Morgunblaðið - 06.11.2002, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 2002 27
WADE S. Hughes,yfirmaður á um-hverfis-, heil-brigðis- og ör-
yggissviði Alcoa, segir í
samtali við Morgunblaðið að
sú gagnrýni sem fram hafi
komið hér á landi á umhverf-
isstefnu fyrirtækisins eigi
ekki alltaf við rök að styðjast.
Alcoa leggi mikið upp úr um-
hverfismálum í sinni starf-
semi og rík áhersla sé lögð á
það að starfa í sátt við nán-
asta umhverfi verksmiðja
sinna.
„Ef helmingur af því sem
sagt er um okkur væri sann-
leikur þá væri ég kominn út á
götu með spjald í hendi og
farinn að mótmæla,“ segir
Hughes sem starfað hefur hjá
Alcoa í áratug.
Hann er Ástrali að upp-
runa og hefur stjórnað ýms-
um verkefnum fyrir fyrirtæk-
ið á sviði umhverfis-,
heilbrigðis- og öryggismála,
bæði í Ástralíu og Bandaríkj-
unum, og starfað einnig að
fræðslu- og kynningarmálum.
Hann hefur verið á ferð hér á
landi undanfarið og hitti m.a.
heimamenn á Austfjörðum að
máli vegna áforma Alcoa um
að reisa álver í Reyðarfirði.
Hughes segir sitt hlutverk
aðallega að koma á framfæri
upplýsingum og heyra sjón-
armið og væntingar íbúa til
verkefnisins.
Vandamál á 3–4
stöðum af um 460
Hann bendir á að Alcoa
starfræki um 350 verksmiðj-
ur víða um heim þar sem
framleiddar séu afurðir af
ýmsu tagi. Daglega eigi fyr-
irtækið í samskiptum við um
460 samfélög og í fljótu
bragði muni hann eftir aðeins
3–4 stöðum þar sem einhver
vandamál séu í samskiptum
milli fyrirtækisins og fólksins
í kringum verksmiðjurnar.
Á þessum 3–4 stöðum hafi
fjölmiðlaumfjöllun verið frek-
ar neikvæð og það hafi haft
áhrif út á við. Oftar en ekki
hafi viðkomandi fjölmiðlar
ekki leitað upplýsinga til fyr-
irtækisins heldur komið orð-
rómi á framfæri án þess að
staðreyna upplýsingar sem
þar hafi legið að baki. Ef ein-
hvers staðar komi upp deilur
þá séu þær umsvifalaust
komnar í fjölmiðla og við því
sé ekkert hægt að gera.
„Við leggjum mikla áherslu
á gott samstarf við almenning
og fjölmiðla. Viljum veita all-
ar þær upplýsingar sem
mögulegar eru hverju sinni
og við lokum engum dyrum
þegar til okkar er leitað. Við
vitum sem er að ekki er hægt
að reka gott fyrirtæki ef ein-
hver vandamál koma upp í
kringum það. Slík vandamál
þarf að leysa í góðri sátt
allra,“ segir Hughes.
Hann segir Alcoa leggja
mikið upp úr því að laga álver
að nánasta umhverfinu eins
mikið og kostur er. Víða sé al-
menningi veittur aðgangur að
álverunum og þannig hafi um
100 þúsund manns komið og
skoðað álver í Ástralíu á liðn-
um áratug. Þar sé boðið upp á
skipulagðar kynningarferðir
um álverssvæðið fyrir al-
menning.
Eins með Alcoa
og hjónabandið
Hughes segir að fyrirtækið
hafi stundum fengið á sig
gagnrýni íbúa í nágrenni við
álver í Rochdale í Texas í
Bandaríkjunum. Þeir hafi
áhyggjur af útblæstri meng-
andi efna frá álverinu. Engu
að síður komi þangað fjöldi
ferðamanna á ári hverju til að
skoða álverið.
„Lífið væri frekar tilbreyt-
ingarsnautt ef allt væri slétt
og fellt og ekki væru uppi
deildar meiningar um til
dæmis umhverfismál eða
náttúruvernd. Allir hafa rétt
á að mynda sínar eigin skoð-
anir. Þær þurfa þó að vera
byggðar á einhverjum mark-
tækum grunni eða upplýsing-
um. Á öllum málum er sam-
eiginlegur flötur og ef hann
finnst þá er hægt að byggja
upp eitthvað samband. Ég er
sannfærður um að þessi flöt-
ur finnst hér á Íslandi. Það er
í raun ekki hægt að reka stórt
alþjóðlegt fyrirtæki eins og
Alcoa án þess að einhvers
staðar komi upp deilur. Við
vitum bara hvernig þetta er
með hjónabönd, þar er aldrei
eilífur dans á rósum. En ef
skuldbindingin er ekki til
staðar um að þú ætlir að
leggja þig allan fram í hjóna-
bandinu, þá getur illa farið.
