Morgunblaðið - 04.12.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TIL HARÐRA orðaskipta kom á Al-
þingi við upphaf þingfundar og síðar í
umræðum um skýrslu umboðsmanns
Alþingis í gær eftir að Einar Már Sig-
urðarson, þingmaður Samfylkingar-
innar og fulltrúi í fjárlaganefnd, upp-
lýsti að embættismaður í forsætis-
ráðuneytinu hefði með bréfi í
tölvupósti synjað nefndinni um
sundurliðaðar upplýsingar um kostn-
að vegna einkavæðingar ríkisstjórn-
arinnar á árinu.
Benti þingmaðurinn á að í frum-
varpi til fjáraukalaga væri farið fram
á aukafjárveitingu að fjárhæð 300
milljónir kr. undir liðnum „Ýmis verk-
efni, útboðs- og einkavæðingarverk-
efni“. Margítrekað hefði verið óskað
skýringa á þessum lið í forsætisráðu-
neyti en svör verið lengi á leiðinni og
ófullnægjandi þegar þau loks bárust.
Lokatilraun til þess að fá almennileg
svör frá ráðuneytinu hefði verið gerð
29. nóvember sl. um leið og meirihluti
fjárlaganefndar hefði afgreitt frum-
varp til fjáraukalaga úr nefndinni.
Þar væri því hafnað að gefa umrædd-
ar upplýsingar og m.a. vísað í upplýs-
ingalög.
Taldi bréf forsætisráðu-
neytisins ekki standast lög
Gagnrýndi Einar Már svar forsæt-
isráðuneytisins og vísaði til þess að í
þingsköpum Alþingis kæmi fram að
fjárlaganefnd á rétt á þeim upplýs-
ingum sem hún telur nauðsynlegar
um rekstur og fjárhagsáætlanir fyrir-
tækja og stofnana sem óska eftir
framlögum úr ríkissjóði. Benti hann
aukinheldur á að þingnefnd gæti
ákveðið, að ósk sendanda erindis eða
að eigin frumkvæði, að farið skyldi
með erindi að öllu leyti eða að hluta til
sem trúnaðarmál.
Taldi þingmaðurinn ljóst að svar
forsætisráðuneytisins stæðist ekki
þau lög sem hann vitnaði til og óskaði
því eftir liðsinni forseta Alþingis sem
tryggja mætti að þingmenn í fjárlaga-
nefnd fengju umræddar upplýsingar
áður en þriðja umræða um frumvarp
til fjáraukalaga færi fram.
Slíkar upplýsingar undirorpnar
þagnarskyldu hins opinbera
Forseti Alþingis, Halldór Blöndal
(D), vísaði af þessu tilefni til umrædds
bréfs forsætisráðuneytisins, sem
Skarphéðinn Steinarsson, skrifstofu-
stjóri í forsætisráðuneytinu, sendi
fjárlaganefnd. Þar segir að upplýs-
ingar um endurgjald til einstakra við-
semjenda varði mikilvæga viðskipta-
hagsmuni þeirra. Samkvæmt. 5. grein
upplýsingalaga sé skylt að takmarka
aðgang að slíkum upplýsingum ef
hann er til þess fallinn að skaða þá
hagsmuni sem í húfi eru. Í því felist þá
jafnframt að slíkar upplýsingar séu
undirorpnar þagnarskyldu af hálfu
stjórnvalda að viðlagðri ábyrgð. Á
þeim grundvelli hafi ráðuneytið jafn-
framt heitið viðsemjendum sínum að
gæta trúnaðar við meðferð þeirra.
Þar eð sambærileg þagnarskylda
hvíli ekki á þingmönnum eða þing-
nefndum telji ráðuneytið því ekki
fært að veita nánari upplýsingar um
hvernig umrædd fjárhæð skiptist
milli einstakra viðsemjenda.
