Morgunblaðið - 19.07.2002, Side 22

ERLENT
22 FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LEIÐTOGI stjórnarandstöð-
unnar í Kasakstan, Mukhtar
Ablyazov, var í gær dæmdur í
sex ára fangelsi og til að greiða
andvirði um 300 milljóna ís-
lenskra króna í sekt fyrir vald-
níðslu og ólögleg viðskipti.
Ablyazov segir ákærurnar til-
búning einan og að verið sé að
refsa honum fyrir að hafa stofn-
að stjórnarandstöðuflokkinn
Lýðræðislegt val í fyrra.
Áhyggjur manna á Vestur-
löndum yfir ástandinu í Kas-
akstan hafa verið að aukast og
bendir margt til þess að forseti
landsins, Nursultan Nazarb-
ayev, sé að safna að sér óeðlilega
miklum völdum.
Grískt átak
gegn hryðju-
verkum
GRÍSK stjórnvöld skýrðu í gær
frá handöku franskrar konu sem
þau segja tengjast hryðjuverka-
hópnum 17. nóvember, sem
staðið hefur fyrir fjölda
sprengju- og skotárása frá því
árið 1975 og er talinn bera
ábyrgð á 23 morðum.
Konan, Marie-Therese Peyn-
aud, var handtekin ásamt manni
sem grísk stjórnvöld segja eig-
inmann hennar, Alexander Ioto-
poulos, 58 ára gamlan há-
skólaprófessor sem talinn er
einn af leiðtogum hryðjuverka-
hópsins. Undanfarinn mánuð
hefur gríska lögreglan handtek-
ið hundrað manns sem taldir eru
tengjast hópnum.
Bin Ladin-
vörumerkið
ógilt
YFIRVÖLD í Sviss hafa ógilt
vörumerkið Bin Ladin, sem
hálfbróðir Osama bin Laden
hafði skráð í ágúst á síðasta ári,
vegna þess að það gæti sært til-
finningar fólks. Vörumerkja-
stofnunin í Sviss tók þessa
ákvörðun í ljósi árásarinnar á
World Trade Center 11. sept-
ember, en al-Qaeda samtök bin
Ladens eru talin bera ábyrgð á
henni.
Yeslam Binladin, einn 54
systkina og hálfsystkina bin
Ladens, segist hafa skráð vöru-
merkið til að koma í veg fyrir að
nafn fjölskyldu hans yrði mis-
notað. Hann neitar því að hafa
ætlað að setja á stofn tískufata-
línu undir nafninu og segir að
hann, og fjölskylda hans öll, hafi
fordæmt aðgerðir bin Ladens.
„Við erum fullkomlega andvíg
hugsjónum hans og hegðun,“
sagði hann.
Forsetakosn-
ingar í Serbíu
FORSETAKOSNINGUM í
Serbíu verður flýtt um þrjá mán-
uði og verða haldnar 29. septem-
ber, segir í tilkynningu sem for-
seti serbneska þingsins, Natasa
Micic, sendi frá sér í gær.
Sitjandi forseti, Milan Milut-
inovic, hefur verið ákærður fyrir
stríðsglæpi af alþjóðlega stríð-
glæpadómstólnum í Haag og
telja stjórnmálaskýrendur að
ýmislegt bendi til að kosningun-
um hafi verið flýtt til að senda
megi Milutinovic til dómstólsins.
STUTT
Andófs-
maður
dæmdur
SPÁNVERJAR voru síðdegis í gær enn með her-
lið á klettaeyjunni Perejil í Gíbraltarsundi og biðu
svara frá Marokkómönnum við tilboði um að liðið
yrði dregið á brott gegn því að samkomulag næð-
ist um að hvorugt ríkið yrði með viðbúnað á eynni.
Spænskir sérsveitarmenn hröktu í vikunni á brott
nokkra Marokkóhermenn sem sendir höfðu verið
til eyjarinnar í liðinni viku en eignarhald á henni
er umdeilt. Ekki kom til vopnaviðskipta og enginn
meiddist, stolt Marokkómanna beið hins vegar
hnekki.
Spánverjar hafa ráðið eynni frá því á 17. öld.
Marokkómenn hafa fordæmt aðgerð Spánverja og
segja að um gróft brot á fullveldi Marokkó sé að
ræða og aðgerðin hafi jaðrað við stríðsyfirlýsingu.
Atlantshafsbandalagið hefur stutt málstað Spán-
verja og hvatt til þess að eyjan verði áfram herlaus
eins og verið hefur í áratugi en hertaka hennar af
hálfu Marokkómanna þykir slæmt fordæmi við
lausnir á málum af þessu tagi.
