Morgunblaðið - 13.02.2002, Blaðsíða 16

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
16 MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VEGNA gagnrýni Verslunarráðs Ís-
lands á aðferðir þær sem Samkeppn-
isstofnun beitti í aðgerðum gegn ol-
íufélögunum í desember síðastliðn-
um var leitað til tveggja lögfræðinga
sem komið hafa að málum af því tagi
sem um ræðir og þeir inntir álits á
gagnrýninni.
Þórunn Guðmundsdóttir hæsta-
réttarlögmaður segir að úr starfi
sínu sem lögmaður fyrir fyrirtæki
sem orðið hafi fyrir húsleit Sam-
keppnisstofnunar kannist hún við
þau atriði sem gagnrýnd séu í
skýrslu Verslunarráðs. „Ég hef
komið að máli þar sem fór fram hús-
leit á vegum Samkeppnisstofnunar
og mér fannst þar ekki alveg farið
eftir leikreglunum,“ segir Þórunn.
Sem dæmi megi nefna að haldlagn-
ingarlistar hafi aðeins fengist frá
Samkeppnisstofnun með eftirgangs-
munum og gögnum sem hafi verið
tekin hafi verið skilað eftir of langan
tíma.
Þórunn segist álíta að gott sé að fá
umræðu um þetta því það kunni að
verða til þess að stofnunin fari var-
legar í sakirnar næst, en til þess sé
full ástæða.
Viðskiptaráðherra skortir
valdheimildir til afskipta
Árni Vilhjálmsson hæstaréttar-
lögmaður hjá LOGOS Lögmanns-
þjónustu segir að þau sjónarmið sem
Verslunarráð hafi sett fram vegna
aðgerða Samkeppnisstofnunar gegn
olíufélögunum séu mörg hver rétt-
mæt. Hins vegar sé það ekki á færi
viðskiptaráðherra að fjalla um þetta,
til þess skorti hann valdheimildir, en
margt af þessu geti átt erindi til
dómstóla undir rekstri málsins.
Árni segir að þeir einstaklingar
sem þarna eigi hlut að máli, þ.e.
starfsmenn fyrirtækjanna sem að-
gerðirnar beindust gegn, geti hugs-
anlega krafist viðurkenningar á
ólögmæti aðgerðanna gagnvart
þeim. Samkvæmt eðlilegri túlkun á
reglunum um hald á munum og leit í
lögum um meðferð opinberra mála
þá geti Samkeppnisstofnun ekki tek-
ið gögn sem ekki skipta máli fyrir
rannsóknina en að auki kunni að
vera um að ræða brot á friðhelgi
einkalífsins. „Það er ljóst að í ein-
hverjum tilvikum kann að hafa verið
gengið óþarflega langt miðað við al-
menna meðalhófsreglu. Þetta þyrfti
að kanna sérstaklega og ef til vill
væri ástæða til að einhver einstak-
lingur léti á þetta reyna. Dómsúr-
skurðurinn sem Samkeppnisstofnun
fékk til að gera húsleitina beindist
ekki gegn einstaklingunum sem
starfa í fyrirtækjunum heldur fyrir-
tækjunum sjálfum og náði því ekki
til einkagagna starfsmannanna,“
segir Árni. Þar við bætist að þótt úr-
skurðurinn sjálfur innihaldi ekki sér-
stakar takmarkanir þá megi ekki
ganga lengra en ráða megi af til-
greindum ákvæðum í lögunum um
meðferð opinberra mála.
Árni segir að taka þurfi þær regl-
ur sem gildi um heimildir samkeppn-
isyfirvalda til endurskoðunar og það
sé nokkuð sem hljóti að gerast. Þær
hljóti að verða færðar nær því sem
gerist samkvæmt Evrópuréttinum.