Forseti Alþingis vísaði jafnframt til
upplýsingalaga og þingskapa Alþing-
is og gat þeirra sérstöku reglna sem
gilda um þagnarskyldu fulltrúa í ut-
anríkismálanefnd Alþingis. Engin
sambærileg ákvæði væru í gildi um
aðrar nefndir Alþingis og hlyti því að
verða að líta svo á að nefndarmenn í
utanríkismálanefnd væru bundnir
þagnarskyldu fram yfir aðrar nefndir.
Vísaði hann ennfremur til þess að
sér væri ekki kunnugt um annað en
að fjárlaganefnd hefði fengið þær
upplýsingar sem hún teldi nauðsyn-
legar um rekstur og fjárhagsáætlanir
fyrirtækja og stofnana. Því liti hann
svo á að niðurstaða forsætisráðuneyt-
isins væri rétt þar sem ekki væru nein
ákvæði í þingsköpum um þagnar-
skyldu annarra nefnda sambærileg
við þau sem gilda um utanríkismála-
nefnd.
Forseti sagður taka afstöðu
með framkvæmdavaldinu
Óhætt er að segja að þessi orð for-
seta hafi vakið úlfúð meðal þing-
manna stjórnarandstöðunnar og
spöruðu þeir síst stóru orðin þegar
þeir komu í ræðustól til þess að fjalla
um þau. Töldu ýmsir þingmenn að
Halldór hefði með þessu ekki staðið
vörð um hagsmuni Alþingis heldur
framkvæmdavaldsins og höfðu stór
orð um málið, ýmist undir liðunum
störf þingsins, fundarstjórn forseta
eða þingsköp. Loks tók umræða um
þetta mál meginþorra þess tíma sem
þingmenn vörðu til þess að ræða
skýrslu umboðsmanns Alþingis fyrir
árið 2000. Kom m.a. fram í þeirri um-
ræðu tillaga frá Sigríði Jóhannesdótt-
ur (S) um að þingmenn skytu þessu
máli hreinlega til umboðsmanns og
fengju hann til að úrskurða um rétt
sinn til þess að sinna eftirlitsskyldum
sínum gagnvart framkvæmdavaldinu,
nú þegar forseti Alþingis hefði tekið
afstöðu gegn þinginu. Í sama streng
tók Jón Bjarnason (VG) sem sá
ástæðu til þess í máli sínu að minna
Halldór Blöndal á að hann „væri for-
seti allra þingmanna, okkar allra“,
eins og hann orðaði það.
Réttur þingmanna til upp-
lýsinga sagður „fótumtroðinn“
Fram kom í margra klukkustunda
langri umræðu um málið að Skarp-
héðinn Steinarsson vann m.a. fyrir
einkavæðingarnefnd. Sagði Stein-
grímur J. Sigfússon, formaður vinstri
grænna, aldeilis furðulegt að bréf
þetta skyldi hafa verið sent í tölvu-
pósti en ekki eftir formlegum leiðum
og velti fyrir sér ástæðum þess að
embættismaður í ráðuneytinu kvæði
upp slíkan úrskurð. Sagði hann slíka
stjórnsýslu rannsóknarefni út af fyrir
sig og lýsti sig algjörlega ósammála
úrskurði forseta. „Ég tel hið mesta
hneyksli að sjálfur forseti Alþingis
skuli fótumtroða svo rétt þingmanna
til upplýsinga,“ sagði Steingrímur.
Hann sagði að um mjög stóran og al-
varlegan atburð væri að ræða ef þessi
„síðasta og sennilega svæsnasta til-
raun framkvæmdavaldsins til að fót-
umtroða rétt Alþingis og alþingis-
manna til upplýsinga“ næði fram að
ganga og væri aukinheldur studd af
forseta Alþingis.
