Morgunblaðið - 19.03.2002, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. MARS 2002 29
Námskeið sem byrja eftir páska
Tölvunámskeið
Internetið og tölvupóstur 8 kennslustundir
Word og Windows
fyrir byrjendur 20 kennslustundir
Matreiðslunámskeið
Gómsætir bauna-,
pasta- og grænmetisréttir 12 kennlustundir
Spennandi bökur
og innbakaðir veisluréttir 8 kennslustundir
Matarmiklar súpur
og heimabakað brauð 8 kennslustundir
Innritun og upplýsingar um
námskeiðin í símum 564 1507
og 564 1527 frá kl. 18 til 21
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Síðustu 19 sætin
Stökktu til
Costa del Sol
7. apríl í 3 vikur
frá kr. 39.863
Verð kr. 39.863
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára.
Flug, gisting, skattar.
Staðgreitt. Alm. verð kr. 41.860.
Verð kr. 49.950
M.v. 2 í íbúð, 7. apríl, 3 vikur.
Flug og gisting, skattar.
Staðgreitt. Alm. verð kr. 52.450.
Ótrúlegt tilboð á síðustu sætunum til Costa del Sol þann 7.
apríl í 3 vikur. Vorin eru yndislegur tími á Costa del Sol,
frábært verðurfar og hér getur þú notið veðurblíðu og einstakra
aðstæðna á kjörum sem aldrei hafa sést fyrr. Þú bókar núna og
tryggir þér síðustu sætin, og 4 dögum fyrir brottför hringjum
við í þig og tilkynnum þér hvað þú býrð. Og að sjálfsögðu
nýtur þú traustrar þjónustu fararstjóra Heimsferða allan tímann.
RAFORKUNOTK-
UN hér á landi hefur
aukist mikið síðustu
árin, aðallega vegna
aukinna umsvifa orku-
freks iðnaðar. Almenn
notkun hefur einnig
aukist nokkuð og nú
er svo komið að við
Íslendingar eigum
orðið heimsmet í raf-
orkunotkun á hvern
íbúa, eða 28,2 MWh á
ári.
Þetta er meðal
þeirra niðurstaðna
sem fram koma í sam-
antekt Orkuspár-
nefndar, en það er
samstarfsvettvangur Fasteigna-
mats ríkisins, Hagstofunnar, Hita-
veitu Suðurnesja, Landsvirkjunar,
Orkustofnunar, Orkuveitu Reykja-
víkur, Rafmagnsveitna ríkisins,
Samorku og Þjóðhagsstofnunar.
Starfsmaður nefndarinnar er Jón
Vilhjálmsson hjá verkfræðistof-
unni Afli ehf. Orkuspárnefnd gefur
á hverju ári út endurreiknaða spá
um raforkunotkun landsmanna, og
á um fimm ára fresti endurskoðar
hún þessa spá frá grunni og birtir
í ítarlegu riti. Einnig birtir nefnd-
in spár um aðra orkugjafa. Spár
þessar eru mikið notaðar af stofn-
unum og fyrirtækjum á ýmsum
sviðum. Nefndin hefur á undan-
förnum árum orðið vör við aukinn
áhuga á spánum og einnig ýmsum
mikilvægum hagrænum forsendum
sem þær byggjast á.
Aukning í raforkuvinnslu
Árið 2001 nam raforkuvinnsla á
landinu samtals 8.028 GWh og
hafði þá aukist um 4,5% frá árinu
áður. Stórnotkun (raforkunotkun
stórnotenda) nam 4.955 GWh og
almenn notkun 2.825 GWh. Aukn-
ingu í raforkunotkun
hér á landi síðustu ár-
in má að stærstum
hluta rekja til þeirrar
uppbyggingar stóriðju
sem átt hefur sér stað
síðustu fimm ár. Þar
kemur til stækkun ál-
vers Ísals og járn-
blendiverksmiðjunnar
á Grundartanga auk
álvers Norðuráls sem
byggt var í tveimur
áföngum. Raforku-
notkun stóriðju hefur
þannig tvöfaldast
undanfarin fimm ár.
