Morgunblaðið - 04.12.2001, Blaðsíða 26

ERLENT
26 ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Cider vinegar
diet formúla
FRÁ
Vatnslosun, brennsla,
og megrun
meðGMP gæðaöryggi
Apótekin
FRÍHÖFNIN
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
HARÐIR bardagar geisuðu í gær
nálægt Kandahar, síðasta vígi talib-
ana í suðurhluta Afganistans, en
þeim hefur verið gefinn kostur á að
gefast upp eða falla ella. Líklegt þyk-
ir, að borgin falli á næstu dögum, en
gera má ráð fyrir mikilli mótstöðu
araba og annarra útlendinga í liði al-
Qaeda, samtaka Osama bin Ladens.
Tvær fylkingar Pastúna sækja að
Kandahar og náði önnur þeirra að
flugvelli borgarinnar á sunnudag en
varð þá að láta staðar numið vegna
mikillar mótspyrnu liðsmanna al-
Qaeda. Stefnt var að því að ná flug-
vellinum í gær en hann er í um 20 km
fjarlægð frá miðborg Kandahars.
Hin fylkingin sækir að borginni úr
norðvestri og mætti engri mót-
spyrnu í framsókn sinni um helgina.
Sagði leiðtogi hennar, Hamid
Karzai, að talibanar hefðu látið und-
an síga vegna mikilla loftárása
Bandaríkjamanna.
Fréttir eru um, að einhverjir hátt-
settir menn í talibanastjórninni hafi
haft samband við ættbálkahöfðingja
meðal Pastúna til að kanna með
hvaða hætti þeir gætu gefist upp.
Ljóst er, að það gerðu þeir þó ekki
með samþykki Mohammed Omars,
leiðtoga þeirra.
Búist við mikilli mót-
spyrnu al-Qaeda-liða
Talsmaður bandaríska hersins
sagði í gær, að lokaátökin um Kanda-
har virtust vera í uppsiglingu og Don-
ald Rumsfeld, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sagði, að erfiður tími
færi nú í hönd hjá bandarískum her-
mönnum, sem hafa bækistöðvar í
eyðimörkinni suður af borginni. Bú-
ast mætti við mjög hörðum bardög-
um við al-Qaeda-liða, Pakistana,
araba, Tsjetsjena og Kínverja.
„Hringurinn þrengist en síðasta
hrinan getur orðið blóðug. Ef þeir
gefast ekki upp, þá verða þeir drepn-
ir,“ sagði Rumsfeld.
Um 1.000 bandarískir hermenn
eru í bækistöðinni fyrir sunnan
Kandahar. Á sunnudag voru fluttar
þangað fleiri Cobra-þyrlur, mjög vel
vopnum búnar, og léttar, brynvarðar
bifreiðar.
Sagt er, að talibanar hafi verið að
flytja til Kandahars liðsafla og vopn
frá Lashkar Gah, höfuðstað Helm-
and-héraðs, sem er vestur af borg-
inni, og bendir það til, að þeir ætli að
einbeita kröftunum að því að verja
Kandahar.
Skýla sér á bak
við óbreytta borgara
Mikill flóttamannastraumur er frá
Kandahar og er haft eftir fólkinu, að
talibanar geri æ meira af því að skýla
sér á bak við óbreytta borgara. Hafi
þeir meðal annars komið flugvélum
fyrir í íbúðahverfum og komið sér
fyrir í moskum. Ástæðan sé þó að
hluta til sú, að allur liðsafli þeirra er
nú saman kominn á mjög litlu svæði
og því erfitt að skilja á milli her-
manna og óbreyttra borgara.
Lokaorrustan
um Kandahar
á næstu dögum
Reuters
Landgönguliðar úr Bandaríkjaher gera sig klára í beljandi sandstormi í búðum sínum í Suður-Afganistan.
Kabúl, Quetta, AFP, Los Angeles Times.
má vinna heróín og fleiri lyf.