Evrópusambandið styður einnig Spánverja en
heimildarmenn fullyrða þó að lítil hrifning hafi
verið meðal ráðamanna í Brussel yfir ákvörðun
Spánverja um að beita valdi til að hrekja Mar-
okkómennina burt. Arababandalagið styður Mar-
okkómenn og segir að eyjan sé réttmæt eign
þeirra.
Spænskir embættismenn sögðu í gær að stjórn-
völd vildu alls ekki æsa til meiri ófriðar vegna
málsins. Ana de Palacio utanríkisráðherra sagði
að ef Mohammed VI., konungur Marokkó, eða
stjórn hans gæfi út ótvíræða yfirlýsingu um að
ekki stæði til að hernema eyjuna á ný.
„Engir hafa meiri áhuga en Spánverjar á að
halda uppi góðum samskiptum við konungsríkið
Marokkó,“ sagði Jose Maria Aznar, forsætisráð-
herra Spánar, í gær. Sagði hann það vilja sinn að
samið yrði um að hvorug þjóðin reisti fána sinn á
skerinu. Einnig vilja Spánverjar að ríkin samein-
ist um að halda uppi eftirliti á svæðinu og komi
þannig í veg fyrir að Perejil sé bækistöð fyrir
smygl á ólöglegum innflytjendum til Spánar. Að-
alröksemd Marokkómanna fyrir hernáminu í síð-
ustu viku var að eyjan væri notuð sem bækistöð af
glæpamönnum.
Margvíslegur ágreiningur
Spánverjar eru ein helsta viðskiptaþjóð Mar-
okkómanna og veita þeim mikla þróunaraðstoð.
En ríkin hafa deilt hart um fiskveiðimál og
straumur ólöglegra innflytjenda yfir Gíbraltar-
sund til Spánar veldur einnig vaxandi ágreiningi.
Sundið er aðeins um 20 kílómetrar að breidd og
reynir fólk að komst yfir á lélegum og ofhlöðnum
smákænum. Oft finnast sjórekin lík flóttamanna á
spænskum ströndum, vitað er um dæmi þess að
flóttamenn hafi reynt að synda yfir.
Annað deilumál er örlög Vestur-Sahara sem
Marokkó innlimaði á áttunda áratugnum, svæðið
var áður spænsk nýlenda og þar eru miklar fosfat-
námur. Íbúar V-Sahara vilja margir sjálfstæði og
hafa áratugum samaN barist við hermenn Mar-
okkóstjórnar, Sameinuðu þjóðunum hefur ekki
tekist að miðla málum í deilunni. Spánverjar
styðja kröfur um að efnt verði til þjóðaratkvæðis
meðal V-Saharamanna um tengslin við Marokkó.
Perejil eða Steinseljan er gróðurlítið sker og
ekki er þar föst mannabyggð, hún er um 200 metra
frá strönd Marokkó og öðru hverju beita geitah-
irðar skepnum sínum þar. Spánverjar eiga frá
fornu fari tvær litlar borgir á Marokkóströnd,
Ceuta og Melilla. Andspænis borgunum Evrópu-
megin er Gíbraltarhöfði sem er bresk nýlenda.
Spánverjar tóku Perejil af Portúgölum árið 1668.
Ýmsar þjóðir hafa sýnt áhuga á skerinu í ald-
anna rás. Bandaríkjamenn vildu hefja þar kola-
nám árið 1836. En Bretum leist ekki á hugmynd-
ina og brugðu fyrir hana fæti enda flotastöðin í
Gíbraltar ein af undirstöðum heimsveldis þeirra
og óþarfi að leyfa keppinautum á heimshöfunum
að ógna stöðu hennar.
Spánverjar vilja að kletta-
eyjan verði herlaust svæði
Madrid, Ceuta. AP, AFP.
ÞAÐ er tekið að spyrjast út að Hitl-
er hafi einu sinni átt heima í bænum
Leonding í Austurríki. Í marga ára-
tugi hafa fáir utan bæjarins vitað að
þýski einræðisherrann ólst upp í
þessum huggulega bæ, sem er
skammt frá borginni Linz. Helst
hefðu bæjarbúar viljað að þessi
staðreynd yrði þögninni að bráð.
En nú í ár var svo komið, að húsið
þar sem Hitler átti heima í sex ár,
þar til hann var 15 ára, var í slíkri
niðurníðslu að hætta stafaði af. Þá
varð að ákveða hvort það skyldi
endurbyggt eða rifið. Um það urðu
heiftarlegar deilur.
Sumir bæjarbúa vildu að húsinu
yrði haldið við tómu, sem minn-
isvarða um smán, en aðrir kröfðust
þess að það yrði rifið til grunna.
Bæjarstjóranum, Herbert Sperl,
sem hefur lýst sjálfum sér sem
manni málamiðlana, gast að hvor-
ugri hugmyndinni.
