Morgunblaðið - 04.12.2001, Blaðsíða 43

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2001 43
hverju ári fóru þau hjónin ásamt
börnum sínum og dvöldu í Hnausa-
koti og seinna þegar barnabörnin
bættust í hópinn var þeim gjarnan
kippt með. Jóhann hafði yndi af að
leiða þessa anga um móana og inn-
ræta þeim um landsins gæði enda
sóttu þau stíft að komast með.
Jóhann var mikill söngmaður,
söng í kirkjukórum. Aldrei var hann
glaðari en þegar Hnausakotskórinn
var búinn að stilla sér upp og úr
varð blandaður kór sem söng ætt-
jarðarlög. Það eru áreiðanlega ekki
margir sem geta státað af einkakór
með börnum og barnabörnum. Jó-
hann veiktist hastarlega um síðustu
páska og var ekki hugað líf en
hresstist aftur nógu vel til að fara
síðustu ferðina norður. Hann átti
nefnilega eftir að kveðja dalinn sinn
og það gerði hann með reisn eins og
allt sem hann gerði. Far í friði, kæri
vinur. Jóhönnu og öllum ættingjum
votta ég hluttekningu mína.
Sigurður Björgvinsson.
Það er komið að kveðjustund.
Stundaglasið hans Jóhanns er tæmt
og ástvinirnir eiga eftir minningarn-
ar um elskaðan eiginmann, föður,
tengdaföður, afa og langafa. Hann
var tengdafaðir minn og við vorum
samferða í 36 ár.
Ég var svo lánsöm að kynnast
tengdaforeldrum mínum meðan þau
bjuggu í Hnausakoti og ég skynjaði
strax hversu sterkum böndum Jó-
hann var tengdur jörðinni sinni og
dalnum. Hann fór ekki dult með þá
skoðun sína að í Austurárdal væri
að finna einn fegursta stað á jörðu
hvað svo sem aðrir segja um það.
Það voru því eflaust þung spor þeg-
ar fjölskyldan þurfti að bregða búi
og flytja til Reykjavíkur haustið
1968.
En ræturnar slitnuðu ekki og alla
tíð var hugurinn fyrir norðan og
hvert einasta sumar fóru þau norður
í Hnausakot og dvöldust þar í
nokkrar vikur. Eftir að börnin
þeirra stofnuðu sínar fjölskyldur
hvert af öðru dvöldust þau hvert
sumar með foreldrum, afa og ömmu
í Hnausakoti. Um þessa daga eiga
allir í fjölskyldunni dýrmætar minn-
ingar og þær verða öllum fjársjóður
sem ekki glatast.
Jóhanni var það hjartans mál að
fjölskyldan, og þá ekki síst barna-
börnin þegar þau voru að vaxa úr
grasi, gæti dvalið fyrir norðan við
sem allra best skilyrði. Því voru
flesta vetur lögð á ráðin um fram-
kvæmdir næsta sumar. Og mikið
var framkvæmt. Ég gleymi aldrei
gleðisvipnum á tengdaföður mínum
þegar ískalt og tært drykkjarvatn
fossaði úr krönum 21. júlí 1975 úr
lindinni neðan við Miðdegishólinn.
Eldra vatnsbólið var lakara og pípur
orðnar ryðgaðar en þegar sú leiðsla
var lögð var óvinnandi vegur að
grafa með höndum svo langa leið.
Margar fleiri myndir renna gegn-
um hugann. T.d. afgirtur blettur
kringum bæinn, það þýddi meira ör-
yggi fyrir litlu börnin, gluggar í hús-
inu endurnýjaðir, sólpallur smíðað-
ur sunnan við bæinn, og á þeim palli
steig elsti sonarsonurinn brúðar-
valsinn þetta sumar. Ekki kom ann-
að til greina en halda brúðkaups-
veisluna í Hnausakoti svo þar var
slegið upp stóru tjaldi.
Stærsta framkvæmd Jóhanns og
Jóhönnu eftir að þau fluttu suður
var þegar þau létu leggja rafstreng
að Hnausakoti og keyptu í leiðinni
öll nauðsynlegustu raftæki sem eitt
heimili þarfnast.
Allar þessar framkvæmdir höfðu
það markmið eitt að afkomendurnir
gætu dvalist í Hnausakoti um ókom-
in ár við sem mest þægindi og ör-
yggi.
Jóhann tengdafaðir minn var ekki
fyrir gaspur og málalengingar og
vildi að fólk stæði við það sem það
sagði, í því sem öðru var hann okkur
fyrirmynd.
Hann bar hag fjölskyldu sinnar
mjög fyrir brjósti og fylgdist grannt
með hverjum og einum í sínu dag-
lega basli. Hann var gæfumaður og
auðlegð hans var fólgin í afkomend-
unum sem endurguldu honum með
umhyggju og ást, ekki síst síðustu
mánuðina þegar heilsu tók að hraka
og þrekið að dvína.
Ég kveð tengdaföður minn með
innilegri þökk fyrir samveruna og
bið eiginkonu hans og fjölskyldunni
blessunar.
Margrét Benediktsdóttir.
Hávaxinn, alvörugefinn og í senn
góðlátlegur maður tók í hönd mína
og bauð mig velkominn. Voru þetta
fyrstu kynni mín af Jóhanni Helga-
syni tengdaföður mínum, en þá var
ég að koma í fyrsta sinn í Hnausa-
kot að vorlagi. Jón Unnar, ásamt
tveimur yngstu systrunum í
Hnausakoti, sótti mig og Rögnu
konu mína að vegamótum hringveg-
ar í vestanverðum Miðfirði. Á þess-
um degi lá leið mín í fyrsta skipti
fram í Miðfjörð og þaðan áfram inn í
Austurárdal, en þá voru aðeins tveir
bæir af fimm í byggð í þessum frið-
sæla dal, Hnausakot og Skárastaðir,
og heyra mátti í fuglum vorboðans
ásamt nið Austurár. Var hér eins og
maður væri kominn inn í sérstakt
samspil náttúru og lífríkis dalsins
sem var nú að hvetja ábúendur sína
til dáða og framsækni til betri tíma.
Jóhann Helgason átti heima í
þessum dal lengst af ævi sinnar og
tókst á við þau störf sem fylgdu bú-
skaparháttum þess tíma. Hann tók
síðar við búi foreldra sinna í
Hnausakoti ásamt konu sinni Jó-
hönnu Jónsdóttur frá Skárastöðum.
Árið 1968 bregða þau búi og flytja
til Reykjavíkur.
Jóhann og Jóhanna eignuðust níu
börn. Svo stóran systkinahóp á mis-
jöfnum aldri, sem er að hasla sér
völl í þjóðfélaginu og hefur misjafn-
ar skoðanir á uppbyggingu þess og