Aðrir þingmenn stjórnarandstöðu
sem þátt tóku í umræðunni gagn-
rýndu framkvæmdavaldið og forseta
Alþingis harðlega fyrir framgöngu
sína í málinu. Sagði Bryndís Hlöð-
versdóttir, þingflokksformaður Sam-
fylkingarinnar, m.a. að á þeim tímum
sem hugtök eins og gegnsæi í stjórn-
sýslu væru í hávegum höfð tæki for-
seti Alþingis undir það með fram-
kvæmdavaldinu að það væri einka-
málefni þeirra sem versla við ríkið og
fá greitt með opinberu fé hvernig
þeim fjármunum er varið og hversu
mikið einstakir aðilar fá greitt.
Flokksbróðir hennar Lúðvík Berg-
vinsson sagði að um væri að ræða
„einhvern versta úrskurð“ forseta Al-
þingis sem hann þekkti og óþekkt
væri í sögunni að forseti Alþingis væri
jafnhallur undir framkvæmdavaldið.
Talaði Lúðvík um svartan dag í sögu
þingsins, nú þegar þingmönnum Ís-
lendinga kæmu útgjöld ríkisins og
fjármál ekki lengur við.
Málflutningur stjórnarandstöð-
unnar vart sæmandi Alþingi
Stefanía Óskarsdóttir, varaþing-
maður Sjálfstæðisflokksins, gagn-
rýndi stjórnarandstöðuna aftur á
móti harðlega fyrir málflutning sinn
og sagði hann vart sæmandi Alþingi.
Einar Már Sigurðarson velti því á
hinn bóginn upp hvaða ástæður lægju
að baki þessari leynd þegar ljóst væri
að stærstur hluti kostnaðarins færi til
lögfræðifirma í London. Hvaða til-
gangi það þjónaði að krefjast leyndar
og skapa þannig tortryggni. Undir
lok umræðunnar sagði Halldór Blön-
dal að orð sín hefðu af stjórnarand-
stöðunni verið rangtúlkuð og slitin úr
samhengi og benti m.a. á að fjárlaga-
nefnd hefði fyrir sitt leyti afgreitt
frumvarp til fjáraukalaga án athuga-
semda. „Þingmenn gera sér ljóst að
stundum eru þau málefni lögð fyrir
Alþingi sem ekki er gott eða hollt að
fari út um víðan völl og þá getur það
komið upp að trúnaðar sé þörf, bæði
til þess að tryggja eðlilega fram-
kvæmd mála og eins til þess að
vernda einkahagsmuni og viðskipta-
hagsmuni og þar með hagsmuni rík-
isins,“ sagði Halldór Blöndal m.a.
Forsætisráðuneyti hafnar beiðni fjárlaganefndar um sundurliðun vegna einkavæðingar
Upplýsingar sagðar varða
mikilvæga einkahagsmuni
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Halldór Blöndal, forseti Alþingis, hafði í mörg horn að líta í gær. Hér ræðir hann við Geir H. Haarde.
Hneyksli að mati
stjórnarandstöðu
IÐNAÐARNEFND Alþingis gerir í
áliti sínu um frumvarp iðnaðarráð-
herra til laga um breytingar á iðn-
aðarlögum tillögu um að svonefnd
iðnráð verði aflögð og ákvæði um
þau í lögum felld út.
Frumvarpi ráðherra var ætlað að
veita heimild til þess að iðnráð verði
stofnuð í sveitarfélögum sem hafa yf-
ir 5.000 íbúa, í stað þess að þau verði
kosin í hverjum kaupstað eins og
skylt hefur verið. Í nefndarálitinu
kemur hins vegar fram að við með-
ferð málsins í nefndinni hafi margar
spurningar um hlutverk iðnráða
vaknað og það ferli sem lögbundið
hefur verið við útgáfu meistarabréfa.
