Morgunblaðið - 15.10.2002, Qupperneq 36

Morgunblaðið - 15.10.2002, Qupperneq 36
UMRÆÐAN 36 ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ Í DAG 15. október er Alþjóðadag- ur kvenna í landbúnaði og konur víða um heim halda þennan dag hátíðleg- an. Með því vilja þær vekja athygli heimsins á að konur gegna lykilhlut- verki við matvælaframleiðslu og á því hve framlag kvenna í landbúnaði er stórlega vanmetið um allan heim. Það er staðreynd að konur leika stórt hlutverk í landbúnaði og í dreif- býli um allan heim. Það er fagnaðarefni að Jafnrétt- isnefnd Bændasamtaka Íslands hef- ur Alþjóðadag kvenna til vegs og virðingar með því að halda ráðstefnu og hátíð fyrir konur sem gegna ábyrgðarstöðum innan félagskerfis bænda. Kvenfélagasamband Íslands hefur verið aðili að alþjóðasamtökum ACWW, sem eru stærstu samtök kvenna sem búa í dreifbýli, í þessum samtökum eru yfir 9 milljónir kvenna í 70 þjóðlöndum. Í veröldinni eru milljónir manna sem svelta, af þeim eru 50% konur og stúlkur. ACWW trúir að menntun og fræðsla sé lykillinn að því að komast út úr vítahring fátæktar en einnig til að útrýma hungri og sjúkdómum. Viðurkenna þarf þá gífurlegu möguleika sem felast í sérfræði- þekkingu og framlagi kvenna til matvælaframleiðslu. Þátttaka kvenna í framleiðslu landbúnaðarvara er mikil og er afar mikilvæg ekki aðeins hér á landi heldur um allan heim. Staða kvenna í landbúnaði á Íslandi Það er viðurkennd staðreynd að starfsframlag kvenna við búrekstur er mikið. Margar þeirra vinna utan bús vegna þess að tekjur af bú- rekstri duga ekki til framfærslu fjöl- skyldunnar í sumum tilfellum, á það einkum við sauðfjárbúin. Það er ekki auðvelt að fá uppgefn- ar tölur um konur í landbúnaði, því skráning á bændum er ekki með þeim hætti að það sé auðvelt að sjá hve margar konur reka bú. Þátttaka kvenna í félagsstörfum bænda hefur farið vaxandi, en á ennþá langt í land. Konur í dreifbýli á Íslandi eru mjög virkar í félagsmálum, þær hafa unnið ötullega að uppbyggingu í ferðaþjónustu og handverki svo eitt- hvað sé nefnt. Hver er staða kvenna, þegar kem- ur að stefnumótun í landbúnaði? Jú, heldur hefur hún þokast í rétta átt. Fleiri konur eru nú í stjórnum og ráðum í hreppabúnaðarfélögum og sérgreinafélögunum. Búnaðarþing sem haldið var síð- astliðinn vetur var skipað 48 fulltrú- um, þar af voru átta konur. Stjórn Bændasamtakanna er skip- uð sjö mönnum, þar af eru tvær kon- ur. Engin kona er í sjö manna vara- stjórn. Ein kona er í stjórn Framleiðni- sjóðs,en engin kona er í stjórn Lána- sjóðs landbúnaðarins. Það er því nauðsynlegt er að halda vöku sinni, því ekki er enn orðið það jafnrétti í reynd sem við viljum sjá. Íslenskur landbúnaður þarf á kon- um að halda. Í þeim býr mikill mann- auður sem þarf að virkja til góðra hluta og meta að verðleikum. Til hamingju með daginn konur! Alþjóðadagur kvenna í landbúnaði er í dag Eftir Drífu Hjartardóttur „Þátttaka kvenna í framleiðslu landbún- aðarvara er mikil og er afar mik- ilvæg ekki aðeins hér á landi heldur um allan heim.