Morgunblaðið - 04.12.2001, Blaðsíða 51

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 2001 51
Hreyfihömlunarsvið
Greiningar- og ráðgjaf-
arstöðvar ríkisins
stendur frammi fyrir
margþættum vanda
sem orsakast af aukn-
um fjölda skjólstæð-
inga og ónógu fjár-
magni til reksturs
sviðsins. Greiningar-
stöðin er eina stöðin á
landinu sem sinnir
greiningu barna með
alvarleg þroskafrávik.
Skjólstæðingum stöðv-
arinnar hefur fjölgað
árlega frá því að nýtt
skipulag stöðvarinnar
gekk í gildi 1. júní 1997.
Árið 2000 nutu alls 125 börn og ung-
menni þjónustu sviðsins, sem var
14% aukning frá 1999. Rúmlega 20%
þessara mála voru nýjar tilvísanir.
Útlit er fyrir álíka fjölda þetta ár og
árið 2000. Fyrstu árin eftir að til-
vísun berst stöðinni njóta börn all-
mikillar þjónustu, sérstaklega ef þau
eru á forskólaaldri. Aukning tilvís-
ana hefur þannig í för með sér aukið
vinnuálag næstu ár.
Ekki hefur verið unnt að ráða í
stöður starfsmanna sem fara í leyfi
eða hverfa frá stofnuninni í önnur
störf. Í litlum einingum með 1–2
starfsmönnum í hverri starfsstétt,
hefur fjarvera hvers starfsmanns
mikil áhrif á starfsemina. Frá og
með 1. janúar 2002 hverfur sálfræð-
ingur sviðsins til betur launaðs
starfs utan stofnunar. Þá verður
starfsemi sviðsins í alvarlegu upp-
námi. Sálfræðingur leikur lykilhlut-
verk í þroskaathugunum, skipulagi
íhlutunar og ákveðnum þáttum með-
ferðar fatlaðra barna og ungmenna.
Það er vandséð hvernig sviðið getur
haldið uppi starfsemi án sálfræð-
ings.
Í áraraðir hafa verið haldnar mót-
tökur fyrir börn og ungmenni með
tauga- og vöðvasjúkdóma og klofinn
hrygg. Þar hafa komið saman sér-
fræðingar frá Greiningarstöð og öðr-
um stofnunum, s.s. bæklunarlæknir,
hæfingarlæknir, stoðtækjafræðing-
ur o.fl. Þannig hefur verið komið til
móts við flóknar þarfir skjólstæðing-
anna. Undanfarin misseri hafa verið
haldnar 8–10 móttökur á haust- og
vormisseri, hvoru um
sig. Vegna fjárskorts
og skorts á starfsfólki
varð að fækka mót-
tökum í þrjár á yfir-
standandi haustmiss-
eri. Þar með hefur
þjónusta við þennan
hóp verið skert veru-
lega.
Vegna mikillar
spurnar eftir þjónustu
við skjólstæðinga hefur
ráðrúm til námskeiða-
halds fyrir samstarfs-
aðila verið lítið. Upp-
fræðsla starfsmanna
þessara stofnana væri
skynsamleg „fjárfest-
ing“ til framtíðar því sú þekking skil-
ar sér síðar í vinnu með önnur börn.
Niðurskurðurinn harðastur
á landsbyggðinni
Óhjákvæmilegt er að bregðast við
ástandi því sem að ofan greinir með
aðgerðum. Sviðsstjóri sér fram á að
miðað við óbreytt ástand muni þjón-
usta sviðsins við hreyfihömluð börn
á forskólaaldri ganga fyrir öðrum
aldurshópum, en hingað til hefur
sviðið sinnt skjólstæðingum á aldr-
inum 0–18 ára. Í auknum mæli verð-
ur því eingöngu treyst á þjónustuað-
ila utan Greiningarstöðvar eftir að
börn hafa náð 6 ára aldri, þ.e. svæð-
isskrifstofur, sveitarfélög og sjálf-
stætt starfandi stofnanir. Þessir að-
ilar munu án ráðgjafar eða stuðnings
Greiningarstöðvar bera ábyrgð á
greiningu, íhlutun og eftirfylgd
hreyfihamlaðra barna 6 ára og eldri.
Reynslan er sú að landsbyggðin
stendur hallari fæti hvað varðar sér-
hæfða þjónustu og þessi niðurskurð-
ur bitnar væntanlega harðast á
landsbyggðarbörnum og ungmenn-
um. Ennfremur verður ekki séð að
unnt verði að standa að þroskamati
hreyfihamlaðra barna á forskóla-
aldri eins og viðurkennd vinnubrögð
segja til um, þar sem ekki verður
lengur starfandi sálfræðingur á svið-
inu. Móttökur barna með vöðva- og
taugasjúkdóma og klofinn hrygg
verða ekki haldnar nema að litlu
leyti þannig að einungis fá börn
munu njóta þeirrar þjónustu.
Til viðbótar við aukið vinnuálag
munu umræddar breytingar á starf-
semi sviðsins verða mjög erfiðar fyr-
ir starfsmenn þess og hafa slæm
áhrif á starfsanda og vellíðan á
vinnustað. Þegar hafa verið áhyggj-
ur varðandi hugsanlegan atgervis-
flótta frá stofnuninni og í raun er
hann orðinn staðreynd. Ofangreind-
ar breytingar koma ekki til með að
snúa þeirri aðburðarás við.
