Morgunblaðið - 09.08.2002, Qupperneq 12

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
12 FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
UNDANFARIN þrjú ár hefur hópur
fólks í Býflugnaræktendafélagi Ís-
lands gert tilraunir með ræktun á bý-
flugum hér á landi með það fyrir aug-
um að nýta hunangið sem þær safna.
Að sögn formanns BÝ er fyrst og
fremst um að ræða tómstundagaman
hjá þeim sem það stunda. Flutt hafa
verið inn bú erlendis frá með mis-
jöfnum árangri en síðastliðið haust
fengust um 70 kíló af hunangi úr átta
búum. Til stendur að flytja inn allt að
20-30 bú í byrjun næsta sumars og ef
allt gengur að óskum mun hvert
þeirra geta gefið af sér á bilinu 30–50
kg af hunangi eftir u.þ.b. eitt ár.
Egill Rafn Sigurgeirsson, formað-
ur BÝ og yfirlæknir á heilsugæslu-
stöð Selfoss, hóf býflugnarækt árið
1988 þegar hann var búsettur í Sví-
þjóð. Þar ræktaði hann býflugur í tíu
ár en til Íslands sneri hann aftur árið
1998 og hafði þá meðferðis nokkur bú
sem lifðu veturinn af. Veturinn 2000
stóð Egill fyrir námskeiði í býflugna-
rækt. Þátttakendur í námskeiðinu
voru átta en síðan hafa nokkrir bæst í
hópinn og í dag eru 15 meðlimir í BÝ,
þar af tvær konur. Undanfarin þrjú
ár hafa Egill og aðrir býflugnabænd-
ur flutt inn býflugur erlendis frá.
Að hans sögn hefur gengið illa að
fá býflugurnar til að lifa af veturinn
þar sem ekki hefur tekist að ná þeirri
stofnstærð sem þarf til að þær lifi af
íslenskt vetrarveður. Flugurnar
safnast saman í klasa á veturna og
halda á sér hita á meðan þær bíða
vorsins.
„Vandamálið hefur verið að við
höfum fengið flugur svo seint á árinu.
Við erum hins vegar búnir að panta
flugur fyrir næsta sumar,“ segir
hann og áætlar að með sendingunni
komi á bilinu 20-30 bú í júní ef allt
gengur að óskum.
Drottningin verpir allt að
3.000 eggjum á dag
Ferli býflugunnar er á þann veg að
við fyrstu sólarglætuna á vorin, þeg-
ar hitastig er í kringum 10–12 gráð-
ur, flýgur hún út og hreinsar sig. Bý-
flugan sækir fyrst og fremst frjókorn
en einnig blómasafa úr tegundum á
borð við hóffífil og víði. Aðrar mik-
ilvægar tegundir sem flugan sækir í
eru túnfífill, hvítsmári, sigurskúfur,
bláklukka, bláberjalyng, beitilyng og
auk þess fjöldinn allur af öðrum
blómategundum.
Þegar flugurnar bera frjókorn og
blómasafa í búið örvast drottningin
og verpir eggjum. Því meira sem
kemur í búið af frjókornum og
blómasafa því meira örvast drottn-
ingin. Að sögn Egils ræðst það af
stærð búanna hversu mikið drottn-
ingin getur verpt af eggjum en mest
getur hún lagt til um 3.000 egg á dag
sem verða að 3.000 nýjum flugum á
þremur vikum.
Meginhluti þess sem flugurnar
bera í bú er ætlað sem fæða fyrir lirf-
urnar, það sem verður afgangs er
hins vegar hugsað sem vetrarforði
flugnanna.
„Við býflugnabændur reiknum
með því að geta tekið frá þeim u.þ.b.
10 prósent af því sem þær hafa safn-
að,“ segir Egill og bendir á að fyrir
hver 100 kíló sem þær safni taki hann
tíu. Í staðinn er 60 prósenta sykur-
lausn komið fyrir í búinu til að bæta
upp fyrir forðamissinn.
Að sögn Egils er áhugi hans á bý-
flugnarækt fyrst og fremst tóm-
stundagaman þótt eflaust megi hafa
eitthvað upp úr krafsinu þegar vel
gengur, að hans sögn.