“ Höfundur er alþingismaður, bóndi og formaður landbúnaðarnefndar Alþingis. SÚ spurning hlýtur að brenna á vörum okkar, hinna fullorðnu, hvort börn og unglingar hafi það betra eða verra nú á dögum en áð- ur. Staða barna við upphaf síðustu aldar einkenndist að nokkru leyti af varnarleysi. Vegna þess að heil- brigðiskerfið var frumstætt var líf þeirra beinlínis í hættu ef skæðir sjúkdómar sóttu á þau. Almenn lífskjör voru bág og þar með svig- rúm takmarkað til að koma þeim til hjálpar sem einhverra hluta vegna höfðu orðið undir í lífsbar- áttunni. Þetta bitnaði ekki síst á börnum. Þau umskipti sem orðið hafa á íslensku þjóðfélagi á síðustu ára- tugum hafa að sjálfsögðu gjör- breytt uppvaxtarskilyrðum barna. Með bættum lífsskilyrðum hafa kjör barna breyst til hins betra, þ. á m. líkamlegt heilbrigði þeirra og efnalegur aðbúnaður. Á móti kem- ur að börn líðandi stundar njóta ekki samvista við nánustu fjöl- skyldu sína á sama hátt og áður var. Hraði og tímaskortur setur æ meira mark á nútímasamfélagið samfara kapphlaupi eftir meiri veraldlegum gæðum. Af því leiðir að börn líða í vaxandi mæli fyrir skort á samveru við foreldra sína. Nútímanum fylgja ný og áður óþekkt vandamál. Velferð barna er nú ógnað úr ýmsum áttum, vegna umferðarslysa, átraskana, streitu, andlegs og líkamlegs ofbeldis sem sífellt fær á sig grófari mynd. Því miður búa of mörg börn við erfiðleika og ótryggar aðstæður, t.d. í kjölfar skilnaðar eða fráfalls foreldra ellegar vegna veikinda eða bágra heimilisaðstæðna þar sem þau eru algjörlega afskipt eða þar sem þau þurfa stundum að þola misþyrmingar af hálfu þeirra sem standa þeim næst. Því tel ég mikilvægt að kannað verði hér á landi umfang heimilisofbeldis gagnvart börnum, en á undanförn- um árum hef ég hvatt til þess að efnt verði til slíkrar rannsóknar. Til að taka á þessum óhugnanlega og dulda vanda, sem börn líða fyr- ir, er nauðsynlegt að varpa á hann skýru ljósi. Annars steðjar sú hætta að börnum, að þurfa á lífs- leiðinni að glíma við ýmiss konar félagsleg og sálræn vandamál – eins og börnin sem orðið hafa fyrir einelti eða þau börn sem beitt hafa önnur börn einelti. Til eru mörg dæmi þess að fórnarlömb eineltis hafi leiðst út í ofnotkun fíkniefna; þau þjást af ýmsum geðrænum kvillum, s.s. átröskun og þung- lyndi. Of mörg börn hafa í örvænt- ingu sinni gert tilraun til sjálfsvígs og allt of mörg hafa tekið sitt eigið líf. Geðrænir sjúkdómar verða stöð- ugt meira áberandi meðal barna og unglinga og ýmsar rannsóknir benda til að slíkum tilfellum fjölgi. Geðvefrænar truflanir meðal barna hafa aukist á síðari árum. Þær geta birst í sinni einföldu mynd, sem magaverkir, höfuðverk- ur eða svefntruflanir. Börn og unglingar, ekki síður en fullorðnir, virðast og lifa við sívaxandi streitu í okkar títtnefnda velferðarþjóð- félagi. Börn og unglingar eru einstak- lingar í mótun. Þetta eru þeir þjóðfélagsþegnar sem framtíð landsins byggist á. Þeim sem halda um stjórnartaumana ber því skylda til að búa þeim öllum eins góð skilyrði til uppvaxtar og þroska og framast er unnt. Þótt ýmislegt hafi verið gert í geðheil- brigðismálum barna og unglinga á síðustu árum er augljós þörf á frekari úrbótum. Ábendingar er mér hafa borist varðandi þessi málefni á umliðnum árum fullvissa mig um að brýn nauðsyn er á op- inberri heildarstefnu í geðheil- brigðismálum