Morgunblaðið - 11.04.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR á
Alþingi leggjast gegn frumvarpi rík-
isstjórnarinnar um að Þjóðhags-
stofnun skuli lögð niður en Halldór
Ásgrímsson, formaður Framsóknar-
flokksins, utanríkisráðherra og
starfandi forsætisráðherra í fjarveru
Davíðs Oddssonar, mælti fyrir frum-
varpinu í fyrstu umræðu um málið á
þinginu í gær. Össur Skarphéðins-
son, formaður Samfylkingarinnar,
sagði að frumvarpið væri ekkert ann-
að en hrein hefndaraðgerð vegna
þess að Davíð Oddssyni hefði ekki
hugnast þær spár sem Þjóðhags-
stofnun hefði lagt fram, hefndarað-
gerð sem kosta myndi íslenska ríkið
á bilinu 50 til 100 milljónir króna.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði að engin efnahags-
leg rök mæltu með frumvarpinu og
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, sagði m.a. að
með því að færa verkefni Þjóðhags-
stofnunar til fjármálaráðuneytis og
Seðlabanka Íslands væri greinilega
verið að færa þau nær valdhöfunum;
ríkisvaldinu sjálfu. Stjórnarandstæð-
ingar gagnrýndu einnig hve þing-
málið væri seint fram komið og
átöldu ríkisstjórnina fyrir það að
ætla sér að reyna að „keyra málið í
gegnum þingið á síðustu starfsdög-
um þess“. Geir H. Haarde fjármála-
ráðherra lagði á hinn bóginn áherslu
á að hugmyndir um að leggja niður
Þjóðhagsstofnun væru ekki nýjar af
nálinni. Frumvarpið væri því síður
en svo lagt fram vegna duttlunga
Davíðs Oddssonar eins og stjórnar-
andstæðingar héldu fram. Með frum-
varpinu væri séð fram á hagræðingu
og sparnað til lengri tíma litið.
Halldór Ásgrímsson sagði einnig í
framsöguræðu sinni að hugmyndir
um að leggja niður Þjóðhagsstofnun
væru ekki nýjar af nálinni heldur
hefðu tillögur af því tagi komið fram í
einni eða annarri mynd allt frá
miðjum níunda áratug. „Á þeim tíma
hafa miklar breytingar orðið á sviði
efnahagsmála í þjóðfélaginu og starf-
semi annarra stofnana, sem starfa á
því sviði, einkum fjármálaráðuneytis,
Hagstofu Íslands og Seðlabanka Ís-
lands, aukist og styrkst. Þær eru því
vel í stakk búnar til að taka við helstu
verkefnum Þjóðhagsstofnunar.“
Halldór sagði ennfremur að Seðla-
banki Íslands væri m.a. reiðubúinn
að láta nefndum Alþingis í té upplýs-
ingar og skýrslur um efnahags- og
peningamál svo framarlega sem það
stangaðist ekki á við ákvæði laga um
Seðlabankann.
Í umsögn fjármálaráðuneytisins
um frumvarpið kemur fram að gera
megi ráð fyrir því að einhver bið-
launakostnaður kunni að falla á rík-
issjóð við það að leggja niður Þjóð-
hagsstofnun. „Ekki eru forsendur til
að meta þann kostnað nákvæmlega
en áætlað hefur verið að hann gæti
orðið á bilinu 20–25 milljónir kr. Gert
er ráð fyrir að beinn kostnaður við
flutning stofnunarinnar, þ.m.t.
kostnaður við standsetningu hús-
næðis, kaup á húsbúnaði og flutning
gagna milli tölvukerfa, sé um 24
milljónir kr.,“ segir í umsögn fjár-
málaráðuneytis. Jafnframt kemur
fram í umsögninni að gert sé ráð fyr-
ir því að rekstrarkostnaður Þjóð-
hagsstofnunar, um 132 milljónir kr.,
skiptist milli Hagstofunnar og fjár-
málaráðuneytisins, þ.e. um 88 millj.
kr. útgjaldaheimild færist til Hag-
stofunnar og 44 millj. kr. til fjármála-
ráðuneytisins. Pétur H. Blöndal,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins, var
einn þeirra þingmanna sem gerðu at-
hugasemdir við þennan kostnað og
sagðist hafa orðið fyrir vonbrigðum
með það að skv. þessari kostnaðar-
úttekt myndi ekkert sparast við það
að leggja niður Þjóðhagsstofnun.
Spurði hann Halldór Ásgsrímsson að
því hvernig á því stæði. Í svari sínu
tók Halldór fram að ákveðinn kostn-
aður fylgdi því að gera breytingar
eins og þær að leggja niður Þjóð-
hagsstofnun. „Það er á hinn bóginn
talið að þegar til lengri tíma er litið
verði hagkvæmni og sparnaður af
þessum breytingum,“ sagði hann.
Flokkurinn aldrei andvígur
Í andsvörum við ræðu Halldórs
Ásgrímssonar, sagði Steingrímur J.
Sigfússon, formaður VG, m.a. að í
marsmánuði 2001 hefði þingflokks-
formaður Framsóknarflokksins,
Kristinn H. Gunnarsson, berað and-
stöðu flokksins við þá fyrirætlan
Davíðs Oddssonar að leggja niður
Þjóðhagsstofnun. „Ég spyr því hæst-
virtan utanríkisráðherra: hvað olli
sinnaskiptum Framsóknarflokksins í
málinu?“ Halldór Ásgrímsson svar-
aði því til að Framsóknarflokksins
hefði aldrei lýst sig andvígan því að
„gera breytingar á þessu sviði“, eins
og hann orðaði það. „Við höfum farið
vandlega yfir þetta mál og þeim
verkefnum sem hér er um að ræða
hefur verið komið vel fyrir hjá öðrum
stofnunum. Þess vegna tel ég það
vera til bóta að gera þessa breytingu.
Eins og háttvirtur þingmaður veit þá
ríkir mikil óvissa um starf þessarar
stofnunar um þessar mundir og þess
vegna er afskaplega mikilvægt að
eyða þeirri óvissu með því að af-
greiða þetta mál hér á þessu þingi.“
Halldór sagði jafnframt aðspurður
að það kæmi ekki til greina að sínu
áliti að láta Þjóðhagsstofnun heyra
beint undir Alþingi. Slíkt þekktist
ekki í nálægum löndum.
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, kom þvínæst í
pontu og sagðist ekki sjá að það væri
hagkvæmt að leggja niður Þjóðhags-
stofnun. „Ég sé ekki betur en að
hæstvirt ríkisstjórn sé að kasta fjár-
munum á glæ,“ sagði hann. „Hér er
verið að fara eftir duttlungum hæst-
virts forsætisráðherra sem kom
hingað og færði þinginu þær fréttir
að það ætti að leggja niður stofn-
unina af því að honum hugnuðust
ekki þeir spádómar sem hún lagði
fram.“ Sagði Össur að það að leggja
niður Þjóðhagsstofnun væri því ekk-
ert annað en hefndaraðgerð sem
myndi kosta íslenska ríkið á bilinu 50
til 100 milljónir kr. Halldór Ásgríms-
son ítrekaði hins vegar það álit sitt að
það væri hagkvæmara til lengri tíma
litið að leggja niður Þjóðhagsstofn-
un.
Gagnrýnir ASÍ
Jóhanna Sigurðardóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, sagðist hvorki
sjá fagleg ná fjárhagsleg rök fyrir því
að leggja niður Þjóðhagsstofnun.
„Ég sé ekki nein fagleg eða fjárhags-
leg rök til þess að leggja niður þessa
sjálfstæðu og óháðu stofnun sem svo
mikla þýðingu hefur haft, m.a. fyrir
greiningu og hagstjórn í efnahags-
og atvinnulífinu á mörgum umliðnum
árum,“ sagði hún. „Ég held að það sé
fyrst og fremst verið að þjóna dynt-
um forsætisráðherra sem unir því
ekki að Þjóðhagsstofnun hafi aðrar
skoðanir eða spár en honum þókn-
ast.[...] Það vekur vonbrigði að sú
andstaða Framsóknarflokksins sem
birtist fyrst þegar þessi hugmynd
kom fram hafi breyst.“
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur VG, sagði það dapurleg örlög fyrir
Halldór Ásgrímsson, formann Fram-
sóknarflokksins, að „moka í gegnum
þingið þessu gæluverkefni forsætis-
ráðherra,“ eins og hann orðaði það á
meðan forsætisráðherra, Davíð Odd-
son, „sólaði sig í Víetnam“. Sagði
Steingrímur að umrætt frumvarp
væri illa undirbúið og í andstöðu við
starfsmenn Þjóðhagsstofnunar.
Steingrímur gerði þátt Alþýðu-
sambands Íslands að frumvarpinu
einnig að umtalsefni og vitnaði til
þess að fram hefði komið í Morgun-
blaðinu að forystumenn ASÍ hefðu
alla helgina verið í samskiptum við
Halldór Ásgrímsson vegna málsins.
Sagði Steingrímur að forystumenn
ASÍ teldu sig hafa fengið fyrirheit
stjórnvalda sem gerði ASÍ kleift að
sinna ákveðnum verkefnum sjálft og
efla starfsemi hagdeildar samtak-
anna. „Peningar, heitir þetta á
mannamáli,“ sagði Steingrímur.
„ASÍ hefur verið lofað ríflegum pen-
ingum til þess að gera nú gott úr mál-
um…“
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, sagði að Þjóð-
hagsstofnun hefði gegnt hlutverki
sínu ámælalaust og verið óhlutdræg í
umsögn sinni og álitsgerðum á hin-
um þýðingarmestu þjóðmálum.
„Hverjar eru þá forsendurnar fyrir
því að hún er lögð niður?“ spurði
hann og svaraði: „Þær eru ekki til
nema geðbrigði formanns Sjálfstæð-
isflokksins. Menn hafa verið að binda
einhverjar vonir við það að Fram-
sóknarflokkurinn myndi spyrna við
fæti og hefði talað í þá veru. Aldrei
hefur mér dottið það í hug.“ Sverrir
sagði að með því að færa verkefni
Þjóðhagsstofnunar til fjármálaráðu-
neytis og Seðlabanka Íslands væri
greinilega verið að færa þau nær
valdhöfunum, ríkisvaldinu sjálfu.
Sagði Sverrir að í Seðlabankanum
störfuðu menn sem væru rækileg-
ustu „taglhnýtingar ríkisstjórnar-
valdsins“.
Hagstofa færð undir ráðuneyti?
Í máli Geirs H. Haarde fjármála-
ráðherra kom fram að það væri frá-
leitt að halda því fram að frumvarpið
um Þjóðhagsstofnun væri lagt fram
vegna sérvisku, geðvonsku eða duttl-
unga Davíðs Oddssonar. „Þetta mál
er ekki nýtt af nálinni,“ sagði hann.
„Það er meira að segja það gamalt að
það var uppi þegar háttvirtur þing-
maður Sverrir Hermannsson, sem
hefur þetta mál allt á hornum sér,
var hér í sínu fyrra lífi sem þingmað-
ur. Þetta var eitt af því sem ríkis-
stjórnin sem hann settist í 1983 hafði
vélað um, þ.e. spurninguna um það
að breyta þessari verkaskiptingu,“
sagði Geir H. Haarde. „Sú ríkis-
stjórn setti á laggirnar sérstaka
stjórnkerfisnefnd þar sem m.a. var
gerð tillaga í líkingu við það sem felst
í þessu frumvarpi.“
Geir sagði að það væri niðurstaða
ríkisstjórnarinnar að rétt væri að
leggja fram umrætt frumvarp.
„Menn telja sig sjá út úr því ekki
bara langtímasparnað, ekki bara
hagræðingu til lengri tíma, heldur
einnig betri nýtingu á starfsfólki,
mannafla og öðru sem þarna tilheyr-
ir og bætta verkaskiptingu. Það hef-
ur t.d. alltaf verið mikið álitaefni
hvort gerð þjóðhagsreikninganna
ætti að vera hjá þessari stofnun eða
hvort hún ætti að vera á Hagstof-
unni. Nú er tekið af skarið með það;
Hagstofan tekur þetta að sér.
