Morgunblaðið - 19.03.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 19. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
AUS er fertugt nú um stundir
Erum gefandi
og góð samtök
NÝLEGA var haldiðmálþingið „Heim-urinn og ég“, mál-
þing um ólíka menningar-
heima í Ráðhúsi
Reykjavíkur á vegum
AUS, Alþjóðlegra ung-
mennaskipta. Gunnþór
Eyfjörð Gunnþórsson er
stjórnarmaður og fyrrver-
andi formaður AUS og
hann svaraði nokkrum
spurningum Morgunblaðs-
ins um málþingið og fé-
lagsskapinn.
– Segðu okkur aðeins
frá AUS?
„Alþjóðleg ungmenna-
skipti AUS, eru Íslands-
deild alþjóðlegra samtaka
sem heita International
Cultural Youth Exchange
ICYE og eru starfandi í
um 40 löndum í öllum
heimsálfum. Alþjóðsamtökin eru
53 ára og AUS hélt um liðna helgi
upp á 40 ára satrfsafmæli, en
fyrstu skiptiliðarnir fóru út 1961.
Í upphafi voru þetta kristin sam-
tök og rekin af kirkjudeildum um
allan heim. Upphafið af þessum
samtökum var að koma á sam-
skiptum milli Bandaríkjanna og
Þýskalands eftir seinni heims-
styrjöld og fyrstu skiptin voru
1949. Samtökin hafa þróast æ síð-
an og eru nú kennd við menning-
arskipti enda allir jafnir sama
hvaða trú þeir hafa. AUS sagði
skilið við þjóðkirkjuna 1983. Sam-
tökin eru rekin án hagnaðarsjón-
armiða um allan heim og að
stærstum hluta í sjálfboðavinnu.“
– Hver er tilgangur og mark-
mið þessa starfs?
„Tilgangur þessara samtaka er
að gefa ungu fólki á aldrinum 18–
30 ára kost á að víkka sjóndeild-
arhringinn með því að dvelja í
öðru landi í 6 til 12 mánuði. Mark-
mið samtakanna hefur frá upphafi
verið það sama: Að stuðla að friði
og skilningi milli einstaklinga og
þjóða og vinna gegn fordómum og
hleypidómum hvers konar. Al-
þjóðasamtök ICYE hafa ráðgef-
andi stöðu hjá UNESCO og fengu
friðarverðlaun Sameinuðu þjóð-
anna árið 1987. Dvöl í útlöndum á
vegum AUS felur í sér sjálfboða-
vinnu í 6 til 12 mánuði. Þannig
tekur fólk beinan þátt í samfélag-
inu sem það býr í með vinnufram-
lagi sínu. Sem dæmi um sjálfboða-
vinnu má nefna: Vinnu með
götubötnum í Bólivíu og Kólumb-
íu, hjá Amnesty International í
Brasilíu eða Costa Rica, með fyrr-
verandi heróínfíklum á Ítalíu, með
þroskaheftum í Taívan og barna-
kennsla á Indlandi. Allir á aldr-
inum 18 til 30 ára geta sótt um að
gerast sjálfboðaliðar. Ekki er
nauðsynlegt að kunna tungumálið
sem talað er í viðkomandi landi
því öll aðildarlöndin bjóða upp á
tungumálakennslu og kynningu á
landi og þjóð í 2–3 vikur. Mikil
áhersla er lögð á hópefli svo að
sjálfboðaliðarnir kynnist innbyrð-
is. Eftir að þessari kynningu og
kennslu er lokið tekur
við dvöl hjá fjölskyld-
um eða á vinnustað og
sjálfboðavinnan.“
– Á hvað lögðuð þið
helst áherslu á mál-
þinginu á dögunum?
„Málþingið hét „Heimurinn og
ég“
og var í tilefni af 40 ára afmæli
AUS. Við lögðum áherslu á að
kynna fyrir öðrum mikilvægi
sjálfboðaskipta, hvað einn ein-
staklingur getur fært öðrum með
því að kynnast því óþekkta og
miðla þekkingu sinni á ólíkri
menningu án fordóma. Það er
ekki síður mikilvægt að þær fjöl-
skyldur og vinnustaðir sem taka
við og hýsa sjálfboðaliða eða skip-
tiliða eins og AUS-arar kallast
gjarnan, að þeir aðilar kynnist
menningu þess sem þau taka á
móti. Við vorum með sex fyrir-
lestra og þar voru fyrrverandi
skiptiliðar, fólk sem hefur ílengst
á Íslandi, vinnuveitandi og fóstur-
fjölskylda. Kjarni málþingsins var
„réttlæti og friður“, við erum öll
manneskjur á þessari jörð, hvort
sem við erum gul, bleik, eða brún
á lit. Virðing fyrir menningu ann-
arra og ekki að dæma hið óþekkta.
Málþingið var afar vel heppnað og
margt fólk mætti á staðinn, enda
eru AUS gefandi og góð samtök.“
– Er mikið sótt í samtökin-
...hversu stór eru þau, bæði innan-
lands og utan?