Hann segir að samkvæmt EES-
samningnum sé ekkert sem skuld-
bindi okkur til að vera með sam-
keppnisreglur eins og þær sem við
höfum. „Eina skuldbinding okkar
samkvæmt EES-samningnum varð-
andi samkeppnisrétt er að tryggt sé
að hægt sé að framfylgja samkeppn-
isreglum EES hér á landi, en vart er
hægt að segja að á það hafi reynt enn
sem komið er. Reglur Evrópurétt-
arins gagnvart okkur, þ.e. sam-
keppnisreglur EES, eru samhljóða
reglum framkvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins. Þær fela í sér tak-
markanir á því hvernig samkeppn-
isyfirvöld ESB og ESA geta komið
fram. Þar segir meðal annars að
samkeppnisyfirvöld hafi heimildir til
að a) skoða bókhald og viðskipta-
skjöl, b) taka afrit af eða útdrætti úr
bókhaldi eða viðskiptaskjölum, c)
fara fram á munnlegar skýringar á
staðnum og d) fá aðgang að öllu hús-
næði, landi og flutningatækjum fyr-
irtækja. Samkeppnisyfirvöld Evr-
ópusambandsins, ESB, og Eftirlits-
stofnunar EFTA, ESA, hafa ekki
heimildir til að ganga lengra en þetta
þegar þau eru að framfylgja sam-
keppnisreglum EES,“ segir Árni og
bætir við að skýringin á þessu kunni
að vera fólgin í því að menn vilji fara
gætilega í að veita valdi til þessara
yfirþjóðlegu stofnana. Hvað þetta
snertir sé hins vegar mikilvægt að
hjá okkur verði settar reglur sem all-
ir séu sáttir við, þar sem tekið sé tillit
til meðalhófs í framkvæmdinni, að
gætt sé hagsmuna þeirra einstak-
linga sem starfa hjá þeim fyrirtækj-
um sem til skoðunar séu hverju sinni
og að samkeppnisyfirvöld fái sinnt
sínum skyldustörfum.
Illa skilgreint hvaða
gögn eru tekin
„Í vettvangsskoðun í samkeppnis-
málum er það tiltölulega einfalt sem
verið er að leita að. Það er verið að
leita að því hvort það hafi átt sér stað
einhvers konar samráð á milli fyr-
irtækja. Ef ekkert af þessu tagi
finnst, þá er ekki um að ræða brot á
samkeppnislögum,“ segir Árni.
Hann bendir á eitt sem sé sérstak-
lega þýðingarmikið í athugasemdum
Verslunarráðs og það sé umfjöllunin
um haldlagningarskrána. Sú skrá
virðist vera mjög ófullnægjandi og
gögn sem tekin eru séu illa skil-
greind. „Ég hef sjálfur tekið þátt í
svona rannsóknum sem starfsmaður
Eftirlitsstofnunar EFTA, bæði í
Noregi og í Þýskalandi. Þar er þetta
framkvæmt þannig að gerð er skrá
yfir hvert einasta skjal sem tekið er,
það tilgreint og því lýst. Í lok rann-
sóknar setjast rannsóknarmenn nið-
ur með fulltrúum viðkomandi fyrir-
tækis og hvert skjal er rætt til að
finna út hvort ástæða er til að ljós-
rita það vegna rannsóknarinnar, en
skjölin eru ekki fjarlægð. Þess eru
dæmi að ágreiningur um hvort til-
tekið skjal komi rannsókninni við
hafi farið fyrir fyrsta stigs dómstól-
inn hjá Evrópusambandinu,“ segir
Árni. Svo virðist sem í framkvæmd-
inni í umræddri vettvangsskoðun hjá
olíufélögunum hafi ekki verið haldin
skrá þar sem hvert einasta skjal er
tilgreint. „Þá þykir mér mjög vafa-
samt að úrskurður héraðsdóms hafi
veitt stofnuninni heimild til þess að
taka afrit af öllum tölvupósti ein-
stakra starfsmanna,“ segir Árni að
lokum.
Samkeppnisstofnun
hefur ekki gætt hófs
Lögfræðingar taka undir
margt í gagnrýni Verslunarráðs
á Samkeppnisstofnun
● STJÓRN Sambands sparisjóða
ákvað í gær að beina því til spari-
sjóðanna að þeir lækki ýmsa liði í
gjaldskrám sínum og miði við að
verðbreytingin gildi a.m.k. út þetta
ár. Með þessu vill stjórnin hvetja
sparisjóðina til að leggja sitt af mörk-
um þannig að verðlagsákvæði kjara-
samninga verði innan viðmiðunar-
marka. Tilmælum er beint til spari-
sjóðanna að þeir lækki að minnsta
kosti eftirtalda liði: lántökugjald
skuldabréfa, tilkynningar- og
greiðslugjald skuldabréfalána, ár-
gjald debetkorta og tékkhefta að
meðaltali um 15%. Lækkun gjalda
vegna skuldabréfa gildi fyrir við-
skiptavini sem nýta sér greiðsluþjón-
ustu sparisjóðanna og láta spari-
sjóðinn annast skuldfærslu afborg-
ana af reikningi í sparisjóðnum.
