Morgunblaðið - 12.12.2001, Blaðsíða 26

LISTIR
26 MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Hansen barnalæknir
hefur ákveðið að gefa Listaháskóla
Íslands tónlistarsafn sitt, sem er eitt
stærsta slíkra safna á Íslandi. Auk
safnsins ánafnar Halldór skólanum,
eftir sinn dag, fasteign sína á Lauf-
ásvegi 24.
Safn hans var afhent skólanum
við hátíðlega athöfn í gærdag.
Við athöfnina í gær undirrituðu
Halldór Hansen og Hjálmar H.
Ragnarsson rektor samkomulag um
afhendingu safnsins og stofnun
styrktarsjóðs í nafni Halldórs. Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
flutti ávarp og nemendur í tónlist-
ardeild Listaháskólans fluttu tónlist.
Átta þúsund hljómplötur, bæk-
ur og myndir í safni Halldórs
Halldór Hansen er þjóðþekktur
barnalæknir og starfaði lengi á
Heilsuverndarstöðinni við Bar-
ónsstíg. Hann er ennfremur mikill
áhugamaður um tónlist og plötusafn
hans telur um átta þúsund hljóm-
plötur og geisladiska auk bóka um
tónlist, myndbanda og annarra
hljóðritana. Við athöfnina í gær
kynnti Hjálmar H. Ragnarsson
listaháskólarektor samkomulagið
sem skólinn og Halldór Hansen gera
með sér. Við undirritun þess tryggir
skólinn að að tónlistarsafn Halldórs
verði notað í þágu nemenda skólans,
kennara og annarra þeirra sem
leggja stund á rannsóknir og kynn-
ingu á tónlist. Jafnframt stofnar
skólinn styrktarsjóð er ber nafn
Halldórs Hansens. Hlutverk sjóðsins
verður að byggja upp og styðja tón-
listarsafn skólans. Jafnframt veitir
sjóðurinn árlega styrk í nafni Hall-
dórs Hansens til eins af tónlistar-
nemendum skólans sem náð hefur
framúrskarandi árangri að mati
sjóðsstjórnar. Sjóðurinn tekur við
fasteign Halldórs eftir hans dag og
mun nýta hana eða andvirði hennar
í þágu starfsemi sjóðsins.
Hin beina og milliliðalausa tján-
ing dró hann að sönglistinni
Í ávarpi sínu þakkaði Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
Halldóri þessa höfðinglegu gjöf og
óskaði Listaháskóla Íslands til ham-
ingju. Hann sagði frá kynnum Hall-
dórs af tónlistinni í bernsku og ást
hans á sönglistinni þegar fram liðu
stundir, og vitnaði í orð Halldórs
sjálfs: „Ég held að það sé þessi beina
og milliliðalausa tjáning, sem dró
mig að söngnum.“
Björn sagði að Halldór væri hlust-
andi sem hefði gegnt einstöku og
skapandi hlutverki með aðstoð sinni
við íslenska söngvara og með því að
stuðla að því að hingað til lands
hefðu komið margir vina hans úr
röðum heimsþekktra tónlistar-
manna. „Við viljum að þannig sé bú-
ið um hnúta í Listaháskóla Íslands,
að nemendur skólans geti hlotið
menntun sem stenst samanburð við
það besta, og gerir þeim kleift að
njóta sín í hinu opna alþjóðlega sam-
félagi lista og menningar. Sá árang-
ur næst ekki nema gerðar séu kröf-
ur, sýnd umhyggja og hvatning.
Starfað sé af sömu hógværð í krafti
mikillar þekkingar og einkennt hlut
Halldórs Hansens í íslensku tónlist-
arlífi.“
Hjálmar H. Ragnarsson rektor
þakkaði Halldóri gjöfina, og sagði
að nú þegar yrði hafinn undirbún-
ingur að því að flokka og skrá safnið
svo það geti sem fyrst orðið að-
gengilegt þeim sem koma til með að
nota það. Hann sagði að safnið yrði
hluti af bókasafni Listaháskólans,
en að það yrði merkt sérstaklega
sem safn Halldórs Hansens. Hann
sagði styrktarsjóðnum sem stofn-
aður verður, ætlað að byggja upp og
bæta kost safnsins, auk þess sem úr
honum rynni árlega styrkur í nafni
Halldórs til eins tónlistarnema við
skólann, sem náð hefði framúrskar-
andi árangri í námi sínu.