barna yngri en 18 ára. Allt frá árinu 1997 hef ég hvatt til þess að slík stefna verði mótuð og jafnframt að gerð verði samræmd framkvæmdaáætlun rík- is og sveitarfélaga á þessu sviði. Samvinna allra þeirra, sem sinna geðheilbrigðismálum, er forsenda árangurs – til heilla fyrir börnin okkar. Þau verðskulda það. Í tilefni alþjóð- legs geðheil- brigðisdags Eftir Þórhildi Líndal Höfundur er umboðsmaður barna. „Samvinna allra þeirra, sem sinna geðheil- brigðismál- um, er forsenda árang- urs – til heilla fyrir börnin okkar.“ NÚ hefur nýtt fjárlagafrumvarp litið dagsins ljós og skapar það efni í umræður í fjölmiðlum og manna á meðal víðsvegar um landið. Um- ræðunni hættir þó til þess að festast við einstaka útgjaldaliði og nokkrar milljónir til eða frá. Það er að vísu góðra gjalda vert, en býður þeirri hættu heim að pólitíkin gleymist, þ.e. sú heildarstefnumörkun sem fjárlagafrumvarpið felur í sér. Sannleikurinn er sá að fjárlaga- frumvarpið er pólitískt plagg. Þar birtist með skýrum hætti stefna stjórnarflokkanna sem tekur til þess hvernig tekna er aflað og hvernig þeim er varið. Um marga liði frumvarpsins eru þingmenn sammála, en um aðra ríkir ágrein- ingur. Og þar birtist hinn raunveru- legi munur á milli stjórnmálaflokka, sem kjósendur verða að glöggva sig á. Velferðarstefna vinstri-grænna Vinstrihreyfingin – grænt fram- boð leggur áherslu á velferð og jöfnun lífskjara. Skattkerfinu á að beita til að afla hinu opinbera nægj- anlegra tekna til að standa undir samneyslu þjóðfélagsins og öflugu velferðarkerfi. Skattastefnan á að fela í sér tekjujöfnun og að byrð- unum sé dreift með sanngjörnum hætti. Í því sambandi er lögð áhersla á fjögur eftirfarandi atriði: 1. Að skattleysismörk fylgi launaþróun og lágtekjufólki og líf- eyrisþegum verði hlíft við óhóflegri skattheimtu. Teknir verði upp stig- hækkandi skattar af launatekjum án þess að það feli í sér að heild- arskattbyrði launafólks sé aukin. 2. Að fjármagnstekjur, þ.m.t. arð- greiðslur og söluhagnaður af hluta- bréfum, umfram vexti af hóflegu sparifé verði skattlagðar til jafns við aðrar tekjur. 3. Að skattlagning á hreinum hagnaði fyrirtækja taki mið af skattlagningu launatekna. Ríkisstjórn „burðarásanna“! Þegar litið er til skattastefnu þessarar ríkisstjórnar blasa allt aðr- ar áherslur við. Fjármagnseigend- um, hátekjufólki og stórfyrirtækj- um er ívilnað sérstaklega í skattheimtunni. Með skattbreyting- unum á sl. vetri var tekjuskattur fyrirtækja lækkaður úr 30% í 18%. Árið 2000 var tekjuskattur á hagnað fyrirtækja 9.679 millj.kr. eða 4,8 % af heildarskatttekjum ríkissjóðs en árið 2003 er hann áætlaður 5.250 millj.kr. eða um 2% af heildarskatt- tekjum. Skattar á arðgreiðslur og fjármagnstekjur er einungis 10% og nema tekjur ríkissjóðs af honum um 5 milljarða króna. Hefur sá skattur staðið tölulega í stað sl. 3 ár. Sér- stakur hátekjuskattur einstaklinga var lækkaður úr 7% í 5% auk þess sem grunntölur hans voru hækk- aðar og er áætlaður 1,5 milljarðar á næsta ári og lækkar um 300 millj- ónir króna milli áranna. Ríkisstjórnarflokkarnir virðast trúa því að með því að veita völdum hópum einstaklinga og fyrirtækja sérstakt forskot muni verða hægt