Þess í stað fékk hann bæjarstjórn-
ina til að samþykkja áætlun um að
húsið yrði endurbyggt, ekki merkt
sérstaklega og notað sem geymsla
fyrir líkkistur nærliggjandi útfar-
arstofnunar. „Ein leiðin til þess að
tryggja að Hitler verði ekki gert
hátt undir höfði er að end-
urskilgreina hlutverk hússins,“
sagði Sperl.
Þótt endurbygging hússins sé
þegar hafin eru sumir enn ósáttir.
Þeir benda á að á öðrum húsum –
fæðingarstað Hitlers í Braunau,
skammt vestur af Leonding, og
skólanum sem hann gekk í í Fischl-
ham – eru minnismerki eða skildir
þar sem glæpir Hitlers gegn mann-
kyninu eru fordæmdir. Flestir Aust-
urríkismenn viðurkenna núorðið að
land þeirra var ekki saklaust fórn-
arlamb á nasistatímanum heldur
virkur þátttakandi.
„Ég lagði til að við gerðum [húsið]
að minnismerki um þær milljónir
gyðinga sem voru myrtar í helför-
inni,“ sagði dr. Claudia Müller-
Wechselberger, 42 ára læknir á
sjúkrahúsinu í bænum. „Það breytir
ekki sögunni að gera húsið að ein-
hverju sem það hefur aldrei verið.
Það er kominn tími til að fólk hér
hætti að líta undan og horfist í augu
við staðreyndir – Hitler bjó hérna, á
meðal okkar.“
Í mars skrifaði hún staðarblaðinu,
Oberösterreichische Nachrichten,
og sagði að peningunum, sem fara
eiga í endurbæturnar á húsinu, um
25 milljónum króna, væri betur var-
ið með því að breyta húsinu í minn-
ismerki. Viðbrögðin létu ekki á sér
standa – og stundum voru þau ógn-
vekjandi. Fólk sakaði hana um að
varpa neikvæðu ljósi á bæinn með
því að vekja athygli á tengslunum
við Hitler.
Hitler fæddist í Braunau, og ólst
þar upp til þriggja ára aldurs. „Hús
Hitlers“ í bænum hefur lengi verið
notað sem vinnustaður fyrir þroska-
hefta, en aðdáendur Hitlers koma
þangað í pílagrímsferðir og and-
stæðingar nasista koma þangað til
mótmælahalds. Gerhard Skiba, bæj-
arstjóri í Braunau, segir að orðspor
bæjarins sem fæðingarstaðar Hit-
lers sé byrði sem bæjarbúar muni
ætíð bera.
Lucas Dorn-Fussenegger, félagi í
flokki græningja, var annar tveggja
af níu bæjarfulltrúum í Leonding
sem greiddi atkvæði gegn fyrirætl-
unum bæjarstjórans. Fussenegger
lagði til að húsið yrði merkt í sam-
ræmi við sögu þess. Sem heimili
Hitlers til 1904, og að settur yrði
upp spegill við hlið merkingarinnar
„til þess að þeir sem koma að skoða
húsið geti séð sjálfan sig og áttað sig
á því að umburðarleysið sem leiddi
til helfararinnar byrjar með litla
manninum“.
Horst Wagenhofer, bæjarfulltrúi
frelsisflokks Jörgs Haiders, var
einnig á móti tillögu bæjarstjórans.
Wagenhofer vildi að húsið yrði „rif-
ið til grunna fremur en að það verði
gert að segulstáli fyrir frjálslynda
vinstrimenn og veggjakrotið
þeirra“.
En skuggi Hitlers mun áreið-
anlega hvíla áfram yfir Leonding. Í
kirkjugarðinum við hliðina á húsinu
hvíla foreldrar hans, Klara og Alois,
og eru grafir þeirra alsettar kerta-
stubbum, til marks um að margir
heimsækja grafirnar. Starfsmenn
kirkjugarðsins og fólk sem á leið um
ypptir öxlum og segist ekkert vita
þegar það er spurt hverjir komi að
gröfum foreldra Hitlers.
„Það gleður mig að einhver skuli
gefa sér tíma til að heiðra minningu
þeirra,“ sagði Ilse Maier, 55 ára. Um
Hitler sagði hún: „Það er gott að
hann skuli hafa átt heima hérna.“
AP
Iðnaðarmenn eru í óðaönn að endurbyggja húsið sem Adolf Hitler átti heima í frá 1898 til 1904.
Æskuheimili Hitlers
vekur harðar deilur
Leonding í Austurríki. AP.
’ Ein leiðin til þessað tryggja að Hitler
verði ekki gert hátt
undir höfði er að
endurskilgreina
hlutverk hússins ‘
AP
Myndir af foreldrum Hitlers,
Klöru og Alois, eru á legstein-
inum á leiði þeirra í kirkjugarð-
inum í Leonding í Austurríki.