Hið sama má segja um fyr-
irtæki eins og Alcoa,“ segir
Hughes.
Hann minnir á að Alcoa sé
eina námufyrirtækið í heim-
inum sem komist hafi á lista
yfir 500 fyrirtæki, sem hafa
fengið viðurkenningu vegna
umhverfismála frá Samein-
uðu þjóðunum. Slík viður-
kenning sé ekki afhent á silf-
urfati heldur verði fyrirtækin
að hafa mikið fyrir því að
hljóta verðlaunin. Alcoa hafi
fyrst komist í þennan hóp fyr-
ir um þremur áratugum og
náð að halda sér þar síðan,
m.a. fyrir endurheimt skóg-
lendis í Ástralíu og ýmis fleiri
verkefni á sviði umhverfis-
mála. Alcoa eigi einnig víða í
samstarfi við háskóla, opin-
berar stofnanir og umhverf-
isverndarsamtök vegna rann-
sókna og margs konar
verkefna.
Hann segir fyrirtækið
byggja starfsemi sína á alda-
langri hefð, eða allt aftur til
loka 19. aldar, og nú sé það að
stíga skrefin inn í sína þriðju
öld. Sú staðreynd segi meira
en mörg orð um skuldbind-
ingar fyrirtækisins og stað-
festu í því sem það tekur sér
fyrir hendur. Það ætli sér t.d.
hið minnsta að starfrækja ál-
ver á Íslandi í eitt hundrað ár,
komi til þess að Alcoa reisi ál-
ver í Reyðarfirði.
Hughes segir Alcoa hafa
sett sér skýr markmið um
hvernig það muni standa vörð
um sjálfbæra þróun í um-
hverfinu. Markmiðunum eigi
að ná fyrir árið 2020, m.a.
með töluverðri minnkun á
losun gróðurhúsalofttegunda,
taka eigi í notkun alþjóðlega
umhverfisstaðla á öllum
framleiðslustöðum fyrir árið
2005 og spara eigi 100 millj-
ónir dollara á ári til 2006 í um-
hverfis- og orkukostnaði með
því að draga úr losun úrgangs
og taka þátt í fleiri verkefnum
er varði sjálfbæra þróun.
Þá segir Hughes að Alcoa
leggi mikið upp úr því að auka
öryggi starfsmanna sinna.
Það hafi tekist á síðustu árum
með markvissum aðgerðum.
Þannig hafi 1,87 vinnudagur
af 200 þúsund vinnustundum
tapast árið 1987 vegna vinnu-
slysa en sambærilegt hlutfall
í dag sé komið niður í 0,14
vinnudag.
Eitt af því sem bent hefur
verið á hér á landi er há tíðni
krabbameinstilfella meðal
starfsmanna Alcoa í Ástralíu.
Spurður um þetta segir Wade
Hughes að niðurstöður rann-
sókna hafi verið rangtúlkaðar
í fjölmiðlum hér sem og í
Ástralíu.
Fyrirtækið fjármagni
þessa rannsókn en komi ekki
nálægt henni að öðru leyti.
Hún sé framkvæmd af tveim-
ur háskólum í Ástralíu og
með henni fylgist fulltrúar
verkalýðsfélaga. Um sé að
ræða langtímarannsókn sem
hafi farið af stað árið 1994.
Búið sé að gefa út tvær
áfangaskýrslur og þær gefi
báðar til kynna að tilfelli
krabbameina meðal starfs-
manna Alcoa sé hin sama og í
öðrum starfsgreinum. Örlítill
munur sé á tíðni lungna-
krabbameins, Alcoa í óhag en
að sama skapi sé tíðni ann-
arra krabbameina hærri úti í
samfélaginu, Alcoa í hag –
nokkuð sem forsvarsmenn
rannsóknarinnar hafi ítrekað
bent á í fjölmiðlum erlendis.
Rannsóknin hafi auk þess
sýnt að starfsmenn fyrirtæk-
isins lifi heilbrigðara og
lengra lífi en meðaltal fyrir
almenning í Ástralíu sýni.
Yfirmaður á umhverfissviði Alcoa segir gagnrýni á umhverfis-
stefnu fyrirtækisins ekki alltaf eiga við rök að styðjast
„Væri farinn að mótmæla ef
helmingurinn væri sannur“
Morgunblaðið/Kristinn
„Lífið væri frekar tilbreytingarsnautt ef allt væri slétt og
fellt og ekki væru uppi deildar meiningar um til dæmis um-
hverfismál eða náttúruvernd,“ segir Wade Hughes m.a.
