Morgunblaðið - 20.03.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 20. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JÓN Bjarnason, þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs,
var málshefjandi utandagskrárum-
ræðu um laun stjórnarmanna
Landssíma Íslands hf. á Alþingi í
gær. Sagði hann m.a. í framsögu-
ræðu sinni að það hefði komið þjóð-
inni algjörlega í opna skjöldu þegar
samgönguráðherra, Sturla Böðvars-
son, hefði nýlega á aðalfundi Símans
ákveðið að hækka laun almennra
stjórnarmanna Símans úr 65.000 kr.
á mánuði í 150.000 kr. á mánuði og
laun stjórnarformanns Símans úr
150.000 kr. á mánuði í 300.000 kr.
Þetta hefði samgönguráðherra gert
á sama tíma og forystumenn laun-
þegasamtaka landsins hefðu gengið
á fund ríkisstjórnar, sveitarfélaga
og stærstu fyrirtækja landsins og
hvatt til verðlækkana á vöru og
þjónustu, þannig að halda mætti
niðri verðbólgunni í landinu.
Jón Bjarnason spurði samgöngu-
ráðherra hvort launahækkanir
stjórnarmanna Símans hefðu verið
gerðar með samþykki forsætisráð-
herra, Davíðs Oddssonar, og hvort
ríkisstjórnin öll hefði staðið að baki
þeim.
Óvenjuleg umræða
Samgönguráðherra, Sturla Böðv-
arsson, sagði í upphafi máls síns að
hann teldi það harla óvenjulegt að
ræða laun stjórnarmanna Símans í
umræðum utan dagskrár á Alþingi.
Í utandagskrárumræðum væri yf-
irleitt fjallað um mjög brýn og að-
kallandi vandamál í samfélaginu.
Síðan sagði ráðherra: „Ákvörðun
um laun stjórnar Símans var tekin
með tilliti til þess hvernig stærsti
hluthafinn var að velja fulltrúa sína
í stjórnina og um skipan stjórnar-
innar var að sjálfsögðu haft samráð
eins og eðlilegt er.“ Tók ráðherra
síðan fram að það hefði verið lenska
hér á landi að gera lítið úr setu í
stjórnum og ráðum, sérstaklega
þeim sem stjórnmálamenn skipuðu.
Héldu sumir því jafnvel fram að um
bitlinga væri að ræða. „Tímabært er
að mínu mati að breyta þessum
hugsunarhætti,“ sagði hann. „Seta í
stjórnum er og hefur verið afar mik-
ilvægt starf og rík ábyrgð hvílir á
þeim sem taka sæti í stjórnum
hlutafélaga.“
Ráðherra sagði síðan að verkefni
stjórnar Símans væru mjög vanda-
söm vegna þeirrar stöðu sem Sím-
inn væri í sem markaðsráðandi fyr-
irtæki sem ætti að einkavæða. „Við
val á stjórn var leitast við að kalla til
einstaklinga með víðtæka og öfluga
reynslu og þekkingu úr atvinnulíf-
inu,“ ítrekaði hann. Sagði hann að
um leið og tekin hefði verið ákvörð-
un um að fækka stjórnarmönnum
Símans um tvo hefði hann talið eðli-
legt að breyta launagreiðslum til
þeirra sem eftir væru. „Jafnframt
er gert ráð fyrir aukinni vinnu
stjórnarmanna við að efla ímynd
fyrirtækisins.“
Síðar sagði ráðherra að þrátt fyr-
ir hækkun stjórnarlauna væri alveg
ljóst að heildargreiðslur til stjórnar
myndu verða lægri en sú heildar-
greiðsla sem hefði verið innt af
hendi samtals fyrir stjórnarlaun síð-
ustu stjórnar ásamt þóknun vegna
sérstakra verkefna stjórnarfor-
manns. Áréttaði ráðherra síðan að
ekki væri að vænta hækkunar launa
eða þóknunar til annarra sem sitja
eða starfa í nefndum á vegum sam-
gönguráðuneytisins.
Fleiri þingmenn tóku til máls í
umræðunni og kölluðu nokkrir
þeirra eftir skýrum svörum við
þeirri spurningu hvort laun stjórn-
armanna Símans hefðu verið hækk-
uð með samþykki forsætisráðherra.