væntingar til velgengni í lífi og
starfi, getur verið erfitt að sameina í
vináttu og samheldni. Með árvekni
Jóhanns og einstakri hógværð, virð-
ingu fyrir skoðunum þeirra og
tengdabarna sinna, sem koma úr
hinum ýmsu stéttum þjóðfélagsins,
ber aldrei skugga á vináttu og sam-
vinnu þessa hóps. Samheldni þess-
arar stóru fjölskyldu hefur gert það
að verkum að öll barnabörn þeirra
hjóna, tuttugu og sjö að tölu, þekkj-
ast svo vel að það er eins og um sé
að ræða stóran systkinahóp. Hann
var sannur hornsteinn sinna mörgu
afkomenda og tengdabarna, sem
nutu nærveru hans og báru ótak-
markað traust og virðingu fyrir hon-
um frá fyrstu kynnum.
Jóhann unni sveit sinni alla tíð og
fylgdist með öllu sem þar var að
gerast. Hnausakot var hans staður
og þar vildi hann vera öll sumur í
fríum sínum. Hann var mjög fylginn
sér og það sem hann tók sér fyrir
hendur skyldi fram ganga. Hvatti
hann börn sín og tengdabörn til að
halda við eignum jarðarinnar og
lagði sjálfur fram fjármuni til þess
verks. Við Ragna og börnin okkar,
Dagbjört Jóhanna, Styrmir Þór og
Þorbjörg Inga, erum þakklát fyrir
að hafa átt hann svo lengi að. Sökn-
uður okkar allra er mikill, og þá er
gott að geta yljað sér við margar og
góðar minningar.
Að leiðarlokum kveð ég Jóhann
með þakklæti fyrir ljúfar stundir
liðinna ára. Hvíli hann í friði.
Þorsteinn B. Jónmundsson.
Það er vor í dal og bóndi snýr sér
að búverkum. Erfiður vetur að baki
í afskekktum dal, fjarri glaumi
borgar. Sólin glampar á Austurána
og Arnarvatnsheiðin blasir við í dal-
botni. En nú hefur bóndi kvatt dal-
inn sinn síðasta sinni, stoltur yfir
lyktum mála og ævistarfi.
Jóhann Helgason, afi minn, var
ógleymanlegur maður, stoltur höfð-
ingi sem hafði mikil áhrif á sam-
ferðamenn. Leiftrandi greindin,
stórhugurinn og bjartsýnin eru okk-
ur afkomendum hans leiðarljós.
Ógleymanlegar stundir eru liðnar
og eftir lifir lærdómur af reynslu og
lífssögu stórbrotins manns sem lifði
tíma tvenna. Sagan og reynslan af
því að gleðjast yfir litlu og halda
ódeigur áfram þó að fánýti smámun-
anna og hégómans virðist ekki
ganga manni í hag þá stundina. Bar-
áttan snerist um brauðið.
Margt gleymist aldrei. Lærdóm-
urinn um virðinguna fyrir nátt-
úrunni, gangverki hennar og stór-
fengleika. Ekki síst lærdómurinn af
ranglæti þess samfélags sem hygg-
ur ekki að þeim sem minna mega sín
og lenda í erfiðleikum með afkomu
og kjör. Um ábyrgð manns á manni
og ábyrgð samfélags á einstakling-
um sínum.
Brennandi áhuginn á hestunum,
sveitinni og lífsins gangi sameinaði
og brúaði bil kynslóðanna. Kraft-
miklar og fjörugar samræður voru
tilhlökkunarefni þegar farið var í
heimsókn í Unufellið, eða norður í
Hnausakot að sumri til. Erli hver-
dagsins skotið á frest og sest á rök-
stóla. Á níræðisaldri brann andinn
sem aldrei fyrr. Nú er göngunni lok-
ið og við sem nutum samvistanna
við afa geymum með okkur minn-
ingarnar, söguna og arfleiðina.
Björgvin G. Sigurðsson.
Þær eru margar góðar minning-
arnar frá liðnum árum sem koma
upp í hugann. Við vorum svo lánsöm
að búa í sama stigahúsi og Jóhann
og fjölskylda í tíu ár. Sambýlið var
gott og oft var mikið líf og fjör, bæði
hjá þeim fullorðnu sem og börnun-
um og átti Jóhann sinn þátt í því.
Eftir að við fluttum úr Unufellinu
sáumst við kannski ekki oft en feng-
um stundum fréttir af þeim hjónum
í gegnum börn okkar. Að leiðarlok-
um viljum við þakka honum sam-
fylgdina þessi ár okkar saman, og
við vottum Jóhönnu og fjölskyldu
okkar innilegustu samúð.
María og Guðmundur.
Elsku afi. Þrátt fyrir að þú hafir
búið í Unufellinu síðan ég man eftir
mér leitar hugurinn ósjálfrátt norð-
ur í Hnausakot. Í grösugum hlíðum
Austurárdals, þar sem Austurá
seytlar niður af Arnarvatnsheiði,
stendur kotið og lætur ekki mikið
yfir sér.
Þér hefur varla verið létt í skapi
þegar þú stóðst frammi fyrir því á
sínum tíma að þurfa að bregða búi,
yfirgefa dalinn og flytja á mölina.
Eftir að þú settist í helgan stein
var þitt helsta áhugamál að betr-
umbæta allar aðstæður í kotinu
niðjum þínum til handa. Þú lést
aldrei deigan síga þótt málaleitan
þinni væri lítt sinnt eða talið úr af
viðkomandi stofnunum. Með rök-
festu og skynsemi hafðir þú þitt
ávallt í gegn.
Þú lifir í minningunni sem traust-
ur klettur, bjargið sem afkomendur
þínir geta byggt á. Þú ert í huga
mér skynsemin holdi klædd. Þú
hugsaðir öll mál út í þaula áður en
þú tókst afstöðu eða ákvörðun sem
þú gast svo staðið við. Þú ert fyr-
irmynd okkar barnabarnanna sem
litum svo mjög upp til þín. Oft verð-
ur mér hugsað til þín þegar ég stend
frammi fyrir erfiðum ákvörðunum í
lífsins ólgusjó: Hvað hefði hann afi
minn í Hnausakoti gert í þessum
sporum?
Þín er sárt saknað, afi, og skarð
þitt verður erfitt að fylla.
Ég sé þig í anda ríða fram Aust-
urárdalinn með þrjá til reiðar. Þú
ert kominn norður yfir heiðar, þú
ert kominn til að vera.
Sigurður U. Sigurðsson.
 Fleiri minningargreinar um Jó-
hann Helgason bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upp-
lýsingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.
Formáli
minning-
argreina