Hann er með tvö bú í garðinum
þar sem hann býr í Vatnsenda í
Kópavogi en þau geymir hann fyrir
Rúnar Óskarsson sem búsettur er á
Stokkseyri. Í hvoru búi eru á bilinu
30-40 þúsund flugur, að sögn Egils,
og reiknar hann með að hann taki úr
búinu í lok ágúst ef allt gengur að
óskum.
Um 70 kíló af hunangi fengust
úr átta búum í fyrra
Að sögn Egils þykir gott að fá um
30–50 kg úr einu búi með 30–40 þús-
und flugum sem þýðir að flugurnar
hafa þá safnað á bilinu 300–500 kíló-
um af hunangi alls. Hann segir það
ráðast af veðri og vindum hve mikið
safnast fyrir í búinu. Þegar illa viðrar
eru flugurnar fljótar að ganga á forð-
ann og þannig gefa sum búin ekkert
af sér.
Í fyrra fengust um 70 kíló af hun-
angi úr 8 búum hér á landi í lok júlí.
Ágústmánuður gefur hins vegar
mest af sér, að sögn Egils. Þá minnk-
ar varpið hjá drottningunni og lirf-
urnar þurfa þ.a.l. minna af fæðu sem
eykur líkurnar á að eitthvað verði af-
gangs.
Af 16 búum sem flutt voru til
landsins í fyrra eru aðeins tvö sem
lifðu af veturinn. Búin tvö stóðu fyrir
opnu hafi við Stokkseyri allan vet-
urinn. Bú sem stóðu í Kelduhverfi,
við Fljótsdal skammt frá Egilsstöð-
um, í Húsdýragarðinum, í garðinum
hjá Agli og víðar drápust öll.
Búin sem um ræðir eru gerð úr
sterku einangrunarplasti með botni
og þaki. Inn í kössunum, sem eru 20–
30 cm á hæð, eru rammar úr tré-
listum með vaxplötu á milli sem í eru
sexhyrnd hólf sem býflugan fyllir af
hunangi og lokar fyrir.
Á kössunum er flugop þar sem
flugurnar geta flogið út og inn að
vild. Býflugurnar geta flogið nokkra
kílómetra frá búinu eftir þörfum, allt
eftir því hvar ætið er að finna.
Aðspurður segir Egill að býflug-
urnar séu til friðs og angri ekki ná-
grannana. Miklu meira sé um að geit-
ungar angri mannfólkið.
„Þær eru ekkert í því að sveima í
kringum fólk og trufla úti við. Þær
fljúga bara að blómunum og heim
aftur.“
Að sögn Egils eru búin látin
standa utan dyra vetrarlangt en sú
hugmynd hefur verið færð í tal að
setja þau í jarðkjallara. Þá þyrfti
hins vegar að gæta að réttu hita- og
rakastigi auk þess sem mýs geta
komist í búin og skemmt.
„Stórt bú á hins vegar að lifa af
hvaða veðravíti sem er á meðan það
blæs ekki í gegnum búið,“ segir Eg-
ill.
Hunangið sem fæst úr búunum er
afbragðsgott, að hans sögn, bæði á
ristað brauð og í te, en of verðmætt
til að nota í bakstur, að hans mati. Í
fyrra seldi hann eitthvað af hunangi
til vinnufélaga og er skemmst frá því
að segja að það rann út eins og heitar
lummur og hann annaði ekki eftir-
spurn.
Býflugnaræktendafélag Íslands hefur undanfarin ár flutt inn býflugnabú og nýtt hunangið
Morgunblaðið/Arnaldur
Ekki er óalgengt að í einu búi séu á bilinu 30–40 þúsund býflugur. Takið eftir hvíta deplinum á bakinu á drottningunni fyrir miðju á myndinni til vinstri, sem Egill hefur málað á hana. Liturinn
segir til um hvaða ár hún er fædd. Í fyrra var notast við hvítan lit en í ár hefur verið notaður gulur litur. Algengast er að skipt sé um drottningu í búinu á 2–3 ára fresti, að sögn Egils.
Kópavogur
Allt að 30–50 kíló af
hunangi úr einu búi
Egill klæðist sérstökum búningi áður en hann opnar búin í garðinum.
Með því að spúa reyk á búin
halda býflugurnar að hætta sé á
skógareldi, að sögn Egils. Þær
fylla sig af hunangi og róast.