„Sú umræða leiddi til þess að
nefndin afréð að leggja til veigamikl-
ar breytingar á frumvarpinu þess
efnis að ákvæði um iðnráð verði með
öllu felld úr iðnaðarlögum og öðrum
lögum. Nefndin lítur svo á að ekki
hafi verið nægilega vel búið að iðn-
ráðum í gegnum tíðina og að heppi-
legast sé að einfalda það ferli sem
umsækjandi þarf að ganga í gegnum
til að fá meistarabréf útgefið. Telja
má nægilega öruggt að lögreglu-
stjórar kanni hvort skilyrðum iðnað-
arlaga um útgáfu meistara bréfa sé
fullnægt, þ.e. hvort sveinsbréf er
fyrir hendi, meistaraskólanámi lokið
og að sveinn hafi starfað tilskilinn
tíma hjá meistara að loknu sveins-
prófi. Í vafatilvikum gæti lögreglu
stjóri leitað álits t.d. landssamtaka
meistara og sveina,“ segir í álitinu.
Nefndin bendir einnig á að eðlilegt
sé að fram fari á vegum umhverf-
isráðuneytis endurskoðun á ferli við
löggildingu iðnmeistara á grundvelli
skipulags- og byggingarlaga þannig
að ferlið sem umsækjendur þurfa að
ganga í gegnum verði einfaldara. Við
þá endurskoðun væri eðlilegt að leita
samráðs við fulltrúa launþega og at-
vinnurekenda.
„Hingað til hefur ekki aðeins verið
unnt að leita til iðnráða sem umsagn-
araðila um meistarabréf heldur einn-
ig sem sáttaaðila, t.d. varðandi mörk
iðngreina. Nefndin bendir á að þeim
vandamálum sem upp kunna að
koma megi vísa til menntamálaráðu-
neytisins sem setur námsskrár þar
sem innihald kennslu og mörk náms-
greina, bein eða óbein, eru tilgreind.
Ráðuneytið gæti síðan leitað um-
sagnar starfsgreinaráða. Þá stendur
enn opin sú leið á grundvelli iðnaðar-
laga að kæra til refsingar fyrir brot á
lögunum, þ.e. ef talið er að einn iðn-
aðarmaður fari með ólögmætum
hætti inn á starfssvið annars. Þá
mundi dómstóll skera úr málinu,“
segir ennfremur í áliti iðnaðarnefnd-
ar.
Jafnframt leggur nefndin til að
iðnaðarráðherra verði veitt heimild
til að fela öðrum aðilum að sjá um út-
gáfu sveinsbréfa.
Álit iðnaðarnefndar á breytingum á iðnaðarlögum
Iðnráð verði aflögð
VES-þingið
fundar í París
ÍSLANDSDEILD VES-þingsins
hélt um helgina til Parísar þar sem
seinni hluti 47. þingfundar þings
Vestur-Evrópusambandsins (VES-
þingið) hófst í gær. Stendur það
fram á fimmtudag, 6. desember.
Íslandsdeildin sem sækir þingið er
skipuð þeim Kristjáni Pálssyni (D)
formanni, Katrínu Fjelsted (D) vara-
formanni og Þórunni Sveinbjarnar-
dóttur (S).
Á vef Alþingis kemur fram að það
sem hæst muni bera á fundi VES-
þingsins að þessu sinni eru viðbrögð
Evrópuríkja við hryðjuverkavánni
og þróun Evrópusamstarfs í örygg-
is- og varnarmálum. Fundinn munu
ávarpa m.a. Javier Solana, fram-
kvæmdastjóri VES og æðsti yfir-
maður öryggis- og varnarmála Evr-
ópusambandsins, og Borís Traíjk-
ovskí, forseti Makedóníu.
Afgreiðsla fjáraukalaga
FUNDUR hefst á Alþingi í dag kl.
13.30 með atkvæðagreiðslum. Eftir
þær fer fram þriðja og síðasta um-
ræða um frumvarp til fjáraukalaga
fyrir árið 2001.
Meðal annarra mála sem á dag-
skrá eru má nefna frumvörp fjár-
málaráðherra um tollalög, gjald af
áfengi, virðisaukaskatt, bindandi
álit í skattamálum og verslun með
áfengi. Þá er jafnvel gert ráð fyrir
því að félagsmálaráðherra mæli
fyrir frumvarpi til nýrra barna-
verndarlaga.