„AUS hefur dafnað vel, ungt
fólk sækir enn í dag í það að dvelja
í öðru landi í lengri eða skemmri
tíma. Við byggjum á heimkomn-
um skiptiliðum og þeir eru sam-
tökin. Við erum með 28 skiptiliða
hér á Íslandi núna og svipaður
fjöldi er á okkar vegum víða um
heim. Önnur aðildarfélög eru að
senda og taka á móti þetta 15 til 30
skiptiliðum á hverju ári. Fjöldinn
er ákveðinn á aðalfundi alþjóða-
samtakanna annað hvert ár og þá
fer fram eins konar kvótasetning
sem fer eftir því hversu vel hefur
gengið að fylla sín pláss tvö árin
áður.“
– Er hægt að mæla einhvern ár-
angur af starfseminni?
„Ég tel að árangur-
inn sýni sig bersýnilega
á því að AUS hefur
starfað í 40 ár. Við eig-
um margt fólk sem hef-
ur farið á okkar vegum og er í dag
mótandi aðilar fyrir samfélagið til
batnaðar, fólk sem vinnur í sinni
vinnu nákvæmlega eftir sömu
markmiðum og AUS sem þýðir
það að starfsemin virkar. Fólk fer
út í heim og kynnist menningu og
fólki af ólíkum uppruna og kemur
heim og miðlar þekkingu sinni til
þess að vinna gegn fordómum af
öllu tagi.
Gunnþór Eyfjörð
Gunnþórsson

Gunnþór Eyfjörð Gunn-
þórsson fæddist á Akureyri 13.
mars 1975. Stúdent frá Verk-
menntaskólanum á Akureyri af
félagsfræðibraut 1997. Mann-
fræðinemi við HÍ og lýkur BA
prófi þar á þessu ári. Var til sjós
á sumrum og einnig starfsmaður
á sambýlinu Sæbraut, heimili
fyrir einhverft fólk, 1999–2001.
Starfar nú með námi í félagsmið-
stöðinni Selinu á Seltjarnarnesi.
Gjaldkeri AUS 1998–99 og for-
maður AUS 1999–2000. Er nú í
stjórn AUS.
...erum með
28 skiptiliða
hér á landi
Tekst Robba ref að gleypa Rauðhettu litlu í annað sinn?
VOVEIFLEG dauðsföll eru tíðari
meðal iðnverkakvenna en annarra
samkvæmt rannsókn á 13.349 kon-
um árin 1975 til 1995. Létust 94 af
völdum slysa og sjálfsvíga en búast
hefði mátt við að 52 konur hefðu lát-
ist af þessum sökum. Meðal annarra
niðurstaðna rannsóknarinnar er að
dánartíðni hafi verið lág í hópnum
bæði vegna krabbameina og annarra
sjúkdómaflokka. Hólmfríður K.
Gunnarsdóttir sérfræðingur og
Kristinn Tómasson, yfirlæknir hjá
Vinnueftirliti ríkisins, gera grein
fyrir þessum rannsóknum sínum í
nýjasta tölublaði Læknablaðsins.
Þær rúmlega 13 þúsund konur
sem voru í rannsóknarhópnum
greiddu í lífeyrissjóð félags verk-
smiðjufólks í Reykjavík á árabilinu
1970 til 1995. Aldursbundnar dánar-
tölur vegna tiltekinna dánarmeina
voru bornar saman við aldursbundn-
ar dánartölur kvenna á Íslandi árin
1981 til 1995. Tilgangur rannsókn-
arinnar var að kanna dánartíðni
meðal iðnverkakvenna með þeirri til-
gátu að dánartíðni vegna reykinga-
tengdra sjúkdóma væri hærri en
meðal annarra íslenskra kvenna.
Niðurstöðurnar staðfestu ekki þá til-
gátu þar sem dánartíðni iðnverka-
kvenna var lægri en vænta mátti af
flestum öðrum dánarorsökum þar
með töldum reykingatengdum sjúk-
dómum.
Ekki einhlít skýring
„Við erum að tala um mjög mikið
af slysum, 94 dauðsföll þar sem væn-
tigildið er 52 dauðsföll. Þarna er um
að ræða umferðarlys, vinnuslys, frí-
tímaslys og sjálfsvíg,“ segir Kristinn
Tómasson í samtali við Morgunblað-
ið og segir hann aukninguna svipaða
í öllum þessum flokkum. „Þannig
virðist blasa við að það að vera iðn-
verkakona margfaldar hættuna á að
deyja í slysi sem til lengri tíma litið
hefur gríðarleg áhrif. Þarna er einn
einstakur hópur manna að deyja fyr-
ir aldur fram úr mjög algengri dán-
arorsök sem eru slys. Á þessu er
ekki skýring, önnur en mögulega sú
að þetta eru iðnverkakonur og
þarfnast frekari rannsóknar við.“
Í greininni segja þau Hólmfríður
og Kristinn að niðurstaðan um háa
dánartíðni vegna voveiflegra dauðs-
falla kalli á ítarlegri rannsóknir á
heilbrigði, líðan og heilsu mismun-
andi þjóðfélagshópa hérlendis. Í
samtali við Morgunblaðið segir
Kristinn það einna helst vera í
verkahring Vinnueftirlitsins, heil-
brigðisráðuneytisins, landlæknis-
embættisins og slysavarnaráðs að
vinna að frekari rannsókn á þessu
máli.
Ný rannsókn starfsmanna Vinnueftirlits ríkisins
Voveifleg dauðsföll tíð
meðal iðnverkakvenna