Ekki fengust svör við þeim spurn-
ingum. Lúðvík Bergvinsson, þing-
maður Samfylkingarinnar, gagn-
rýndi, eins og aðrir stjórnar-
andstæðingar sem til máls tóku,
hækkun stjórnarlaunanna og sagði
að engin haldbær rök hefðu fengist
fyrir hækkun stjórnarlaunanna.
Laun fyrir vinnu í hjáverkum
Guðjón A. Kristjánsson, þingmað-
ur Frjálslynda flokksins, tók í sama
streng og Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, tók svo til orða að
með hækkun launanna hefði „þyrni-
kóróna verið sett ofan á þetta
hroðalega smíðaverk.“ Vísaði hann
þar síðast til alls Símamálsins svo-
kallaða. „Þetta er eins og þyrnikór-
óna ofan á þetta hroðalega smíða-
verk, þetta síðasta afrek að tvöfalda
laun stjórnar Landssímans og setja
stjórnarformanninn, þá mætu
manneskju, á nokkurn veginn þing-
fararkaup fyrir að sinna því í hjá-
verkum að stjórna þessu fyrirtæki.
Og öryrkjar og aldraðir sem búa
einir í þessu landi og hafa ekki aðr-
ar tekjur, þeim er ætlað að draga
fram lífið á 75 til 80.000 kr. á mán-
uði. Og af þeirri upphæð borga þeir
skatta. Fjórföld slík laun fær stjórn-
arformaðurinn fyrir að gera þetta
viðvik í hjáverkum. Þetta sýnir hug-
arfar, viðhorf til lífskjara og launa-
munar í þessu landi.“
Pétur H. Blöndal, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, benti á að mál-
efni Símans hefðu aftur og aftur
komið til umræðu á Alþingi. Sú um-
ræða hefði komið illa við starfsfólk
Símans sem og viðskiptavini hans.
Auk þess hefði hún veikt stöðu Sím-
ans á markaði og rýrt verðgildi
hans. „Það hafa fá fyrirtæki lent í
öðrum eins hremmingum,“ sagði
hann og taldi að vegna þeirra
hremminga hefði hann talið mikil-
vægt að fá í stjórn Símans besta og
hæfasta fólkið sem völ væri á. „Til
að hæfasta fólkið fáist þarf að
greiða vel fyrir störfin. Fólk sem
hefur komið sér vel fyrir þarf sér-
staka umbun til að taka þátt í þessu
erfiða verkefni við þessar erfiðu að-
stæður og fórna til þess frítíma sín-
um og orku.“ Kvaðst hann sem hlut-
hafi ekki hafa þurft að hugsa sig
andartak um til að samþykkja
hækkun á launum stjórnarmanna
Símans.
Einar Már Sigurðarson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, fullyrti að
þjóðin væri öll hneyksluð á um-
ræddri launahækkun stjórnar-
manna og benti á að hvergi væri að
finna sambærileg launakjör í nokk-
urri stjórn í landinu.
Ríki hafi ekki forgöngu
um hækkun
Einar Oddur Kristjánsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, sagði að
reglan ætti að vera ein og skýr:
„Hið opinbera; ríkið og sveitarfélög,
mega ekki og eiga ekki að hafa for-
göngu um hækkun launa. Aldrei.
Aldrei.“ Síðan sagði hann: „Nú
bregður svo við að stjórnarandstað-
an fer að mótmæla hækkun stjórn-
arlauna, gagnrýna hana, það er
mjög gott.“ Sagði hann að það þyrfti
að passa upp á það að hið opinbera
gengi ekki á undan með hækkun
launa.
Gagnrýndu
launahækkun
stjórnar Símans
Morgunblaðið/Jim Smart
Sturla Böðvarsson var til andsvara í umræðum um Símann.
MÁL Skeljungs gegn Samkeppnis-
stofnun var tekið fyrir í Héraðsdómi
Reykjavíkur í gær. Lögmaður
Skeljungs telur að að mörgu hafi
verið áfátt um framkvæmd húsleitar
hjá Skeljungi og eins hafi tilefni
rannsóknarinnar ekki verið nægi-
lega skýrt afmarkað sem aftur hafi
orðið til þess að að Samkeppnis-
stofnum hafi lagt hald á mjög mikið
magn algerlega óskilgreindra
gagna, þar með talin afrit af rafræn-
um gögnum þar sem m.a. sé að finna
persónuleg bréf og skjöl starfs-
manna fyrirtækisins. Þótt þarna sé
um að ræða gögn sem bæði Skelj-
ungur og starfsmenn félagsins eigi
sé Skeljungur augljóslega vörslu-
hafi persónulegra gagna starfs-
mannanna.