að byggja upp svokallaða „burðar- ása“ þjóðfélagsins, sem munu í krafti forréttinda sinna bera uppi atvinnulífið og þjónustuna og veiti þannig hinum hluta þjóðarinnar ákveðna möguleika í skjóli sínu. Skattbyrðin þyngd á ferðaþjónustu, frumvinnslu og nýsköpun Skattheimta á atvinnulífinu felur líka í sér misskiptingu. Trygginga- gjald sem er launatengdur skattur var hækkað úr 4,34% í 4,84% og heimild er til að hækka hann enn meira eða í 5,11%. Nemur hækkun á milli ára 4 milljörðum króna eða nærri 17% hækkun. Þessi skattur leggst þyngst á þau fyrirtæki þar sem laun eru tiltölulega hátt hlutfall rekstrarkostnaðar. Þetta á við alla þjónustustarfsemi svo sem starf- semi sveitarfélaga, fyrirtæki í ferða- þjónustu og frumvinnslu, svo sem í fiskiðnaði og landbúnaði, og bitnar hart á litlum iðnfyrirtækjum. Þessi skattur bitnar harðast á sprotafyr- irtækjum, einstaklings- og fjöl- skyldufyrirtækjum sem mörg hver berjast í bökkum og njóta því ekki skattalækkana á hagnað. Þessi skattur er óháður tekjum eða af- komu. Lækkum skattbyrði lág- tekjufólks og lífeyrisþega Almennir tekjuskattar á einstak- linga voru liðlega 43 milljarðar árið 2000 en eru áætlaðir á næsta ári lið- lega 63.5 milljarðar eða 20,5 millj- arða króna hækkun. Miðað við nán- ast óbreyttar rauntölur á tekjutengdum sköttum einstaklinga milli áranna 2002 og 2003 hækkar hlutfallsleg skattbyrði á almennar launatekjur milli áranna um 10%. Skattleysismörkin hafa ekki fylgt launaþróuninni. Þetta þýðir að skattbyrði almenns launafólks eykst. Elli- og örorkulífeyrisþegar hafa rækilega fundið fyrir þessari stefnu ríkisstjórnarinnar er þeir verða að greiða sem nemur mán- aðargreiðslum í skatta af árslífeyri sem hefur þó ekki haldið hlutfalls- legu verðgildi á við almenna launaþróun í landinu. Ríkisstjórn Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks velur þetta fólk til að bera aukinn hlut í skatttekjum ríkisins. Velferðarstjórn Hér verður að breyta um stefnu og setja velferð þjóðarinnar allrar í forgang. Fjárlögum ríkisins á að beita til að auka jöfnuð í samfélag- inu. Stöðva þarf einkavæðingu al- mannaþjónustunnar. Beina þarf at- hyglinni til lítilla og meðalstórra fyrirtækja þar sem hugvit og fram- tak einstaklingsins fær notið sín, at- vinnureksturs sem er í takt við ís- lenskar aðstæður og íslenskan veruleika og byggist á sjálfbærri nýtingu náttúruauðlindanna. Takist þetta mun eflast blómlegt atvinnulíf á raunsönnum grunni um allt land með velferð þegnana allra að leið- arljósi. Pólitíkin í fjárlagafrumvarpinu Eftir Jón Bjarnason „Hér verður að breyta um stefnu og setja vel- ferð þjóð- arinnar allrar í forgang.“ Höfundur er þingmaður Vinstri- hreyfingarinnar – græns framboðs. Suðurlandsbraut 20, sími 533 6050 Húsnæðið er stór salur 333 fm og að auki skrifstofa á efri hæð. Innkeyrsluhurð og gönguhurð. Í sama húsi er einnig til leigu 139 fm húsnæði á efri hæð með sér- .inn- gangi. Einnig er 139 fm húsnaæði til leigu með innkeyrsluhurð og gönguhurð. Atvinnu-geymsluhúsnæði til leigu Upplýsingar gefur Ásmundur í símum 533 6050 og 895 3000 Fyrir flottar konur Bankastræti 11 • sími 551 3930

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.