Morgunblaðið - 22.07.2001, Síða 52

Tónlist á sunnudegi
Arnar Eggert Thoroddsen
VIÐ UPPHAF áttunda ára-tugarins var fremur eyði-legt um að litast í rokk-heimum.
Hippadraumurinn hafði brotlent með
látum í lok þess sjöunda og svo virtist
sem flestir iðkendur rokklistarinnar
væru hálfvankaðir og ættu erfitt með
að ná áttum á ný. Ljóst var orðið,
a.m.k. í hugum flestra, að það væri
líklega ekki hægt að bjarga heim-
inum með þessari eðlu list. Þetta ný-
tilkomna raunsæi leiddi af sér hálf-
gert metnaðarleysi beggja vegna
Atlantshafsins og flestir poppfræð-
ingar eru á því að fyrri partur átt-
unda áratugarins sé um margt dap-
urlegasti tími rokktónlistarinnar.
Vestur í Bandaríkjunum einbeittu
menn sér að „búggí“-rokki og kráar-
blús að mestu en í Bretlandi var það
kraftmikill rokkblús og meldingar
með framsækna rokktónlist þar sem
hver plata varð torræðari en sú sem á
undan kom – engu líkara en menn
væru í endalausum og oft og tíðum
ómarkvissum tilraunum til að toppa
Sgt. Pepper Bítlanna.
Á sama tíma var hins vegar margt
merkilegt á seyði í Þýskalandi, af öll-
um stöðum. Þýskaland er nú ekki
beint þekkt sem einhver gróðrarstöð
rokktónlistar þótt hljómsveitin
Rammstein hafi að vísu gengið langt í
að sanna hið gagnstæða síðustu fimm
árin eða svo. Engu að síður urðu
nokkrar hljómsveitir þýskar, sem
áttu sitt blómaskeið á árunum 1970-
1975 eða þar um bil, í forvígi þess að
endurreisa rokktónlistina þannig að
hún yrði á ný vettvangur fyrir hug-
myndaríka og skapandi einstaklinga.
Hljómsveitir þessar hafa verið
kenndar við súrkálsrokk ellegar
geimrokk („kraut-rock“, „kosmische
musik“) og voru Can, Faust og NEU!
í fararbroddi þessarar bylgju. Af öðr-
um sveitum má nefna Kraftwerk (á
fyrri hluta ferilsins), Amon Düül II,
Tangerine Dream og Popol Vuh.
Einkanlega hefur NEU! verið áhrifa-
rík sveit og í raun ótrúlegt að fyrst
núna séu þeirra löngu ófáanlegu verk
orðin aðgengileg tónlistaráhuga-
mönnum.
Kalt
Þrátt fyrir að Bítlarnir og Pink
Floyd hafi daðrað við og orðið fyrir
áhrifum frá „avant-garde“ tónlist,
urðu súrkálsrokkarnir fyrstir til að
fullnýta þannig hluti í tónlist sinni. Í
tilfelli NEU! og annarra súrkálssveita
er t.d. leitað fanga hjá framúrstefnu-
tónskáldinu Karlheinz Stockhausen,
sem hafði mikil áhrif á þýskar fram-
úrstefnusveitir þessa tíma. Einnig
voru frumstæð raftæki og tól nýtt til
hins ýtrasta.
Ítökum þessara tilrauna gætir enn í
dag og hafa snert við ólíklegustu
stefnum og straumum. Áhrifin eru lík-
lega ekki auðheyranleg enda var súr-
kálsrokkið fremur jaðarbundin stefna.
Síðpönkssveitir eins og Joy Division,
Pere Ubu og P.I.L. voru undir miklum
áhrifum og David Bowie, Julian Cope
og Sonic Youth sömuleiðis. Ein
gróskumesta neðanjarðarrokksstefna
dagsins í dag, síðrokkið, á í raun alla
sína tilveru undir NEU! og félögum
og má sérstaklega heyra tónlistina
enduróma hjá sveitum eins og Tor-
toise og Stereolab.
Fyrsta plata NEU!, samnefnd
sveitinni, kom út árið 1971. Liðsmenn
sveitarinnar, þeir Michael Rother og
Klaus Dinger, höfðu áður verið með-
limir í Kraftwerk og var tónlistin á
þessari fyrstu plötu meira og minna
spunnin á staðnum. Opnunarlagið
þar, og í raun allt það sem NEU! tók
upp, er fast í tímalegu tómarúmi –
allt hljómar eins og það hafi verið
tekið upp í gær, jafnvel á morgun.
Engir skræpóttir hippahljómar, eng-
inn sveittur þriggja gripa blússpuni,
engin mikilfengleg orgelsóló – tónlist
NEU! minnir ekki á neitt sem í gangi
var í kringum 1970. Andrúmsloftið er
kalt og uppbygging laga naum-
hyggjuleg. Umslagið er í sama stíl;
gæti verið fyrsta smáskífa einhverrar
anarkískrar pönksveitar.
Skap
Árið 1973 kom út önnur plata sveit-
arinnar, titluð NEU!2 og þar var
höggvið í sama knérunn og á þeirri
fyrstu. Áhugasamir ættu að bera
fyrsta lagið saman við verk Stereo-
lab.
Þeir fóstbræður Dinger og Rother
áttu víst aldrei skap saman en svo
virðist, þegar tónlistarsköpun er ann-
ars vegar, sem hæfileg spenna
manna í millum geri gott fremur en
hitt. Það sannast a.m.k. þrælvel á
verkum NEU! En svo fór að leiðir
skildi við þriðju og síðustu plötuna,
NEU! 75, en þar áttu Dinger og
Rother hvor sína hliðina á plötunni.
Árið 1990 var byrjað að íhuga end-
urútgáfu á þessum þremur plötum
enda sveitin þá umtöluð af fjölda jað-
arrokksveita sem vísuðu sýknt og
heilagt í NEU! sem áhrifavalda. Nú,
ellefu árum og ógrynni lögsókna og
lagaflækja síðar, eru kaleikarnir loks
komnir í hillur þar sem þeir bíða þol-
inmóðir eftir því að verða uppgötv-
aðir að nýju, aftur og aftur og aftur.
Er það ekki það sem þeir kalla sígilda
tónlist?
Framþróun og
frumlegheit
NEU!: Michael Rother og Klaus Dinger.
Loksins er búið að endurútgefa hljómplötur þýsku
sveitarinnar NEU! en þessi tímamótaverk litu dags-
ins ljós fyrir meira en aldarfjórðungi. Arnar Eggert
Thoroddsen segir frá sögu sveitarinnar og áhrifum
hennar á dægurtónlist samtímans.
arnart@mbl.is
52 SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÝTT OG BETRA
Álfabakka 8, sími 587 8900 og 587 8905
FYRIR
1090 PUNKTA
FERÐU Í BÍÓ
www.sambioin.is