Lögmaður Skeljungs líkti aðferð-
um samkeppnisstofnunar m.a. ann-
ars við svokallaða trollaðferð, trolli
sé hent út og síðan dregið og athug-
að eftir á hvort eitthvað saknæmt
finnist, m.ö.o. Samkeppnisstofnun
hafi sópað að sér miklu magni
gagna, þ.m.t. um 540 þúsund tölvu-
póstsskeyti, sem stofnunin síðan fari
í gegnum til þess að leita þar að ein-
hverju sem kunni að brjóta í bága
við samkeppnislög. Máli sínu til
stuðnings nefndi lögmaðurinn m.a.
annars að við húsleit samkeppnisyf-
irvalda hjá olíufélagi í Svíþjóð hafi
fyrirfram verið búið að ákveða
hvaða gögn skyldi taka og hvað ekki
og framkvæmd leitar þar hafi verið
með allt öðrum og skipulegri hætti
en hjá Samkeppnisstofnun.
Þá benti lögmaðurinn á að sam-
kvæmt lögum sé það lögreglu að
stjórna húsleit en svo hafi ekki verið
í þessu tilviki; það hafi verið starfs-
menn Samkeppnisstofnunar sem
stjórnað hafi leitinni. Í lögum um
opinber mál sé skýrt kveðið á um að
lögregluyfirvöld eigi að stjórna slík-
um rannsóknum.
Áhyggjur af framgöngu
eftirlitsstofnana
Lögmaður Skeljungs taldi sömu-
leiðis að skráningu gagna, sem hald
var lagt á, hafi verið verulega ábóta-
vant sem þýddi að þegar gögnum
hefði verið skilað væri illmögulegt
að ganga úr skugga um að þeim
hefði í reynd öllum verið skilað.
Lögmaðurinn taldi það og al-
mennt vera áhyggjuefni hvernig eft-
irlitsstjórnvöld á borð við Sam-
keppnisstofnun stundi það, ef til vill
til þess að sanna tilvist sína, að
ganga að stórum fyrirtækjum með
víðtækum aðgerðum og láta allar
venjulegar varúðarreglur víkja.
Þannig hafi t.d. fjármálaeftirlitið
sakað Búnaðarbankann um alvarleg
afbrot og nánast fryst starfsemi
hans í langan tíma. Síðan hafi komið
á daginn að ekki hafi reynst vera
fótur fyrir ásökununum. Nauðsyn-
legt sé að eftirlitsstofnanir fylgi
reglum sem eiga að tryggja rétt
sakaðra manna þegar þær gangi til
jafnalvarlegra aðgerða og hér sé
deilt um.
Leitin var stjórnsýsluaðgerð
Lögmaður Samkeppnisstofnunar
taldi ákvæði laga um opinber mál
ekki eiga við, um stjórnsýsluaðgerð
hafi verið að ræða og af hálfu Sam-
keppnisstofnunar hafi aldrei staðið
til að rannsaka refsiverð brot ein-
staklinga á lögum eða að sækja þá
til saka, einungis væri verið að
skoða hvort um ólögmætt samstarf
hafi verið að ræða sem bryti í bága
við samkeppnislög. Ákvæði um að
lögreglu bæri að stjórna rannsókn
hafi því ekki átt við enda og ljóst að
starfsmenn hennar hefðu ekki þekk-
ingu til þess að stjórna slíkri leit né
vitneskju um að hverju bæri að
leita. Lögmaðurinn sagði að rann-
sókn af þessu tagi væri ekki hægt að
framkvæma með venjulegum hætti;
nauðsynlegt sé að leitin komi á óvart
og eðli málsins samkvæmt verði við
slíka rannsókn ekki komist hjá því
að leggja hald á verulegt magn
gagna sem síðan reynast ekki skipta
máli í rannsókninni.
Lögmaður Samkeppnisstofnunar
lagði áherslu á að þetta atriði hafi
alltaf legið ljóst fyrir og bæði í lönd-
um Evrópusambandsins svo og í
Bandaríkjunum væri þetta viður-
kennd staðreynd. Engin leið væri að
sanna tilburði um ólögmætt samráð
olíufélaganna nema með óvæntri og
víðtækri aðgerð enda væri um
brýna almannahagsmuni að ræða.