Sparisjóðirnir
bregðast við kalli ASÍ
● SEÐLABANKI Íslands hefur undir-
ritað samning við Union Bank of
Norway um lánsheimild að fjárhæð
200 milljónir Bandaríkjadala sem
samsvarar tæplega 21 milljarði
króna. Samningurinn er til fimm ára
og felur í sér hagstæð kjör fyrir
Seðlabankann, samkvæmt upplýs-
ingum frá Seðlabanka Íslands.
Samningurinn við Union Bank of
Norway kemur til viðbótar sambæri-
legum samningum um lánsheimildir
við nokkrar aðrar fjármálastofnanir.
Heildarfjárhæð þeirra nemur nú lið-
lega 90 milljörðum króna og er mjög
lítill hluti þeirra nýttur. Auk þess hef-
ur Seðlabankinn ósamningsbundinn
aðgang að lánsfé hjá fjölmörgum er-
lendum viðskiptabönkum.
Seðlabankinn gerir 21
milljarðs lánasamning
EINS og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær hefur viðskipta-
ráðuneytið svarað erindi Versl-
unarráðs Íslands, þar sem
aðgerðir Samkeppnisstofnunar
gegn olíufélögunum í desember
síðastliðnum voru gagnrýndar.
Viðskiptaráðuneytið hafnaði því
að grípa inn í málið og vísaði til
þeirra áfrýjunarúrræða sem fyr-
ir hendi eru lögum samkvæmt.
Í samtali við Morgunblaðið
segir Vilhjálmur Egilsson fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs að
ráðinu hafi verið vel kunnugt um
þær málsmeðferðarreglur sem
viðskiptaráðherra rekur í svari
sínu við erindi Verslunarráðs.
„Ástæðan fyrir því að við skrif-
uðum ráðuneytinu var hins vegar
sú að við vorum að vonast til að
hægt væri að koma málinu í þann
farveg að ekki þyrfti að koma til
þess að kæra þyrfti fólk fyrir
brot á lögum um meðferð opin-
berra mála. Verslunarráð hefur
engan áhuga á slíku og taldi að
sú leið sem það lagði til væri
vægasta færa leiðin,“ segir Vil-
hjálmur.
Spurður að því hver næstu
skref yrðu hjá Verslunarráði
segir Vilhjálmur að ákvörðun um
það hafi ekki verið tekin enn.
Verslunarráð vildi
fara vægustu leiðina
LYFJAFYRIRTÆKIÐ Eli Lilly
hefur stofnað útibú hér á landi og tók
það til starfa um síðustu áramót. Eli
Lilly er sérhæft í þróun, framleiðslu
og markaðssetningu lyfja, m.a. á
sviði geð- og taugasjúkdóma, sykur-
sýki, beinþynningar og krabba-
meins. Eli Lilly þróaði m.a. eitt út-
breiddasta og þekktasta geðlyf í
heimi, Prozac.
Eli Lilly er stærsti geðlyfjafram-
leiðandi í heimi og u.þ.b. tíunda
stærsta lyfjafyrirtæki heims, að
sögn Rúnu Hauksdóttur, markaðs-
og sölustjóra Lilly á Íslandi.
Eli Lilly á Íslandi mun annast
markaðssetningu og skráningu lyfja
og framkvæma klínískar rannsóknir
á lyfjum Lilly hérlendis. Væntanlega
mun hefjast rannsókn á Cialis, nýju
stinningarlyfi sem er fyrsta lyfið í
samkeppni við Viagra, í maí eða júní
nk. á vegum Eli Lilly. Ekki er ljóst
hvenær lyfið kemur á markað, en
vonast er til að það verði í lok ársins,
að sögn Rúnu.
Samstarf við danska útibúið
Hún segir að forráðamenn Lilly
hafi kosið að eiga og reka sjálfstætt
fyrirtæki á Íslandi til að treysta
markaðssetningu lyfja sinna enn
frekar í sessi hér á landi. Hin síðustu
ár hefur A. Karlsson hf. verið um-
boðsaðili lyfja frá Lilly á Íslandi en
breyting varð á því um síðustu ára-
mót. Rúna segir að aðdragandann að
stofnun útibúsins á Íslandi megi m.a.
rekja til kaupa Lyfjaverslunar Ís-
lands á A. Karlssyni. „Markaðshlut-
deild lyfja undir merkjum Lilly og
samstarfaðila fyrirtækisins hefur
aukist jafnt og þétt síðustu árin. Nú
er svo komið að Lilly er eitt af þeim
lyfjafyrirtækjum sem hefur vaxið
hvað hraðast á íslenskum lyfjamark-
aði,“ segir Rúna.