strik.is

KVIKMYNDIR.is



1/2
Hugleikur
Heilsuviðvörun: Ef þú tekur upp lífshætti
Bridget Jones þá gæti það skaðað heilsu þína.
Nýjasti rómantíski gamanmyndasmellurinn
frá framleiðendum
Notting Hill & Four Weddings And A Funeral. Með
Renée Zelweger (Jerry Maguire, Nurse Betty), Hugh
Grant (Notting Hill, Four Weddings And A Funeral)
og Colin Firth (Shakespeare in Love og Fever Pitch).
Kemur báðum kynjum í gott skap.
Sýnd kl. 8.10 og
10.10. Vit nr. 250
Kvikmyndir.com DV
Sýnd kl. 2, 4, 6, 8 og 10. Vit 243.
Sýnd kl. 5.40, 8 og 10.20. Vit 255.
Sýnd kl.8.
Vit 235. B.i. 12.

strik.is
Sýnd kl. 2, 4 og 6.
Vit nr. 249
Ísl tal. Sýnd kl. 2, 4, 6, 8 og 10. Vit nr. 245
Enskt tal. Sýnd kl. 2, 4, 6, 8 og 10. Vit nr. 244
Ævintýrið góða sem aldrei var sagt frá …fyrr en nú.
FRUMSÝNING
Græna tröllið SHREK hefur allstaðar heillað heimsbyggð
alla og nú er röðin komin að Íslandi.
Sjáið eina skemmtilegustu og stærstu kvikmynd ársins.
Með íslensku og ensku tali.
Sýnd kl. 2 og 3.45.
Vit nr. 213.
Spenna á yfir 380 km hraða!
Sýnd kl. 3.50 og 6.
Vit 234
Sýnd kl. 2. Ísl tal.
Vit nr. 231
Kvikmyndir.com

Ó.H.T.Rás2
HÁSKÓLABÍÓ
þar sem allir salir eru stórir
Hagatorgi sími 530 1919
Hluti myndarinnar var tekinn upp á Íslandi
Frábær hasarmynd sem fór
beint á toppinn í Bandaríkjunum
Stærsta ævintýri sumarsins er hafið
TILLSAMMANS
betra er að
borða grautinn
saman en
steikina einn
Sýnd kl. 4, 6, 8 og 10.15
Mán kl. 4, 6, 8, 10.15. B.i. 12.
Sýnd kl. 4, 6, 8 og 10.15. Mán kl. 4, 6, 8, 10.15. B.i. 12.



1/2 Kvikmyndir.com



H.L. Mbl.



H.K. DV



Strik.is



ÓHT Rás 2
Sýnd kl. 10.30.
Kvikmyndir.com DV

strik.is
Sýnd kl. 2, 4, 6, 8 og 10.15. Mán kl. 4, 6, 8, 10.15.
Sýnd kl.2, 4, 6 og 8. Mán kl. 4, 6, 8, 10. Ísl tal
Sýnd kl. 2, 4, 6, 8 og 10. Mán kl. 4, 6 og 8. Enskt tal
Ævintýrið góða sem aldrei var sagt frá …fyrr en nú.
FRUMSÝNING
Græna tröllið SHREK hefur allstaðar heillað heimsbyggð
alla og nú er röðin komin að Íslandi.
Sjáið eina skemmtilegustu og stærstu kvikmynd ársins.
Með íslensku og ensku tali.
Heilsuviðvörun: Ef þú tekur upp lífshætti
Bridget Jones þá gæti það skaðað heilsu þína.
Nýjasti rómantíski gamanmyndasmellurinn frá framleiðendum
Notting Hill & Four Weddings And A Funeral. Með Renée
Zelweger (Jerry Maguire, Nurse Betty), Hugh Grant (Notting
Hill, Four Weddings And A Funeral) og Colin Firth
(Shakespeare in Love og Fever Pitch).
Kemur báðum kynjum í gott skap.
Kvikmyndir.com

Ó.H.T.Rás2