Bændurnir í Nangarhar selja óp-
íumuppskeruna til Pakistans, þar
sem heróínframleiðslan fer fram.
„Ég get haft tíu sinnum meira
upp úr því að rækta valmúa en
hveiti,“ tjáði Ahmed Shah blaða-
manni Los Angeles Times. Ópíum-
ræktendurnir í héraðinu vita
mætavel að afurðir þeirra valda
fíkn og hafa raunar margir rekist á
illa farna neytendur á ferðum sín-
um til markaðanna í Pakistan. „Við
gerum okkur grein fyrir því að við
erum að skapa fíkla,“ sagði Shah.
„Eina ástæða þess að við höldum
uppteknum hætti er sú að við erum
fátæk. Ef ég gæti fundið aðra
UNDANHALDI talibana hefur
víðast hvar verið fagnað í Afganist-
an, en fáir hafa þó tekið tíðind-
unum jafn vel og valmúabændur í
austurhluta landsins. Fátækir íbú-
ar þessa svæðis reiða sig að miklu
leyti á ópíumvalmúarækt, en úr
valmúanum er meðal annars unnið
heróín.
Hvergi í heiminum er ræktað
jafn mikið af ópíumvalmúa og í
Afganistan. Fyrstu stjórnarár sín
lögðu talibanar blessun sína yfir
þennan atvinnuveg og skattlögðu
hann til að fjármagna her sinn. En
í júlí á síðasta ári gaf andlegur
leiðtogi talibana, múllinn Mo-
hammed Omar, út tilskipun þar
sem bann var lagt við valmúarækt.
Samkvæmt nýlegri skýrslu Sam-
einuðu þjóðanna stöðvaðist ræktun
ópíumvalmúa í landinu nánast í
kjölfar bannsins, fór úr 3.276 tonn-
um í 185 tonn á einu ári. En nú,
þegar stjórn talibana er liðin undir
lok, hugsa ópíumræktendur sér
gott til glóðarinnar.
Tíu sinnum ábatasamara að
rækta ópíumvalmúa en hveiti
Ópíumbóndinn Ahmed Shah og
nágrannar hans á sléttunum suður
af Jalalabad í Nangarhar-fylki eru
í óða önn að undirbúa jarðveginn
fyrir sáningu og er ópíumuppsker-
an væntanleg í apríl. Ópíumið sjálft
er mjólkurkenndur safi úr óþrosk-
uðum fræjum valmúans, en úr því
vinnu myndi ég hætta að rækta
valmúa.“
Samsul Haq, yfirmaður hjá lyfja-
eftirlitsskrifstofu Nangarhar-fylk-
is, kvaðst í samtali við Los Angeles
Times telja að fyrir bann talib-
anastjórnarinnar hefði ópíumrækt-
unin verið um 85% landbúnaðar-
framleiðslu á svæðinu. „Þetta er
frábært tækifæri fyrir ópíumbænd-
urna,“ sagði Haq. „Stjórn talibana
er fallin og óvíst hvað tekur við.
Bændurnir geta því ræktað valmúa
óáreittir.“ Fullyrti Haq að ef ekki
bærist umfangsmikil mannúðarað-
stoð erlendis frá, sem veitti bænd-
unum kost á að afla sér lífsvið-
urværis með öðrum hætti, myndi
Afganistan vafalaust aftur hlotnast
sá vafasami heiður að vera mesta
ópíumframleiðsluríki heims strax
næsta sumar.
Brotin loforð um aðstoð
Innan Afganistans hefur Nang-
arhar-fylki verið næst mesta ópíum-
framleiðslusvæðið, en aðeins hefur
verið ræktaður meiri valmúi í
Helmand-fylki vestur af Kandahar.
Valmúabændurnir binda vonir við
að nýir stjórnarherrar láti fram-
leiðslu þeirra afskiptalausa og
treysta á nýja fylkisstjórann, Haji
Abdul Qadir, sem einnig gegndi því
embætti á árunum 1992 til 1996.
