Morgunblaðið - 01.12.2001, Blaðsíða 31

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2001 31
PENINGAVÍXLARARNIR í Kabúl eru bjartsýnir á betri tíma og hækkandi
gengi en það hefur að undanförnu ráðist mest af því hvar víglínan hefur
verið hverju sinni. Þrátt fyrir umfangið er seðlastabbinn á myndinni ekki
mikils virði en það kann að breytast komist á friður í Afganistan.
Reuters
Brosað mót hækkandi gengi
OSAMA bin Laden jós pen-ingunum yfir leiðtoga tal-ibana í hvert sinn, semhann þurfti á þeim að
halda. Ekki var óalgengt, að hann
deildi út á meðal þeirra allt að 10
milljónum íslenskra króna þegar svo
bar undir. Í staðinn fékk hann ótak-
markað frelsi til að fara sínu fram í
Afganistan. Kemur þetta fram í við-
tali við Mohammed Khaksar, fyrr-
verandi aðstoðarinnanríkisráðherra
talibanastjórnarinnar, en hann varð
um kyrrt í Kabúl þegar talibanar
flýðu borgina og hefur nú sagt skilið
við sína fyrri félaga og lýst yfir stuðn-
ingi við Norðurbandalagið.
„Það hafði enginn nein völd yfir bin
Laden. Hann var alltaf með fullar
hendur fjár og gerði það, sem honum
þóknaðist,“ sagði Khaksar en þetta
er í fyrsta sinn, sem sagt er frá því,
sem fram fór innan talibanastjórnar-
innar.
Khaksar, sem var áður náinn vinur
Mohammad Omars, leiðtoga talib-
ana, segir, að bin Laden hafi í raun
keypt talibanastjórnina og haldið
henni uppi. Var hann óspar á peninga
við þá, fína bíla og aðrar gjafir og
væru þeir til dæmis að undirbúa árás
í átökunum við Norðurbandalagið,
var bin Laden óðara kominn með 50
bíla til að flytja hermennina.
„Al-Qaeda-samtökin voru mjög
mikilvæg talibönum vegna þess, að
þar var alltaf nóg af peningum. Þau
jusu út fénu og talibanar treystu
þeim,“ segir Khaksar.
Tengslin milli talibanaleiðtoganna
og bin Ladens áttu sér líka rætur í
hugmyndafræðinni, í einstrengings-
legum trúarhugmyndum þeirra og
andúðinni á Vesturlöndum. Khaksar
segir hins vegar, að honum hafi verið
farið að ofbjóða hvað peningarnir
skiptu orðið miklu máli á síðustu ár-
um.
Bandarískar leyniþjónustustofn-
anir hafa ýmsar upplýsingar um fjár-
streymið frá bin Laden til talibana og
áætla, að það hafi verið um 11 millj-
arðar ísl. kr. í beinhörðum peningum
og hernaðaraðstoð frá 1996.
Khaksar er maður þéttur á velli,
með sítt, gráyrjótt skegg og veðurbit-
inn í andliti. Hann er aðeins 41 árs en
virðist vera eldri. Hann er Pastúni
eins og flestir talibanar og var lyk-
ilmaður í hreyfingunni, sem reis upp
1994 og hafði náð Kabúl á sitt vald
1996.
Fyrst eftir valdatökuna var hann-
yfirmaður leyniþjónustunnar en síð-
ar aðstoðarinnanríkisráðherra. Bar
hann þá ábyrgð á öryggismálum í
Kabúl þar sem oft
var beitt mikilli
grimmd gagnvart
konum og reynt að
uppræta allt, sem
minnti á nútímann
og vestrænar hug-
myndir. Sem maður
í innsta hring tók
hann þátt í mörgum
umdeildustu
ákvörðunum talib-
anastjórnarinnar.
Khaksar segir, að
með árunum hafi óánægja hans farið
vaxandi og sérstaklega eftir komu
bin Ladens og útlendu stríðsmann-
anna hans. Nefndi hann það á laun
við fréttamenn þegar árið 1999 og
hann var í leynilegu sambandi við yf-
irmann Norðurbandalagsins, Ahmed
Shah Massood. Hann var síðar drep-
inn, líklega að undirlagi bin Ladens.
Abdullah, utanríkisráðherra Norð-
urbandalagsins, segir, að upplýsing-
arnar, sem þeir hafi fengið frá
Khaksar, hafi verið þeim mjög mik-
ilvægar. Staðfestir hann, að Massood
hafi verið í stöðugu sambandi við
Khaksar og því hafi verið litið allt
öðrum augum á hann en aðra leiðtoga
talibana.
Sagði bin Laden
að koma sér burt
Khaksar segist einnig hafa verið í
sambandi við bandarískar leyniþjón-
ustustofnanir öðru hverju. Á fund
hans hafi komið menn, sem þóttust
vera fréttamenn, og þeim hafi hann
veitt ýmsar
upplýsingar.
