Morgunblaðið - 15.10.2002, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 2002 37
ÞAÐ er varla umdeilt að hættu-
legur búnaður og aðstæður á
vinnustað geta valdið slysum, að
hættuleg efni geta skaðað heilsuna
og að slæmar vinnuaðstæður og
röng líkamsbeiting getur skaðað
stoðkerfi líkamans. Á undanförnum
árum hafa sjónir manna einnig
beinst að sálrænum og félagslegum
þáttum vinnuumhverfisins og áhrif-
um þeirra á líðan fólks og heilsu-
far. Alllangt er reyndar síðan nið-
urstöður rannsókna fóru að leiða í
ljós slíkt samhengi og staðfesta að
vinnuaðstæður geta skapað nei-
kvæða streitu og vanlíðan sem aft-
ur getur valdið alvarlegu heilsu-
tjóni, m.a. hjartasjúkdómum og
þunglyndi.
Augljóst er að áreitni og einelti
eru streituvaldar og væntanlega
eru allir sammála um að slík
ósæmileg hegðun á ekki rétt á sér.
En stjórnendur fyrirtækja geta
gengið lengra og ákveðið að slíkt
sé ekki liðið í þeirra fyrirtækjum
og skipulagt ráðstafanir til að
koma í veg fyrir slíkt. En er hægt
að gera meira? Er streita ekki
óhjákvæmilegur fylgifiskur vinnu
þar sem mikið er að gerast og
miklar kröfur eru gerðar um
frammistöðu í vinnunni? Jú það er
vissulega hægt að gera ýmislegt til
forvarna.
Augljóst er að mannleg sam-
skipti skipta miklu máli, samskipti
stjórnenda og starfsmanna sem og
vinnufélaga sín á milli. Við skulum
taka einfalt dæmi. Jón þarf að
glíma við erfið viðfangsefni, en
hann veit að hann getur gengið að
stuðningi yfirmanns síns og fengið
góð ráð og aðstoð ef á þarf að
halda. Gunna vinnur sömuleiðis
krefjandi störf en þekkir af fyrri
reynslu að ef hún lendir í vanda við
að leysa verkefni og leitar til síns
yfirmanns þá fær hún neikvæð við-
brögð og þau svör að hún hafi verið
ráðin til að leysa þessi verkefni af
hendi og eigi að standa undir þeim
væntingum. Hætt er við að sú
staða sem Gunna er í leiði til við-
varandi kvíða og vanlíðunar.
Fyrir um tveimur áratugum
birtu sænski læknirinn Töres Teor-
ell og bandaríski verkfræðingurinn
Robert Karasek niðurstöður rann-
sókna sem þeir höfðu unnið að
saman og vöktu mikla athygli. Nið-
urstöðurnar voru í grófum dráttum
þær að tvenns konar eiginleikar
starfsins skipti höfuðmáli, kröfurn-
ar sem starfið gerir um færni
starfsmannsins annars vegar og
möguleikar hans til að stjórna því
hvernig hann tekst á við starfið
hins vegar. Þessir þættir ráða því
hversu mikil streita fylgir starfinu
eins og að neðan greinir:
 Litlar kröfur og lítil sjálfsstjórn
= veruleg streitumyndun
 Litlar kröfur en mikil sjálfs-
stjórn = lítil streituhætta
 Miklar kröfur og lítil sjálfsstjórn
= mikil streituhætta
 Miklar kröfur en mikil sjálfs-
stjórn = fremur lítil streitu-
hætta.
Rannsóknir þeirra leiddu enn-
fremur í ljós að tíðni hjartasjúk-
dóma væri mun hærri hjá fólki sem
hafði unnið störf sem teljast
streituvaldandi samkvæmt fyrr-
greindri flokkun en hjá öðrum.
Ljóst er að með því að taka tillit
til þessara sjónarmiða, stuðla að
sem bestum samskiptum á vinnu-
stað, haga stjórnun og skipulagi
þannig að sjálfsstjórn verði sem
mest við úrlausn verkefna og
tryggja nauðsynlegan stuðning, má
vinna gegn streitumyndun á vinnu-
stað og þar með stuðla að bættri
líðan og heilsu starfsmanna.
Evrópska vinnuverndarvikan
Vinna gegn streitu verður 21.–25.
október. Hún verður sett með
morgunverðarfundi á Grand hóteli
í Reykjavík mánudagsmorguninn
21. október kl. 8.30. Í tilefni vinnu-
verndarvikunnar hvetur Vinnueft-
irlitið til umræðna um forvarnir
gegn vinnustreitu. Á þann hátt má
stuðla að öruggari og heilsusam-
legri vinnustöðum.
Vinna gegn streitu
Eftir Eyjólf
Sæmundsson
„Í tilefni
vinnuvernd-
arvikunnar
hvetur
Vinnueft-
irlitið til umræðna um
forvarnir gegn vinnu-
streitu.“
Höfundur er forstjóri
Vinnueftirlitsins.
Skipholti 70 • 105 Reykjavík
Pöntunarsími 553 1270
Háaleitisbraut 58-60 • 108 Reykjavík
Pöntunarsími 553 8844
Skrokkurinn
sagaður að eigin ósk.
Slátur og allur innmatur.
HÁALEITISBR
AU
TSA
FA
M
ÝR
I
M
IK
LA
BR
AU
T
FE
LL
SM
ÚL
I
KRINGLUMÝRABRAUT
HÁ
TE
IG
SV
.
SKIPH
OL
T
BOLHOLT
BÓLSTAÐARH.
Pantið tímanlega símleiðis.
Þeir sem skrifuðu sig á biðlista,
vinsamlegast hafið samband sem fyrst.
- afurðarsala með gömlu góðu aðferðinni
• Skrokkur sagaður eins og þú villt..... 639,-
• Lifur................................................... 199,-
• 3 slátur ......................verð pr /pk......... 2.198,-
• 5 slátur ......................... verð pr/pk ....... 3.628,-
• Hjörtu................................................ 299,-
• Svið..................................................... 399,-
Kr. pr.kg
Vegna fjölda
áskorana