Fyrir 1997 höfðu hins
vegar litlar breytingar orðið á
stórnotkun síðan rekstur Íslenska
járnblendifélagsins hófst á Grund-
artanga 1979. Aukningin í raforku-
vinnslunni undanfarin fimm ár
samsvarar nær allri almennri raf-
orkunotkun á síðasta ári.
Aukning á höfuð-
borgarsvæðinu
Á höfuðborgarsvæðinu hefur
aukning almennrar raforkunotkun-
ar verið tvöfalt meiri en á landinu í
heild síðustu fimm árin eða 4,7%
aukning að meðaltali á ári, en til
samanburðar var aukningin á
landinu í heild 2,4% á ári að með-
altali. Á þessum árum hefur nán-
ast öll fjölgun landsmanna komið
fram á höfuðborgarsvæðinu sem
kemur greinilega fram í notkun-
inni en þrátt fyrir það hefur verið
aukning í raforkunotkun í flestum
landshlutum. Einungis á Vest-
fjörðum hefur notkunin minnkað á
tímabilinu.
Raforkunotkun háð
efnahagssveiflum
Raforkunotkun er oft greind
niður í tvo meginþætti, þ.e. í for-
gangsorku og ótryggða orku. Meg-
inhluti notkunarinnar er forgang-
sorka en með ótryggðri orku er átt
við notkun þar sem samið hefur
verið um að skerða megi notk-
unina, t.d. þegar erfiðleikar eru í
vatnsbúskap virkjana.
Sveiflur í efnahagslífi Íslendinga
koma vel fram í árlegri notkun
forgangsorku. Á árunum 1989–94,
þegar hagvöxtur var lítill hér á
landi, var árleg aukning almennrar
forgangsorku einungis um 1% en
eftir að hagvöxtur jókst að nýju
hefur aukningin verið 2,6% að
meðaltali en landsframleiðsla hef-
ur á sama tímabili aukist um 3,7%
á ári að meðaltali. Raforkunotk-
unin sveiflast að jafnaði með
landsframleiðslunni en sveiflurnar
eru þó minni í raforkunotkuninni.
Hagvaxtarbreytingar skila sér þó
ekki strax í raforkunotkun. Þannig
hófst núverandi hagvaxtarskeið ár-
ið 1994 en kom ekki fram í raf-
orkunotkun fyrr en 1995.
Orkuspárnefnd forspá
Síðustu þrjár raforkuspár Orku-
spárnefndar hafa staðist mjög vel.
Þegar litið er á eldri spár og þær
bornar saman við rauntölur síð-
ustu ára sést að spá frá 1985 um
almenna notkun 2001 er einungis
um 5% yfir raunnotkuninni, spá
frá 1992 er um 7% undir raunnotk-
uninni og spáin frá 1997 er nánast
sú sama og raunnotkunin 2001.
Nánari upplýsingar er að finna á
heimasíðu Orkuspárnefndar,
www.orkuspa.is.
Raforkunotk-
un á uppleið
Þorkell
Helgason
Orka
Mikla aukningu í raf-
orkunotkun, segir
Þorkell Helgason, má
að stærstum hluta rekja
til uppbyggingar stór-
iðju sl. fimm ár.
Höfundur er orkumálastjóri og
formaður Orkuspárnefndar.
EIN meginskylda
sveitarfélaga er að
tryggja að börn njóti
þjónustu leikskóla þar
til þau fara í grunn-
skóla. Áralangir bið-
listar eftir leikskóla-
plássi í Reykjavík
leiða hins vegar til
þess að fjölmargar
reykvískar fjölskyldur
búa við mikla óvissu.
Sum börn bíða jafnvel
misserum saman eftir
plássi og alltaf er jafn
erfitt að fá skýr svör
frá Leikskólum
Reykjavíkur um hve
löng biðin getur orðið.