Eftir að Qadir tók í fyrra sinn við
fylkisstjóraembættinu hleypti hann
af stokkunum metnaðarfullri áætlun
sem ætlað var að draga úr ópíum-
framleiðslunni. Gegn loforðum vest-
rænna ríkisstjórna um tækni- og
fjárhagsaðstoð lagði hann á hömlur
sem leiddu til þess að framleiðslan
minnkaði um 25% á fyrsta árinu.
Erlenda aðstoðin lét hins vegar á
sér standa. Qadir brást reiður við
og féll frá frekari tilraunum til að
hamla ópíumrækt í fylkinu.
Ópíumbændur fagna falli talibana
Los Angeles Times/Brian Walski
Bóndi í Nangarhar-fylki plægir akur, þar sem sá á ópíumvalmúa.
Kariz, Afganistan. Los Angeles Times.
’ Við gerum okkurgrein fyrir því að
við erum að skapa
fíkla ‘
MEIRA en 80 fangar lifðu af átök-
in í virkinu við Mazar-e-Sharif þar
sem nokkur hundruð félaga þeirra
féllu í mjög blóðugri uppreisn.
Meðal hinna eftirlifandi er Banda-
ríkjamaður, tvítugur að aldri, en
hann gerðist múslimi fyrir um fjór-
um árum.
Fangarnir, sem lifðu af, gáfust
upp seint síðastliðið föstudags-
kvöld og snemma á laugardag.
„Við gáfumst upp vegna þess, að
það var ekkert eftir, engin skot-
færi, engin vopn og enginn matur,“
sagði Abdul Jabar, sem er frá Tas-
hkent í Úsbekístan.
Fangarnir höfðust við í kjallara
skóla, sem rekinn var í Qala-e-
Jangi-virkinu á sovéttímanum.
Samkvæmt fréttum í New York
Times vörðust þeir í tvo daga eða
þar til einn yfirmanna Norður-
bandalagsins, Din Muhammad, lét
veita vatni úr áveituskurði ofan í
kjallarann. Það hefði orðið til þess,
að vopnin hættu að virka, og þá
hefðu þeir gefist upp skjálfandi af
kulda. Þrettán hefðu gefið sig fram
á föstudagskvöldið og hinir morg-
uninn eftir.
Jabar sagði, að einn talibanafor-
inginn í hópnum hefði komið upp-
reisninni af stað. Hefði hann sagt,
að betra væri að deyja sem písl-
arvottur en rotna í fangelsi.
„Hljóta að hafa
heilaþvegið hann“
Meðal fanganna, sem gáfust upp
fyrir helgi, er Bandaríkjamaður,
John Philip Walker Lindh, frá
Fairfax í Kaliforníu. Segir móðir
hans í viðtali við tímaritið News-
week, að hann hafi verið „blíður en
feiminn drengur“ en ákveðið að
snúast til íslamstrúar er hann var
16 ára. Hafi hann þá tekið sér
nafnið Abdul Hamid. Síðan hafi
hann farið til Pakistans til að vinna
fyrir íslamska hjálparstofnun og
jafnframt sest í trúarskóla. Þeir
foreldrar hans höfðu ekkert heyrt
frá honum í sjö mánuði er þeir
fréttu, að hann hefði verið meðal
talibanafanganna og lifað af upp-
reisnina.
„Hafi hann gengið til liðs við tal-
ibana, hljóta þeir að hafa heilaþveg-
Meira en 80 fangar
lifðu uppreisnina af
Einn Banda-
ríkjamaður í
þeirra hópi
AP
Myndin er af sjónvarpsskjá og sýnir að sögn talibanann Abdul Hamid,
öðru nafni John Philip Walker Lindh, tvítugan Bandaríkjamann.
New York. AFP.
Taska
aðeins 750 kr.
NETVERSLUN Á mbl.is