Hefur þegar lagt
mikið af mörkum
Halldór Hansen fæddist í Reykja-
vik árið 1927. Hann stundaði nám á
Íslandi, fyrst við Menntaskólann í
Reykjavík og síðan við læknadeild
Háskóla Íslands. Að loknu námi hér
heima fór hann til Bandaríkjanna
þar sem hann sérhæfði sig í barna-
lækningum. Heimkominn réðst
hann til starfa við barnadeild
Heilsuverndarstöðvarinnar í
Reykjavík sem hann veitti forstöðu
frá 1961 þar til hann lét af störfum
fyrir nokkrum árum. Halldór hefur
allt frá æskuárunum fylgst náið með
tónlistarlífinu, bæði hér heima og í
helstu löndum Evrópu og í Banda-
ríkjunum, og þannig kynnst mörg-
um þeim söngvurum og hljóðfæra-
leikurum sem staðið hafa fremst á
sínu sviði. Fyrir milligöngu hans
hefur margt af þessu fólki fengist til
að heimsækja Ísland og haldið hér
tónleika og kennt á námskeiðum.
Halldór hefur þannig gegnt lyk-
ilhlutverki í því að tengja Ísland við
hið alþjóðlega tónlistarlíf og um leið
átt þátt í því að hækka þær viðmið-
anir sem íslenskir tónlistarmenn
mæla sig við. Halldór hefur alla tíð
verið íslenskum söngvurum mjög
innan handar með ráðleggingar og
uppörvun hvað varðar hvaðeina
sem snertir sönglistina og komið
þeim í kynni við góða kennara er-
lendis til að sækja sér framhalds-
menntunar.
Halldór Hansen er ekki tónlist-
armaður í eiginlegum skilningi
orðsins. Hann hvorki syngur né leik-
ur á hljóðfæri, stjórnar ekki tónlist
né semur. En sem tónlistarunnandi
þykir hann hafa lagt meira af mörk-
um til íslensks tónlistarlífs en þekk-
ist meðal venjulegra tónlistarunn-
enda. Yfirburðaþekking hans á
tónlist hefur verið fjölmörgum
ómetanlegur brunnur og óeigin-
gjarnt starf hans í þágu íslenskra
tónlistarmanna og íslenskrar tón-
listar verður seint að fullu metið.
Þegar búið var að undirrita sam-
komulag Listaháskólans og Hall-
dórs, steig hann í pontu og óskaði
eftir að fá að leika fyrir viðstadda
lítið lag úr safni sínu í flutningi kærs
vinar, hins mikla franska söngvara
Gérards Souzay. Halldór valdi
Nacht und Träume eftir Schubert,
og var það mál manna að það vel
valda sýnishorn hafi gefið vísbend-
ingar um einstakt verðmæti þess
mikla sjóðs tónlistar sem Halldór
hefur nú lagt í hendur Listaháskóla
Íslands.
Halldór Hansen barnalæknir gefur Listaháskóla Íslands tónlistarsafn sitt og hús
Enginn venjulegur
tónlistarunnandi
Morgunblaðið/Ásdís
Halldór Hansen og Hjálmar H. Ragnarsson, rektor Listaháskóla Íslands. Fyrir aftan þá standa Árni Tómas
Ragnarsson læknir og Björn Bjarnason sem vottuðu gjafarsamkomulag Halldórs og Listaháskólans.
BENNY Green öðlaðist frægð er
hann lék kornungur með djasssendi-
boðum Art Blakeys. Seinna varð
hann píanisti í Ray Brown tríóinu og
hann lék inná dúettskífu með Oscar
Peterson. Eini píanistinn sem hefur
gert það svo ég muni, að Count Basie
undanskildum. Nýja sólóskífan hans
fyrir Telarc: Greeńs blues, er helguð
hefðinni. Basie bregður fyrir í upp-
hafsópusnum: Íve heard that Song
Before eftir June Styne, sem að öðru
leyti er skálmari með Garnerhrifum.