„Þeir komu
tvisvar eða
þrisvar sinnum
og þeir vissu
um skoðanir
mínar,“ segir
Khaksar.
„Allt frá upp-
hafi var ég á
móti aröbunum
og öðrum út-
lendingum í
Afganistan en hinir talibanaleiðtog-
arnir sögðu, að ég mætti ekki hafa
orð á því. Ég óttaðist afleiðingarnar
af komu þeirra og sjáum nú bara
hvað hefur gerst.“
Khaksar kveðst aðeins hafa hitt
bin Laden einu sinni, árið 1996, og þá
hafi ekki farið vel á með þeim.
„Ég sagði við hann: „Það er ekki
lengur um að ræða neitt heilagt stríð í
Afganistan. Við getum leyst okkar
eigin mál. Við þurfum ekki á þér að
halda.“ Hann reiddist og ég sá hann
ekki aftur.“
Bin Laden reyndi að vinna Khaks-
ar á sitt band en hann segist aldrei
hafa tekið við peningum eða bílum.
Segir hann, að bin Laden hafi einu
sinni sent menn á hans fund til að ná
sáttum en hann hafi beðið þá að skila
því til bin Ladens, að hann skyldi
koma sér burt.
Óánægja Khaksars jókst mikið í
mars á þessu ári þegar talibanafor-
ystan ákvað að eyðileggja tvær forn-
ar Búddastyttur í Bamian vegna
þess, að þær væru móðgun við íslam.
Skjöl, sem nú hafa fundist í Kabúl,
benda til, að al-Qaeda hafi fengið tal-
ibanana til að fremja þetta „hryðju-
verk“, sem var fordæmt um allan
heim.
Khaksar segist ekki hafa haft
neina vitneskju fyrirfram um hryðju-
verkin í Bandaríkjunum og hann
kveðst ekki vita hvort Mohammed
Omar eða aðrir leiðtoga talibana hafi
haft hana. Hann segist þó ekki hafa
efast um það eina stund, ekki frekar
en Bandaríkjamenn sjálfir, hver hafi
verið að verki.
Daginn eftir, 12. september, komu
talibanaleiðtogarnir að undanskild-
um Omar saman í Kabúl til að ræða
um hvað nú skyldi gera.
„Ég sagði við hina ráðherrana: „Ég
var búinn að segja ykkur, að þessi
maður myndi láta eitthvað slæmt af
sér leiða og nú mun það bitna á Afg-
anistan.“ Þeir sögðu við mig: „Þú ert
að verða vitlaus. Þú ættir ekki að tala
svona mikið“ og bættu við, að Osama
bin Laden myndi ekki gera svona
nokkuð. Ef hann hins vegar hefði
gert það, þá væri það bara ágætt. Ég
sagði þeim, að fólkið, sem hefði látið
lífið, og byggingarnar tvær væru
sköpun guðs. Þarna hefðu óbreyttir
borgarar verið drepnir, ekki her-
menn. Guð myndi reiðast þessu.“
Talibanastjórnin neitaði að fram-
selja bin Laden og loftárásir Banda-
ríkjamanna hófust 7. október. Þegar
ráðherrarnir sáu, að Kabúl væri að
falla, komu þeir saman til fundar, að-
faranótt 12. nóvember, og ákváðu að
flýja. Khaksar kvaðst mundu verða
eftir.
„Ég sagði þeim, að þetta væri mitt
land, hér vildi ég eiga heima.“
Bin Laden hafði talibana
í vasanum með mútum
Mohammed Khaksar var aðstoðarinn-
anríkisráðherra í stjórn talibana í Afgan-
istan. Í viðtali við hann, fyrstu frásögn-
inni af því, sem fram fór í innsta
valdahringnum, segist hann hafa varað
við bin Laden en ekki hafi verið á það
hlustað. Mútugjafirnar hafi séð til þess.
Kabúl. Los Angeles Times.
’ Ég var búinn aðsegja ykkur, að þessi
maður myndi láta
eitthvað slæmt af
sér leiða og nú mun
það bitna á Afganist-
an ‘
Borðstofu-
borðin,
stólarnir
og sófa-
borðin
eru komin
afsláttur
til jóla
O P I Ð
M Á n - F Ö S 1 0 - 1 8
L A U G A R D A G 1 1 - 1 6
S U N N U D A G 1 3 - 1 6

BÆJARLIND 6
200 KÓPAVOGI
SÍMI 554 6300
netfang: mira@mira.is
heimasíða: www.mira.is
AUGLÝSIR
Veislan
í Míru
heldur
áfram
i l
í í
l
Glæsilegt
úrval