   








 




  



 !
 
 
"   

# $%
   
  
   

    
 

 ! 
  "#  $ 
% & 
    
!'
 !
(   ) *+
"
   &

 & 



,
- .. 
/   ' 01
$ #23 
 &    

$  % &    
(&     
, &2     
/ 4&    
,& 5#   & 64 
 " 4 
7   
 ( 5&  
5##   64   6# 
" 4  
#   
& 
     3    +
'   
 
5.

/
+ 8)/


( & #  
3 2#  9:
5 3 3 
  ( !  )*
 
 
 

 



+  ;   5 
)    5  
 (  5 
% 5 
5  5 
#  5  +





 
 
 

  
 
8)/ <



3=4+ 3 24> ! ? 3+

' 7 @A  
>
      BB
#=2! 4&2

 



+   (
3( 
, ;+     ,& 
4+
4# 
!'
(    % & .  
. % &     5   5 3# 


' 


'+

 

*
 
 
 

 

,.
;.5;- 5.,
/    ,"-
,
 (  




+  %   "# 3!'   

 
!'  3 
    .+ %  
4# 
!' 5   

 
!' ,   . 
!'
#3
)    ,  
 !  3
    .+ %   ; &  3 

(  ,   .* ) (
5## "+ ,   3  "  
6  "+ %   6#= 5+  
  


' 


'+