Stundum hefur verið sagt að aðeins
tveir píanóstílar svínguðu án hryn-
sveitar – búggívúggí og Erroll Garn-
er. Green er yfirleitt fetinu frá gæða-
svínginu, því þótt hann sé óspar á
Garnermeðulin er leikur hans dálítið
klossaður og minnir í því á Dave Bru-
beck. Stundum vantar líka dálítið
uppá smekkvísina hjá Green einsog í
stílbrotunum í Someone To Watch
Over Me. Eftir skálmið í You Make
me Feel So Young og Just You, Just
Me er mikill léttir að fá fínan blús,
samnefndan skífunni. Svo er meist-
araballaða Garners, Misty, listavel
spiluð og áhrif frá helsta lærimeistara
Greens þar til staðar: Oscar Peterson.
James P. Johnsson og Fats Waller
voru mestir skálmarar allra tíma og
að sjálfsögðu er ekki hægt annað en
að láta Waller ríkja í Ain’t Misbehav-
in, en þar örlar líka á Monk enda
kunni hann New York skálmið einsog
Ellington, sem á tvo síðustu ópusana
á skífunni: It Dońt Mean A Thing og I
Got It Bad. Green leikur sveiflusálm-
inn listavel og skýtur syrpu úr Porgy
And Bess þar inn með húmor. I Got It
Bad er leikin undurhægt og hérrétt
hjá Green að enda á ballöðu – hvíld
eftir grófgert skálmið.
Góð sólópíanóskífa.
DJASSRÆTUR McCoy Tyners er
ævintýralegri skífa en Blús Greens.
Tyner heillaði mann uppúr skónum á
sínum tíma þegar hann var píanistinn
í frægasta kvartetti John Coltranes
með Jimmy Garrison á bassann og
Elvin Jones á trommur. Eftir að hann
hóf eigin útgerð hef ég verið mishrifin
af skífum hans – en þessi sló mig kald-
an. Hér minnist hann meistara djass-
píanósins og ríður á vaðið með Night
in Tunisia í minningu Bud Powels.
Hann leikur Pannoica Monks, Don’t
Get Around Much Anymore Elling-
tons, Lullaby of Birdland Shearings,
Aińt Misbehavin Wallers og Misty
Errolls Garners. Svo semur hann
blús fyrir Earl Hines, gospel fyrir
Keith Jarrett og flamínkó fyrir Chick
Corea. Bill Evans tileinkar hann My
Foolish Heart og Art Tatum Sweet
And Lovely og geri aðrir betur.
McCoy Tyner hefur haft mikil áhrif
á djasspíanóleik nútímans og varla er
sá djasspíanisti sem ekki er af Bill
Evans skólanum, sem ekki má heyra
McCoy Tyner enduróma í – sérí lagi í
þéttum og stórbrotnum vinstrihand-
arhljómum.
Það er gaman að heyra hvernig
þessi píanisti, sem fyrir löngu hefur
skapað sér sérstöðu með tignarlegum
og voldugum stíl sínum, hyllir forvera
sína og áhrifavalda. Tatum og Garner
skína víða í gegn, en mest kemur á
óvart hversu áhrifin frá Earl Hines,
föður nútímadjasspíanóleiks, eru
sterk. Hinn ofsafengni exprssjóníski
stíll Hines virðist hafa haft meiri áhrif
á Tyner en maður hafði gert sér grein
fyrir.
Betri sólópíanóskífa.
