Morgunblaðið - 23.09.2001, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. SEPTEMBER 2001 23
Í KJÖLFARIÐ á þeimvoðaverkum sem hópursérvalinna og vandlegaþjálfaðra manna framdi
gagnvart bandarískum almenn-
ingi á dögunum, hef ég verið að hugsa eitt og
annað. Viðburðir af þessu tagi koma óneit-
anlega róti á hugann. Þeir hrófla við hugleið-
ingum sem ekki bæra oft á sér. Hugleið-
ingum um stöðu manns sjálfs og sinna í
heiminum og varnarleysi gagnvart þeirri
illsku sem maðurinn einn er fær að innræta,
ala á og beita.
Vitaskuld finnur maður fyrst og fremst til
með öllu því saklausa fólki sem þennan til-
tekna þriðjudagsmorgun varð á vegi illsk-
unnar og hatursins og var gert að láta lífið í
nafni sannfæringar annarra.
Þetta fólk hóf þennan dag rétt eins og ég
og þú með því að hlusta eða horfa á frétt-
irnar, glugga í blað með morgunmatnum,
kveðja sína nánustu og leggja af stað til
vinnu, eða í ferðalag. Kveðjurnar voru hvers-
dagslegar en innilegar, fólk ný-
vaknað og yfirleitt jákvætt eins og
oftast á þessum tíma dags, áður
en álagið og þreytan segir til sín.
Svo vissu líka allir að það yrði
stutt þangað til þeir hittust aftur.
En á sama tíma var annað fólk líka að und-
irbúa sig undir verkefni dagsins. Menn, sem
ekki ætluðu sér að koma til baka. Menn með
sannfæringu.
Þeir voru sannfærðir um eitthvað semég verð að játa að ég skil ekki hvaðer, enda virðist það ekki eiga raun-
verulegar rætur í nokkrum trúarbrögðum
eða þjóðmenningu. Svo sannfærðir voru þeir
að þeir höfðu ákveðið að fórna lífi sínu til
þess að allur þessi fjöldi manna gæti dáið.
Þeir voru líka sannfærðir um það að þeirra
yrði minnst af einhverjum einhvers staðar
sem hetja og píslarvotta, því orðstír deyr
aldregi, eins og við vitum, og eilíft líf í sælu-
heimi handan tjaldanna miklu er mun meira
virði en tilveran í þessum venjulega heimi.
Og það er þetta sem mér finnst, þegar frá
líður, mesti óhugnaðurinn. Einhvers staðar
hafa menn setið yfir kornfleksinu þennan
morgun og talið hver öðrum og sjálfum sér
trú um að þeir væru hetjur, að þeir væru að
vinna afreksverk, að þeir væru að fórna sjálf-
um sér fyrir einhvern málstað, jafnvel ein-
hvern guð.
Augljóst er að sá guð er í vondum mál-um sem á slíka fylgismenn. En það ernú þannig með guði, eins og sagan
sýnir okkur, að þeim virðist flest betur lagið í
öllu sínu almætti en að velja sér vini.
Þegar að er gáðeru það ekkiguðirnir sem
velja mennina, heldur
velja mennirnir sér
guði og hika þá ekki
við að framkvæma á
þeim alls kyns breyt-
ingar eftir því sem
þeim þykir henta hags-
munum sínum og geðs-
lagi hverju sinni. Síðan
beita þeir þessum
breytta guði fyrir sig
til að innræta, ala á og
beita fyrir sig einhvers
konar sannfæringu og
það ættum við líka að
hafa lært af sögunni,
að fátt er eins hættu-
legt og algerlega sann-
fært fólk.
Hinar sannfærðu
hetjur illskunnar og
hatursins sem stigu
uppfrá kornfleksskál-
unum í Boston, Wash-
ington, New Jersey
eða New York þriðju-
dagsmorguninn 11.
september 2001, skildu
hetjuskapinn eftir þeg-
ar þeir tóku til starfa.
Sönn hetja ertilbúin að fórnaeigin lífi fyrir
eitthvað sem hún telur
mikilvægara. Sá sem
tekur sér vald til að
fórna lífi hundraða eða þúsunda saklausra
karla, kvenna og barna, er ekki hetja. Hann
er í senn raggeit og fjöldamorðingi og gerir
einmitt þeim sem hann telur ef til vill að
hann sé að berjast fyrir, mest og afdrifaríkast
ógagn.
Það er nefnilega ekki bara glæstur orðstír
sem deyr aldregi, burtséð frá frændum, fé og
öflugum vinum. Hið sama á við um skömm-
ina, og það sem verra er, öfugt við góðan
orðstír, á hún það mjög til að dreifa sér og
festast við ýmsa fleiri en þá sem gátu sér
hana í upphafi.
Skömmin
deyr aldrei
Sönn hetja er tilbúin að fórna eigin lífi fyrir eitthvað
sem hún telur mikilvægara, segir Sveinbjörn I. Bald-
vinsson. Sá sem tekur sér vald til að fórna lífi hundr-
aða eða þúsunda saklausra karla, kvenna og barna, er
ekki hetja. Hann er í senn raggeit og fjöldamorðingi
og gerir einmitt þeim sem hann telur ef til vill að
hann sé að berjast fyrir mest og afdrifaríkast ógagn.
HUGSAÐ
UPPHÁTT