Íslenska útibúið er í samstarfi við
útibú Eli Lilly í Danmörku og ber
danska útibúið fjárhagslega ábyrgð
á því íslenska. Rúna segir að útibú
Eli Lilly á Norðurlöndunum séu nær
öll í slíku samstarfi við útibúið í Dan-
mörku.
Meðal helstu lyfja Lilly á Íslandi
eru geðklofalyfið Zyprexa, geð-
deyfðarlyfin Fontex og Prozac, bein-
þynningarlyfið Evista, krabba-
meinslyfið Gemzar og sykursýkilyfin
Actos og Humalog. Væntanleg á
heimsmarkað eru tvö ný lyf frá Lilly,
stinningarlyf undir heitinu Cialis og
nýtt blóðsýkingarlyf, Xigris.
Höfuðstöðvar Eli Lilly eru í In-
dianapolis í Bandaríkjunum en fyr-
irtækið var stofnað árið 1876. Fyr-
irtækið hefur starfsemi í 179 löndum
og eru starfsmenn ríflega 35 þúsund.
Starfsmenn Eli Lilly á Íslandi eru
sjö, þar af fimm lyfjafræðingar,
meinatæknir og ritari.
Framleiðandi
Prozac opnar
útibú á Íslandi
Lyfjafyrirtækið Eli Lilly er einn
stærsti geðlyfjaframleiðandi heims
Starfsfólk Eli Lilly á Íslandi. Sólveig H. Sigurðardóttir, Rúna Hauksdóttir,
Helga S. Erlingsdóttir, Margrét Birgisdóttir og Ingibjörg Barðadóttir.
Ólafur Adolfsson og Aðalsteinn Jens Loftsson.
STUTTFRÉTTIR
● LÖGMÆLTUR kröfulýsingarfrestur
í þrotabú verðbréfafyrirtækisins
Burnham International á Íslandi
rennur út mánudaginn 18. febrúar
nk. Eins og kunnugt er var starfsleyfi
fyrirtækisins afturkallað hinn 27.
nóvember sl. og það tekið til opin-
berra skipta, í samræmi við lög,
þann sama dag. Kröfulýsingar skulu
sendar skiptastjóra búsins, Sigur-
mari K. Albertssyni, Lágmúla 7, 108
Reykjavík. Einnig vekur Fjármálaeftir-
litið athygli á að í gildi eru tvær
ábyrgðartryggingar vegna starfsemi
fyrirtækisins. Um er að ræða starfs-
ábyrgðartryggingu verðbréfafyrir-
tækis og ábyrgðartryggingu stjórnar
og stjórnenda.
Kröfulýsingarfrestur
að renna út
SKATTAR á fyrirtæki hafa lækkað
um allan heim, mest í ríkjum Evr-
ópusambandsins og OECD-ríkjun-
um, samkvæmt niðurstöðum könn-
unar alþjóðlega endurskoðunarfyrir-
tækisins KPMG á skatthlutfalli
fyrirtækja í 68 ríkjum heims. Um er
að ræða hlutfall af tekjum sem fyr-
irtæki greiða sem skatta og lágt
skatthlutfall þýðir ekki endilega lága
skattbyrði. Skatthlutfall í ríkjum á
síður þróuðum svæðum heimsins er
lægra en það er í þróaðri ríkjum.
Skatthlutfall fyrirtækja innan
OECD hefur lækkað úr tæpum 38%
árið 1996 í rúmt 31% árið 2001.
Skatthlutfall á fyrirtæki innan ESB
hefur farið úr um 39% árið 1996 í um
32,5% árið 2001.
Annað árið í röð hækkaði ekkert
OECD-ríki skatta á fyrirtæki og
þrettán ríki lækkuðu skatta á fyr-
irtæki. Að meðaltali er skatthlutfall
fyrirtækja í OECD-ríkjunum 31,20%
miðað við 1. janúar sl. Í ríkjum ESB
er hlutfallið 32,53%, í Suður-Amer-
íkju er meðaltalið 29,5% og í Asíu er
hlutfallið að meðaltali 31,05%.
Skattar á
fyrirtæki
lækka um
allan heim