Þá benti lögmaðurinn á að Sam-
keppnisstofnun hafi gert sér far um
að raska ekki starfsemi Skeljungs
umfram það sem nauðsynlegt hafi
reynst.
Ekki hægt að meta meðal-
hófsregluna fyrr en eftir á
Lögmaður Samkeppnisstofnunar
tók undir að virða bæri meðalhófs-
regluna og taldi stofnunina hafa
gert það í þessari rannsókn. Í rann-
sóknum af þessu tagi verði þó
spurningunni um meðalhóf ekki
svarað fyrr en eftir á, málið væri
einfaldlega þess eðlis.
Þá sagði lögmaðurinn það ekki
vera rétt að hald hafi verið lagt á
mikinn fjölda óskilgreindra gagna,
hið rétta væri að Samkeppnisstofn-
un hafi lagt hald á mikið magn skil-
greindra gagna. Hann taldi einu
raunverulegu rökin í málatilbúnaði
af hálfu Skeljungs snúast um per-
sónuleg skjöl starfsmanna Skelj-
ungs sem hald var lagt á. Hvað þessi
gögn starfsmanna Skeljungs snerti
sagði lögmaðurinn Samkeppnis-
stofnun bjóða starfsmönnum eða
lögmönnum þeirra að vera viðstadd-
ir opnun slíkra skjala.
Mál Skeljungs gegn Samkeppnisstofnun vegna framkvæmdar við húsleit
Deilt um tilefni og
markmið aðgerða
Lögmaður Skeljungs telur Samkeppnisstofnun hafa farið offari í
aðgerðum sínum en lögmaður Samkeppnisstofnunar segir að þess
hafi verið gætt að raska starfsemi félagsins sem minnst.
Vilja bíða
með virkj-
anaumræðu
ÞINGMENN Vinstrihreyfingarinn-
ar-græns framboðs fóru fram á það í
upphafi þingfundar á Alþingi í gær
að umfjöllun þingsins um frumvarp
iðnaðarráðherra um virkjun Jökuls-
ár á Brú og Jökulsár í Fljótsdal og
stækkun Kröfluvirkjunar yrði frest-
að á meðan óvissa ríkti um það hvort
Norsk Hydro hygðist taka þátt í
byggingu álvers á Reyðarfirði.
„Í ljósi þeirra frétta sem hafa bor-
ist undanfarið um að Norsk Hydro
vilji fresta ákvarðanatöku um bygg-
ingu álvers á Reyðarfirði er ekki for-
svaranlegt að keyra málið í gegnum
þingið með því offorsi sem lagt er
upp með,“ sagði Árni Steinar Jó-
hannsson, þingmaður VG, í upphafi
þingfundar. „Meirihluti hæstvirtrar
iðnaðarnefndar þingsins neitaði ósk-
um um að kalla forsvarsmenn Norsk
Hydro og hæstvirtan iðnaðarráð-
herra á fund nefndarinnar til að
gera grein fyrir stöðu málsins en ég
tel að slíkt sé algjör forsenda þess
að hægt sé að taka afstöðu til máls-
ins. Það hlýtur að vera skýlaus krafa
okkar alþingismanna að hæstvirtur
iðnaðarráðherra upplýsi þingið um
raunverulega stöðu málsins áður en
afgreiðsla virkjanaleyfis fer fram.
Einnig er nauðsynlegt fyrir þingið
að fá fram skoðun hæstvirts iðnað-
arráðherra á því hvort ekki sé far-
sælt í þeirri stöðu sem upp er komin
að hafa frumkvæði að því að fresta
málinu þannig að þinginu gefist
kostur á að vinna að framtíðar-
stefnumótun í orkumálum í réttri
röð.“
Iðnaðarráðherra
ekki við umræðuna
Rétt er að taka fram að iðnaðar-
ráðherra, Valgerður Sverrisdóttir,
var ekki stödd á þingi þegar umræð-
an fór fram, en Hjálmar Árnason,
þingmaður Framsóknarflokksins og
formaður iðnaðarnefndar Alþingis,
tók fram að vinnubrögð nefndarinn-
ar hefðu verið mjög eðlileg í málinu
og kvaðst hann líta svo á að krafa
þingmanna VG væri veikburða til-
burðir til að drepa málinu á dreif.
„Fulltrúar VG sjá að hér er um af-
skaplega jákvætt mál að ræða fyrir
þjóðarbúið og grípa því til þess ör-
þrifaráðs að gera vinnufélaga sína í
iðnaðarnefnd torkennilega.“