Svikin loforð
Fyrir 8 árum lofaði R-listinn að
útrýma biðlistum eftir leikskóla-
plássum í Reykjavík. Fá loforð
hafa verið jafn illa svikin og eftir
situr sú staðreynd að aldrei hafa
fleiri börn verið á biðlistum í
Reykjavík en um síðustu áramót.
R-listinn segir að ekki hafi verið
hægt að efna loforðin vegna
breyttra aðstæðna í samfélaginu.
Samkvæmt því eru biðlistarnir
eitthvert óumbreytanlegt lögmál
sem borgaryfirvöld ráða lítið yfir.
En er rétt að slíkir biðlistar eftir
þjónustu borgarinnar séu lögmál?
Ef við lítum á sveitarfélögin í
kringum okkur kemur að sjálf-
sögðu í ljós að svo er ekki. Ýmis
önnur sveitarfélög en Reykjavík
hafa skilgreint að öll
börn frá ákveðnum
aldri eigi rétt á leik-
skólaplássi. Sums
staðar er miðað við 18
mánaða aldur en ann-
ars staðar við tveggja
ára. Þrátt fyrir að
markið sé sett hátt
hefur sumum sveitar-
félögum tekist að út-
rýma biðlistum eftir
leikskólaplássi. Sam-
félagslegar aðstæður
sveitarfélaga í kring-
um Reykjavík eru
ekki frábrugðnar því
sem við þekkjum hér í
höfuðborginni og því eiga biðlistar
ekki að vera lögmál hér frekar enn
annars staðar. Staðreyndin er ein-
faldlega sú að R-listinn hefur ekki
forgangsraðað í þágu barnanna.
Leikskólavist á að vera réttur
Kominn er tími til að leikskóla-
börnin í borginni verði sett í fyrsta
sæti. Í því felst þrennt:
1. Leikskólarnir verði fyrsta
skólastigið og leikskólavist verði
skilgreind sem réttur hvers barns
frá ákveðnum aldri.
2. Útrýma á biðlistum eftir leik-
skólum. Það á að gera með því að
forgangsraða fjármagni í þágu
uppbyggingar leikskóla og með því
að hvetja til reksturs einkarekinna
leikskóla. Þetta verður best gert
með því að breyta núgildandi
stefnu borgaryfirvalda sem felst í
því að greiða minna með barni sem
dvelst í einkareknum leikskóla en
borgarreknum. Í samræmi við það
markmið að hvert barn skuli eiga
rétt á leikskólavist eiga öll börn að
njóta sama fjárhagslega stuðnings
frá borginni óháð því hvaða leik-
skóla foreldrar velja fyrir barn
sitt.
3. Treysta ber leikskólana sem
fyrsta skólastigið með því að veita
þeim rými til að sinna fræðslu-
hlutverki sínu enn frekar en nú er.
Tenginguna á milli leikskóla og
grunnskóla á því að auka, með því
t.d. að bjóða börnum upp á und-
irbúningskennslu í ákveðnum
grunnfögum. Á leikskólum borg-
arinnar starfar stór hópur frábærs
fagfólks sem hefur alla burði til að
takast á við ný verkefni leikskól-
ans. Tíminn sem börnin okkar
verja í leikskólum er afar mik-
ilvægur og við eigum að leggja all-
an okkar metnað í að gefa þeim
kost á að nýta þann tíma sem best.
Ekkert skiptir okkur Reykvík-
inga meira máli en að hlúa að
börnunum. Það er skylda okkar að
taka leikskólabörnin úr biðröðun-
um og koma þeim í fremstu röð.
Þau eiga skilið fyrsta flokks þjón-
ustu í fyrsta flokks leikskólum.
Úr biðröðum
í fremstu röð!
Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Kosningar
Biðlistar á leikskóla eru
ekki lögmál, segir
Hanna Birna
Kristjánsdóttir, og
þeim ber að eyða.
Höfundur er stjórnmálafræðingur
og skipar 4. sæti á lista sjálfstæð-
ismanna til borgarstjórnar.