiflegum
staðreyndum sem hafa komið í ljós
gagnvart vöru þeirra frá upphafi.
Málið sem snýr að okkur Íslend-
ingum, er hvort það sé staðreynd
að sígarettuframleiðendur Banda-
ríkjanna séu að selja Íslendingum
sterkari og ávanafrekari sígarett-
ur, en sínu eigin fólki, til að
tryggja ánetjun Íslendinga á notk-
un fíkniefna þeirra. Það ætti að
reynast auðvelt fyrir íslensk
stjórnvöld að komast að sannleik-
anum, með því að láta til dæmis
Rannsóknarstofnun Háskóla Ís-
lands gera samanburð á sígarett-
unum sem seldar eru á Íslandi og
þeim sem seldar eru í Bandaríkj-
unum.
Jafnframt eiga íslensk stjórn-
völd, Landlæknisembættið og
dómsmálaráðherraembættið, að
lögsækja sameiginlega sígarettu-
framleiðendur Bandaríkjanna, fyr-
ir hönd íslenskra fíknisjúklinga
sígarettna, sem hafa borið stór-
skaða af sígarettureykingum, fyrir
hönd vandamanna fórnarlambanna
og jafnframt fyrir hönd ríkissjóðs
Íslands.
Auðvelt væri að gera þetta með
aðstoð og í samráði við lögfræð-
inga í Bandaríkjunum sem hefur
tekist vel á þessu sviði.
Stjórnvöld Íslands bera mikla
ábyrgð á því að aðstoða íslenska
einstaklinga á þessu sviði. Þeir
leyfa sölu á þessu stórhættulega
fíkniefni og þeir taka beinan þátt í
„glæpnum“ með því að afla sér
verulegra tekna af ódæðinu.
Það er engin efi að ef sígarettur
væru að koma á markaðinn nú í
dag, þá kæmi ekki til greina að
leyfa sölu á þeim. Þær yrðu
stimplaðar það sem þær eru, stór-
hættulegt ávanalyf sem ylli neyt-
endum og þeim sem væru þeim
nærstaddir, miklu heilsutjóni og
jafnvel dauða.
Það eina sem íslensk stjórnvöld
gera er að hefta auglýsingar og
greiða stórfé fyrir sjúkrahús og
læknaþjónustu við þá Íslendinga
sem þurfa að kveljast af þessum
óþverra. Og auðvitað er hinn al-
menni skattgreiðandi látinn bera
kostnaðinn, sem fyrri daginn.
Það er kominn tími til að láta þá
sem hafa valdið þessum mikla
skaða, kvölum og dauða saklauss
íslensks fólks, greiða rækilegar
skaðabætur fyrir ódæði sín.
6. júní vann maður að nafni
Richard Boeken mál gegn Philip
Morris fyrir rétti í Los Angeles,
rúma 3 milljarða dollara, eða þrjú
þúsund og sex milljónir banda-
rískra dollara í skaðabætur, fyrir
svik, launráð og ó-viðunandi að-
gerðir gegn reykingum af hálfu
Philip Morris. Eina vörn Philip
Morris var að maðurinn vissi vel
hve banvænar sígarettureykingar
væru. „Þess vegna væri það hon-
um sjálfum að kenna að hann væri
að drepa sig á sígarettureyking-
um.“ Mánudaginn 4. júní í sömu
viku í New York, tapaði sígar-
ettuframleiðandi 17,8 milljóna doll-
ara skaðabótamáli.
Með leyfi lesanda; minni ég enn
á áminningarorð aldamótamanns-
ins og fræðimannsins prófessors
Jóns Jónssonar Aðils í bók hans
Íslenskt þjóðerni:
„Á þjóðlegum grundvelli verða
Íslendingar að byggja sína fram-
tíðarmenningu, og geri þeir það,
þá mun þjóðinni vel borgið. Á
þessum grundvelli verða landsins
börn að mætast og taka höndum
saman til að verja þjóðerni sitt,
ekki einungis gegn yfirgnæfandi
útlendum áhrifum, heldur einnig
gegn sínu eigin tómlæti og hirðu-
leysi, því þaðan er engu minni
hætta búin.“
HELGI GEIRSSON,
rafmagnsráðgjafi,
búsettur í Bandaríkjunum.
Lögsækjum
tóbaksfram-
leiðendurna
Frá Helga Geirssyni: