Morgunblaðið - 26.06.2002, Qupperneq 18

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
18 MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FORSVARSMENN íslensku við-
skiptabankanna telja ekki æskilegt
að beita reglum sem gilda um há-
marksatkvæðamagn hvers hluthafa í
sparisjóði, á bankana. Í lögum um
viðskiptabanka og sparisjóði kemur
fram að einstökum stofnfjáreigend-
um er aldrei heimilt, fyrir sjálfs sín
hönd eða annarra, að fara með meira
en 5% af heildaratkvæðamagni í
sparisjóði.
Reglan um hámarksatkvæðamagn
gildir einnig eftir að sparisjóður er
e.t.v. gerður að hlutafélagi og for-
svarsmenn bankanna voru spurðir
hvort eitthvað væri því til fyrirstöðu
að slík regla gilti einnig um við-
skiptabankana?
Takmarkanir í lögum eiga að duga
Brynjólfur Helgason, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækjasviðs
Landsbanka Íslands og staðgengill
bankastjóra, segir að ef Fjármála-
eftirlit hafi samþykkt að hluthafi
megi eiga virkan eignarhlut í við-
skiptabanka, þ.e. yfir 10% eins og lög
kveða á um, sjái hann ekki ástæðu til
þess að leggja hömlur á atkvæðisrétt
frekar en í öðrum hlutafélögum. Að
hans mati koma fram í lögum þær
takmarkanir sem eiga að duga.
„Ákvæði um sparisjóði í lögum um
viðskiptabanka og sparisjóði gilda
áfram um sparisjóði sem breyta sér í
hlutafélög og þessi takmörkun hefur
átt við um þá frá upphafi. Takmörk-
un þessi helgast af eðli sparisjóða-
formsins en vilji sparisjóður sem
breytist í hlutafélag verða fullkom-
lega sambærilegur við banka á al-
mennum markaði mun hann þurfa að
breyta sér í hlutafélagabanka í skiln-
ingi laga um viðskiptabanka og
sparisjóði til þess að þessi takmörk-
un falli niður. Í þessari takmörkun
felst einmitt ekki viðurkenning á því
að þetta sé æskilegt í stærri hluta-
félögum um fjármálafyrirtæki held-
ur eingöngu þeim sem starfa á
grundvelli þeirrar hugmyndafræði
sem sparisjóðirnir gera, þ.e. varð-
andi afmarkað starfssvæði o.s.frv. en
þeir eru fyrst og fremst staðbundin
fjármálafyrirtæki með sterk tengsl
við starfssvæði sitt og nána sam-
vinnu sín á milli. Markmið þeirra er
að stuðla að „almannahag“ en ekki
endilega að hámarka arðsemi eigin-
fjár; þeir eru reknir með hag spari-
fjáreigenda og almennings fyrir aug-
um en ekki til hámarksarðs fyrir
stofnfjáreigendur,“ segir Brynjólfur.
Hefur hamlandi áhrif á verðmæti
Sigurjón Árnason, framkvæmda-
stjóri rekstrarsviðs Búnaðarbanka
Íslands, er þeirrar skoðunar að sömu
reglum og gilda um sparisjóði ætti
ekki að beita á bankana.
„Reynsla danskra banka sem voru
sparisjóðir og hafa enn þetta 5% há-
mark er sú að það hefur haft haml-
andi áhrif á verðmæti þeirra. Mæli-
kvarði á markaðsvirði á móti eigin fé,
svokallað Q-gildi, er í sumum tilfell-
um fyrir neðan 1 í þessum dönsku
bönkum. Það þýðir að markaðurinn
metur fyrirtækin á lægra verði en
það eigið fé sem er í fyrirtækinu. Til
samanburðar er Q-gildi íslensku
bankanna, Búnaðarbanka, Lands-
banka og Íslandsbanka rétt undir 2,
þ.e. að markaðurinn er tilbúinn að
borga tæplega tvöfalt verð fyrir eig-
ið fé,“ segir Sigurjón.
Af þessum sökum telur Sigurjón
að ekki sé ráðlegt að færa þetta fyr-
irkomulag yfir á bankana og að hans
mati er ekki líklegt að vilji sé fyrir
því. „Lagalega séð getur þetta verið
mjög erfitt og þetta er örugglega
ekki æskilegt fyrir verðmyndunina,“
segir Sigurjón.
Ekki mikið með ágæti dreifðrar
eignaraðildar að gera
Að mati Vals Valssonar og Bjarna
Ármannssonar, forstjóra Íslands-
banka, er það ekki skynsamlegt að
setja sambærilegt ákvæði varðandi
viðskiptabanka. „Líklegt er talið að
það færi í bága við EES-samninginn
ef sambærilegt ákvæði væri sett í lög
um viðskiptabanka og því teljum við
það ekki skynsamlegt. Jafnframt er
erfitt að sjá hvaða þýðingu slíkt
ákvæði hefur ef stór eignaraðili er
undanskilin reglunni, eins og er í lög-
unum um sparisjóði. Það gerir þá lít-
ið annað en að tryggja að aðrir hlut-
hafar verði áhrifalausir og hefur því
ekki mikið með ágæti dreifðrar eign-
araðildar að gera.
Þótt sennilegt sé að lagafyrirmæli
af þessu tagi stæðust ekki þá geta
hluthafar ákveðið sjálfir að setja tak-
markanir á atkvæðisrétti í sam-
þykktir banka eins og mörg dæmi
eru um erlendis, t.d. í dönskum
bönkum. Slíkt hefur ekki komið til
tals hjá okkur enda teljum við að tak-
markandi ákvæði hafi neikvæð áhrif
á markaðsverð hlutabréfanna og rýri
þar með hag allra hluthafa,“ segja
forstjórar Íslandsbanka.
Lagaákvæði um að hver hluthafi í sparisjóði megi ekki fara með meira en 5% atkvæða
Ekki æskilegt að
yfirfæra á við-
skiptabankana
● BOÐUÐ hefur verið 7% skerðing
réttinda sjóðsfélaga í Eftirlaunasjóði
Sláturfélags Suðurlands. Steinþór
Skúlason, formaður sjóðsins og for-
stjóri SS, staðfesti í samtali við
Morgunblaðið að þessi skerðing
bættist við 5% skerðingu í fyrra.
Hann sagði að ávöxtun sjóðsins
hefði verið slök í fyrra, þá hefði raun-
ávöxtunin verið neikvæð um 7,8%,
og einnig árið á undan, þegar raun-
ávöxtunin hefði verið neikvæð um
1,7%.
Steinþór sagði sjóðinn hafa verið í
vörslu og ávöxtun hjá Kaupþingi und-
anfarin ár. Spurður hvort áform væru
uppi um breytingar á því fyrir-
komulagi sagði hann þá hluti alltaf
vera til skoðunar en að engin slík til-
laga eða ákvörðun lægi fyrir.
Ársfundur sjóðsins verður haldinn
á morgun klukkan fimm síðdegis í
höfuðstöðvum SS, Fosshálsi 1.
Réttindi
skert hjá
Eftirlauna-
sjóði SS
● VÆNTINGAVÍSITALA Gallup
mældist 109 stig í júní og hafði þá
lækkað um 1,9 stig frá fyrra mán-
uði. Í tilkynningu frá Gallup kemur
fram að væntingavísitalan mæli
tiltrú og væntingar fólks til efna-
hagslífsins, atvinnuástandsins og
heildartekna heimilisins. Þar segir
einnig að mælingin sé með sama
hætti og í Consumer Confidence In-
dex í Bandaríkjunum og þar í landi
sé hún talin hafa gott forspárgildi á
þróun einkaneyslu. Bandaríska vísi-
talan lækkaði einnig á milli maí og
júní, úr 110,3 stigum í 106,4 stig.
Væntingavísitala Gallup getur
tekið gildi á bilinu 0 og 200. Ef
vísitalan sýnir gildið 100 eru jafn
margir jákvæðir og neikvæðir svar-
endur, en þegar hún er fyrir ofan
100 stig eru fleiri jákvæðir en nei-
kvæðir. Væntingavísitalan fór yfir
100 stig í febrúar í ár eftir að hafa
verið undir 100 stigum í tæpt ár
þar á undan, en meðaltal ársins
2001 var 82,4 stig.
Væntinga-
vísitalan
lækkar um
1,9 stig
ÓVERULEG fjölgun varð á umsókn-
um hjá Íbúðalánasjóði í maí 2002
samanborið við maí 2001 að því er
segir í mánaðarskýrslu Íbúðalána-
sjóðs fyrir maí 2002. Nokkur sam-
dráttur varð hins vegar í fjölda sam-
þykktra skuldabréfaskipta á sama
tíma.
Í skýrslunni segir að þessar tölur
séu örlítið hærri en áætlanir gerðu
ráð fyrir. „Í byrjun ársins 2002 hafði
verið gert ráð fyrir að þróun um-
sókna á fyrstu 5 mánuðum þessa árs
yrði í nokkru samræmi við það sem
gerðist á fyrstu 5 mánuðum ársins
2001. Hefur þetta gengið nokkuð eft-
ir þrátt fyrir að umsóknir yfirstand-
andi árs séu um 4,3% fleiri en á sama
tíma í fyrra. Áætlanir Íbúðalánasjóðs
gera síðan ráð fyrir að umsóknir
næstu mánaða verði nokkuð færri en
á síðasta ári.“
Meðalverð fasteignaveðbréfs í maí
2002 var rúmar 3,3 milljónir króna,
sem er nokkur hækkun frá í apríl en
meðalverðið á árinu 2002 er 3,3 millj-
ónir og er það nokkuð hærra en áætl-
anir gera ráð fyrir.
Lán til nýbygginga eru um 34,5%
af heildarlánum en lán til kaupa á
notuðu húsnæði er 62,96% af heild-
arlánunum. Er þetta hæsta hlutfall
til nýbygginga og um leið lægsta
hlutfall til kaupa á notuðu húsnæði, í
húsbréfakerfinu síðan 1995. Heildar-
lánsfjárhæð vegna nýbygginga
hækkaði um 28,9% fyrstu 5 mánuði
þessa árs samanborið við fyrstu 5
mánuði síðasta árs en heildarfjárhæð
til notaðra íbúða hækkaði um 18,3% á
milli ára.
Íbúðalánasjóður samþykkti í maí
skuldabréfaskipti vegna 709 um-
sókna vegna notaðs húsnæðis á sama
tíma. Þar af voru 182 umsóknir af-
greiddar með viðbótarláni eða 25,7%.
Útgáfa húsbréfa í maí nam tæplega 2
milljörðum króna og gera má ráð fyr-
ir að 5–600 milljónir séu vegna við-
bótarlána. Á árinu 2002 er hlutfall
umsókna sem afgreidd hafa verið
með viðbótarláni hins vegar tæp 28%.
Samdráttur í fjölda samþykktra skuldabréfaskipta hjá Íbúðalánasjóði í maí
Fjölgun umsókna í maí óveruleg
FRAMBOÐ á utanlandsferðum, sér
í lagi sólarlandaferðum, hefur dreg-
ist saman frá því síðasta sumar. Svo
virðist sem offramboð hafi verið á
utanlandsferðum í fyrra en jafn-
vægi sé nú að komast á markaðinn.
Nokkuð hefur verið um að ferða-
skrifstofur hafi þurft að fækka ferð-
um en forvarsmenn þeirra segja
það eðlilega þróun að dregið sé úr
framboði.
Hjá Terra Nova-Sól hefur orðið
vart við breytingar á markaði fyrir
utanlandsferðir. Sigurjón Haf-
steinsson segir að salan gangi mjög
vel en aðeins hafi verið dregið úr
framboði á sólarlandaferðum.
Framboð í aðrar ferðir sé svipað
eða meira en var í fyrrasumar. „Við
tókum út brottfarir í sólar-
landaferðir fyrir sumarið til að
minnka framboð en á móti eru þær
ferðir sem eftir standa að seljast
upp.“ Að hans mati munu ferða-
skrifstofur leitast við að draga úr
framboði þar til jafnvægi er náð. „Í
fyrra og hittiðfyrra var auðvitað al-
gjört offramboð á sólarlandaferðum
og það er eitthvað sem getur ekki
gengið upp til lengdar.“ Sigurjón
segir erfitt að bera saman þetta ár
og það síðasta þar sem framboð fyr-
irtæksins hafi breyst mikið frá því í
fyrra, einkum vegna sameiningar
við ferðaskrifstofuna Sól. Það er
mikil aukning í sölu á flestum ferð-
um þótt vissulega sé nokkur sam-
dráttur í sólarlandaferðum sem sjá-
ist best á minnkandi framboði á
ferðum milli ára.
52% aukning hjá Heimsferðum
Andri Már Ingólfsson hjá Heims-
ferðum segist merkja að kaup-
mynstur fólks hafi breyst. Við-
skiptavinir leggi mikið uppúr því að
tryggja sér bestu kjörin strax. Hann
segist þó ekki hafa orðið mikið var
við samdrátt hjá Heimsferðum þar
sem sala hafi aukist frá því í fyrra.
„Við erum með 52% aukningu frá
því í fyrra,“ segir Andri. Hann segir
að í einstökum ferðum séu sæti
reyndar seld á síðustu stundu á
lækkuðu verði, og er þá fólk t.d. að
kaupa ferð þar sem það veit ekki
hvar það gistir í fríinu. Hlutfall
þessara tilboðssæta segir Andri þó
vera lægra en venjulega og mun
lægra en í fyrra og flest flug fari án
þess að nokkur tilboð séu í gangi. „Í
fyrra var mjög mikið af tilboðum
hjá öllum ferðaskrifstofum enda var
offramboð á markaðnum,“ segir
Andri
Að sögn Páls Þórs Ármann hjá
Úrvali-Útsýn hefur markaðurinn
heldur dregist saman frá því í fyrra
en hann segir fyrirtækið hafa verið
viðbúið samdrætti. „Þegar við áætl-
uðum sumarframboð þá gerðum við
ráð fyrir minnkun og skárum fram-
boðið því heldur niður. Við gerðum
ekki ráð fyrir aukningu þrátt fyrir
að stór aðili væri farinn út af mark-
aðnum.“ Páll segir að ekki hafi
þurft að fella niður ferðir það sem
af er sumri og að vel sé bókað í þær
ferðir sem í boði eru. „Sumarið í
fyrra var býsna erfitt og það var of-
framboð. Þetta sumar hefur því ver-
ið betra að því leyti að það er meira
jafnvægi á markaðnum,“ segir Páll
að lokum.
Færri í
sólina
þetta
sumarið
Morgunblaðið/Ómar
Nokkuð hefur dregið úr framboði íslenskra ferðaskrifstofa á sólarlanda-
ferðum í ár enda var um talsvert offramboð að ræða síðastliðið sumar.
NÝR fóðurprammi Sæsilfurs
kom til Neskaupstaðar um
helgina. Sæsilfur festi kaup á
prammanum í Noregi og þar
sem hann er án aðalvélar, var
hann dreginn til Norðfjarðar
af brunnbáti sem Sæsilfur hef-
ur leigt til seiðaflutninga í
sumar.
Fóðurprammanum verður
komið fyrir við laxakvíar Sæ-
silfurs í Mjóafirði og við hann
er tengt tölvustýrt fóðurkerfi
með neðansjávarmyndavélum.
Fóðurpramminn tekur 250
tonn af fóðri og hann er útbú-
inn skrifstofu og íbúð fyrir tvo
starfsmenn.
14 nýjum eldiskvíum hefur
nú verið komið fyrir í Mjóa-
firði og eru eldiskvíar Sæsilf-
urs þar með orðnar 20. Brunn-
báturinn mun flytja 1,2
milljónir laxaseiða til Mjóa-
fjarðar og er reiknað með að
allar kvíar Sæsilfurs verði
orðnar fullar af laxi þegar líð-
ur á sumarið.
Gert er ráð fyrir að slátrun
á laxi úr Mjóafirði hefjist í
haust, en verið er að hefjast
handa við að útbúa laxaslát-
urhús hjá Síldarvinnslunni í
Neskaupstað.
Fóður-
prammi
og brunn-
bátur til
Sæsilfurs