Reyndar hefur það líka verið álita-
mál lengi að mínum dómi hvort Hag-
stofan ætti að vera sjálfstætt ráðu-
neyti eins og hún hefur verið í nokkra
áratugi og það er ætlunin að gera líka
breytingu á því. Hún verði bara
stofnun undir ákveðnu ráðuneyti
eins og raunin er í öðrum löndum
enda gegnir hún ekki stefnumótun-
arhlutverki eins og ráðuneyti al-
mennt gera.“ Geir sagði að lokum að
hann teldi brýnt að frumvarpið fengi
afgreiðslu á þingi. Ella gæti óvissan
um málið torveldað mjög starfsemi
Þjóðhagsstofnunar.
Fyrsta umræða um frumvarp um að Þjóðhagsstofnun verði lögð niður
Stjórnarandstæðingar
andvígir frumvarpinu
Morgunblaðið/Þorkell
Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG, í ræðustól.
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi sínum á þriðjudag tveggja
milljóna króna fjárveitingu til
Hjálparstarfs kirkjunnar sem
rennur til mannréttindavaktar
og neyðaraðstoðar við fórnar-
lömb átakanna í Palestínu.
Hjálparstarf kirkjunnar leit-
aði til utanríkisráðuneytisins um
styrk og Halldór Ásgrímsson
utanríkisráðherra lagði beiðnina
fram á fundi ríkisstjórnar þar
sem hún var samþykkt.
Auðunn Atlason, sendiráðs-
ritari á alþjóðaskrifstofu utan-
ríkisráðuneytisins, segir þetta
vera viðleitni íslenskra stjórn-
valda til að styrkja starf frjálsra
félagasamtaka og kirkjunnar á
svæðinu og bregðast við ástand-
inu þar.
Auðunn segir að ráðuneytið
hafi í lok síðasta árs ákveðið að
veita viðbótarframlag til Flótta-
mannaaðstoðar SÞ í Palestínu.
Það framlag var andvirði
þriggja milljóna króna.
Hjálparstarf kirkjunnar er í
samstarfi við norrænar systur-
stofnanir og Lúterska heims-
sambandið. Fjárframlagið renn-
ur annars vegar til beinnar
neyðaraðstoðar og hins vegar til
mannréttindavaktar sem hefur
á að skipa tveimur starfsmönn-
um.
Tvær millj-
ónir króna
til Hjálp-
arstarfs
kirkjunnar
FRUMVARP sjávarútvegs-
ráðherra um auðlindagjald í
sjávarútvegi er til vinnslu í
sjávarútvegsnefnd Alþingis,
en gert er ráð fyrir að það
verði að lögum fyrir þinglok í
vor.
Einar K. Guðfinnson, for-
maður sjávarútvegsnefndar,
sagði að málið væri í fullri
vinnslu.
„Við höfum verið að kalla til
okkar aðila sem hafa komið að
undirbúningi og framundan
eru fundir með hagsmunaaðil-
um,“ sagði Einar.
Hann sagðist ekki eiga von
á því að meðferð málsins tæki
mjög langan tíma úr þessu.
Framundan væru nefndardag-
ar í þinginu og þeir yrðu nýtt-
ir mjög vel til að fara yfir mál-
ið.
Aðspurður hvort stefnt væri
að því að afgreiða frumvarpið
sem lög á þessu þingi, sagðist
Einar að minnsta kosti ekki
hafa gert ráð fyrir neinu öðru
en að það ætti að geta tekist.
Stefnt að
afgreiðslu
fyrir þinglok
Auðlindagjald í
sjávarútvegi
TÍU frumvörp voru afgreidd
sem lög frá Alþingi í gær. Þar á
meðal var frumvarp til laga sem
veitir landbúnaðarráðherra
heimild til þess að breyta toll-
um á grænmeti í minni þrepum
en nú er. Þá má nefna frumvarp
til laga um verðbréfaviðskipti
en því er ætlað að taka af tví-
mæli um að þeim sem búa yfir
trúnaðarupplýsingum sé
óheimilt að afla verðbréfa eða
ráðstafa þeim verðbréfum sem
trúnaðarupplýsingarnar tengj-
ast, óháð því hvort um ásetn-
ings- eða gáleysisbrot er að
ræða.
Tollalögin
afgreidd