Sérhæfð þjónusta
hreyfihömlunarsviðs
Það er ekki einfalt að komast að
niðurstöðu um hvaða stoðtæki og
hjálpartæki henta hreyfihömluðum
börnum og ungmönnum best. Það
þarf að máta mismunandi gerðir
hjálpartækja, stærðir og stýribúnað
og tryggja að tækið uppfylli þarfir
barnsins og nýtist í umhverfi þess.
Mat á hjálpartækjum felur oft í sér
prófun við ýmsar aðstæður, svo sem
á heimili og í skóla. Stoð- og hjálp-
artæki krefjast reglulegrar endur-
skoðunar í ljósi líkamsvaxtar, breyt-
inga á líkamsstöðum og framfara eða
afturfara í hreyfingum eða þroska.
Þegar skoðaðar eru leiðir til tjá-
skipta verður það ekki gert í tóma-
rúmi aðskilið frá öðrum þáttum.
Taka þarf tillit til hreyfistjórnar og
að einhverju leyti til vitsmunalegrar
stöðu og fleiri þátta.
Fæstir, sem ekki þekkja til fatl-
aðra, átta sig á því hvaða forsendur
þurfa að liggja til grundvallar til að
hægt sé að veita þá þjónustu sem
einstaklingurinn þarf. Margir sér-
menntaðir sérfræðingar þurfa að
vinna saman til að draga úr fötlun
einstaklingsins. Á Greiningar- og
ráðgjafarstöð ríkisins er sérstakt
teymi sem vinnur á hreyfihömlunar-
sviði með hreyfihömluð börn og ung-
linga. Við mat á þörfum einstaklings
þarf að taka mið af flóknu samspili
þroskaþátta. Að þeim málum vinna
barnalæknir, sálfræðingur, sjúkra-
þjálfari, iðjuþjálfar, talmeinafræð-
ingur, þroskaþjálfi og félagsráðgjafi.
Til þessa fólks leita sérfræðingar ut-
an stofnunarinnar til ráðgjafar og
aðstoðar, enda hefur Greiningar-
stöðin það lagalega skilgreinda hlut-
verk að vera öðrum meðferðaraðil-
um til ráðgjafar og stuðnings hvað
varðar sérhæfða þjónustu við fatl-
aða. Reynslan hefur sýnt okkur að
þjónusta Greiningarstöðvarinnar er
þörf og fer sú þörf síst dvínandi ef
tekið er mið af fjölda tilvísana og er-
inda sem þangað berast.
Fjárhagsvandi Greiningar- og
ráðgjafarstöðvar ríkisins
Steingerður
Sigurbjörnsdóttir
Fjárskortur
Vegna fjárskorts og
skorts á starfsfólki varð
að fækka móttökum í
þrjár á yfirstandandi
haustmisseri, segir
Steingerður Sigur-
björnsdóttir. Þar með
hefur þjónusta við
þennan hóp verið skert
verulega.
Höfundur er barnalæknir og sviðs-
stjóri hreyfihömlunarsviðs Grein-
ingar- og ráðgjafarstöðvar ríkisins.
ALLT ÞETTA FYRIR ÞIG frá Estée Lauder
ef keypt er fyrir 3.500 krónur eða meira frá Estée Lauder dagana
4.-8. desember í Lyf & heilsu Austurstræti.
Gjöfin inniheldur:*
Spotlight - Idealist - Intuition edp.spray - Pure Color varalit - Pure Color naglalakk - More Than
Mascara - Snyrtitösku - Verðgildi gjafarinnar er um 6.900 krónur. *Meðan birgðir endast.
Sérfræðingar frá Estée Lauder verða
í Lyf & heilsu Austurstræti í dag, og á morgun,
miðvikudag frá kl. 11-16.
Sendum í póstkröfu um land allt. Sími 562 9020
SEVERIN - Þýsk gæðatæki!
9 gerðir kaffivéla Vegleg samlokugrill Vöfflujárn í stáli/hvítu Brauðristar í stáli/hvítu Gufustraujárn
Öflugir handþeytarar Handryksugur (vatn) Tannhreinsisett
Veldu gæðamerki - Það borgar sig !
Ennfremur áleggshnífar, dósaopnarar,
pelahitarar, brauðvélar, expresso
kaffivélar, rafmagnsofnar o.fl.
Frá k
r.
2990
Frá k
r.
2.950
Frá k
r.
2.960
Frá k
r.
3.390
Frá k
r.
3.290
Frá k
r.
3.490
Frá k
r.
2.190
Frá k
r.
2.490
HVERGI MEIRA ÚRVAL AF
ÍSLENSKRI MYNDLIST
Rauðarárstíg 14,
sími 551 0400
Kringlunni,
sími 568 0400
Smáralind,
535 0400
www.myndlist.is
— Erla Huld —
Grecian 2000
hárfroða
Er hárið að
grána og þynnast?
Þá er Grecian 2000
hárfroðan lausnin.
Þú þværð hárið, þurrkar, berð froðuna í,
greiðir og hárið nær sínum eðlilega lit á ný,
þykknar og fær frískari blæ.
Einfaldara getur það ekki verið.
Haraldur Sigurðsson ehf.,
heildverslun
Símar: 567 7030 og 894 0952
Fax: 567 9130
E-mail: landbrot@simnet.is
Fæst í apótekum, hársnyrtistofum og „Þín verslun“