ÞAÐ tók Blue Note tímana tvo að
gefa út þessa frábæru sólóskífu kúb-
anska píanósnillingsins Chucho Vald-
és, en hún er jafnfersk og hún hefði
verið hljóðrituð í gær. Chucho Valdés
hefur um langt árabil stjórnað
fremstu djasssveit Kúbu, Irakere. Ég
hef bæði heyrt Irakere í Montmartre,
þegar Jazz-Kai rak hinn fræga Kaup-
mannahafnardjassklúbb og á Ronnie
Scott́s í London. Hljómsveitin leikur
af slíkum fítonskrafti og snilli að helst
mætti líkja sveitinni, sem kom með
gamlingjunum í Buena Vista sósjal-
klúbbnum til Íslands, við skólahljóm-
sveit í samjöfnuði við Irakere. Valdés
hefur farið á kostum með sveitinni, en
ekki grunaði mig þó að hann væri
slíkur píanómeistari og heyra má á
þessum sólódiski hans. Þrátt fyrir að
kúbanskur bakgrunnur hans sé
sterkur er Art Tatum enn sterkari í
píanóleik hans – og það eru ekki nema
kappar á borð við Oscar Peterson
sem hafa erindi sem erfiði í tatumísku
sólópíanói. Valés tekst að fella Tatum
að latneskum hryn á stórkostlegan
hátt. Í lokaópusnum, La negra Tom-
asa, er meira að segja Cecil Taylor í
Tatumhlaupunum.
Tayloráhrifunum bregður víða fyr-
ir, en þau eru alltaf rökrétt og falla vel
að trommukenndum píanóstíl Valdés
einsog í Tres lindas Cubanas, þarsem
Debussy á tvöföldum hraða bregður
fyrir. Uppahfsópusinn, ballaða eftir
Valdés, er einnig í stjörumerki im-
pressjónismans, en umbreytist fljótt í
blús með Kúbuhryn og sveiflu og
eykst þá hraðinn og petronisminn
kemur fram í dagsljósið. Valdés fer á
kostum í tveimur alþekktum latín-
slögurum; Besame mucho og El
manicero, sem Louis Armstrong
hljóðritaði 1930 undir nafninu The
Penut Vendore. Þarna notar hann
hvert Tatum likkið á fætur öðru en
gæðir eigin karakter, því þótt hann
hafi leitað í margan djassgarðinn er
uppskeran ætíð Chucho Valdes.
Somwhere Over The Rainbow leik-
ur hann einsog sá sem valdið hefur og
dýmamíkin í túlkuninni frábær.
Besti sólópíanódiskur sem ég hef
heyrt síðan ég krækti í Solo Live með
Michel Petrucciani fyrir tveimur ár-
um og þó held ég Valdés spili Besame
mucho betur en Petrucciani.
Góður, betri, bestur
DJASS
Geisladiskar
Benny Green píanó. Hljóðritað í Stam-
ford, Conneciticut í janúar 2001. Tel-
arc/12tónar.
BENNY GREEN
Vernharður Linnet
McCoy Tyner píanó. Hljóðritað í Stam-
ford, Connecticut í júlí 2000. Tel-
arc/12tónar.
MCCOY TYNER: JAZZ ROOTS
Chucho Valdés píanó. Hljóðritað í Lincoln
Center 16. janúar 1998. Útgefið af Blue
Note 2001. Dreifing: Skífan.
CHUCHO VALDÉS: SOLO –
LIVE IN NEW YORK
SÝNINGIN Myndir úr Mar-
íusögu eftir Elsu E. Guðjóns-
son stendur yfir í Reykholts-
kirkju. Um er að ræða
tuttugu og eina útsaumaða
smámynd ásamt frumsömd-
um erindum sem skírskota til
sögu hinnar helgu meyjar að
mestu eins og hún er sögð í
Maríusögu, íslenskri helgi-
sögu frá 13. öld. Þá er einnig
á sýningunni veggteppi með
sömu myndum. Í skrá sem
fylgir sýningunni eru birtir
viðeigandi textar úr Maríu
sögu, Íslenskri hómelíubók og
Nýja Testamentinu til frekari
glöggvunar.
Saumgerðin er gamli
krosssaumurinn
Myndirnar eru allar unnar
í stramma eftir reitamunstr-
um, ísaumsbandið er íslenskt
kambgarn og saumgerðin
gamli krosssaumurinn sem
tíðkaðist hér á landi undir lok
miðalda og fram á 19. öld.
Elsa var sæmd riddara-
krossi hinnar íslensku fálka-
orðu og heiðursdoktorsnafn-
bót í heimspeki við Háskóla
Íslands árið 2000 fyrir störf í
þágu íslenskrar menningar-
sögu á sviði textíl- og bún-
ingafræði.
Myndir úr
Maríusögu
í Reyk-
holtskirkju