ALCOA, sem fyrirhugar að
reisa álver í Reyðarfirði,
hefur ráðið starfsmann á Ís-
landi og fyrirhugar að opna
skrifstofu í Reykjavík síðar í
þessum mánuði. Anna Heiða
Pálsdóttir hóf störf hjá fyr-
irtækinu á föstudaginn. Hún
segist vera stolt af því að
vinna hjá Alcoa og segist
sannfærð um að fyrirtækinu
sé full alvara í því að reisa
álver hér á landi.
Starfsmenn Alcoa eru um
130 þúsund í um 38 löndum.
Ísland er því 39. landið þar
sem Alcoa nemur land.
Setja á fót skrifstofu
hér á landi
Anna Heiða sagði að á
næstu vikum og mánuðum
ráðgerði Alcoa að senda
marga starfsmenn til Ís-
lands til þess að ganga frá
samningum um byggingu ál-
versins. Af
þessum ástæð-
um hefði fyr-
irtækið ákveðið
að setja á stofn
skrifstofu á Ís-
landi og ráða
skrifstofustjóra
til að halda utan
um starfsemina.
Ekki er búið
að ganga frá
leigu á húsnæði
en Anna kvaðst
vonast eftir að
frá því yrði
gengið um miðj-
an mánuðinn.
Hún sagði að sitt hlutverk
væri að vera tengiliður Al-
coa á Íslandi, sjá um rekstur
skrifstofunnar, skipuleggja
ferðir o.s.frv.
Anna sagði að starfið
legðist mjög vel í sig. „Þetta
er ákaflega gott fyrirtæki.
Ég hef kynnt
mér vel starf-
semi þess og
mér þykir leið-
inlegt að heyra
slæmt umtal
um það hér á
landi. Ég veit
ekki hvaðan
það er komið
því að það er
lofað alls stað-
ar. Alcoa fékk
t.d. eftirsótt
fyrirtækja-
verðlaun í
Ástralíu fyrir
skömmu, en
þar var verið að verðlauna
fjölskyldustefnu fyrirtæk-
isins. Alcoa er líka með
skýra jafnréttisstefnu og
vill helst vera með jafn-
margar konur í vinnu og
karla.“
Anna sagðist sérstaklega
hafa kynnt sér umhverf-
isstefnu Alcoa, en í henni
væru sett metnaðarfull
markmið. Fyrirtækið væri
t.d. með það á stefnuskrá
sinni að minnka losun gróð-
urhúsalofttegunda á næstu
fjórum árum um 25%.
„Stjórnendur fyrirtæk-
isins vilja líka geta stært sig
af því álveri sem fyrirhugað
er að reisa á Íslandi. Þetta á
að verða fyrirmyndarálver
sem þeir geta verið stoltir af
um allan heim vegna góðs
árangurs í mengunarvörn-
um.“
Anna sagðist ekki efast
um að full alvara væri á bak
við áform Alcoa um að reisa
álver í Reyðarfirði. Það sæ-
ist best á því að stjórnendur
fyrirtækisins væru tilbúnir
til að taka á leigu skrifstofu
og ráða starfsmann þó að
samningar væru ekki í höfn.
Fyrsti starfsmaður Alcoa á Íslandi
Anna Heiða Pálsdóttir
þýðuflokksmenn. Svona skiptist
þetta,“ segir Össur.
Hann segir að menn megi
heldur ekki gleyma því að fyrstu
ár Samfylkingarinnar hafi verið
erfið. Flokkurinn hafi samhent-
ur komist í gegnum þá baráttu
og nú sé hann að uppskera fyrir
það erfiði. „Við blönduðum blóði
í hita dagsins,“ bætir Össur við.
Landsfundurinn
markaði þáttaskil
Stefán Jón Hafstein, formað-
ur framkvæmdastjórnar Sam-
fylkingarinnar, tók virkan þátt í
stofnun Samfylkingarinnar og
hann segist á þeim tíma hafa
vissulega fundið fyrir þessari
átakalínu milli Alþýðuflokksins
og Alþýðubandalagsins. Þessar
línur séu hins vegar óðum að
mást út og landsfundurinn í nóv-
ember 2001 hafi markað þátta-
skil í þeim efnum. Þá hafi línur
riðlast í kjöri til trúnaðarstarfa
flokksins. „Miðað við undanfara
stofnfundarins er ástandið núna
gjörbreytt til hins betra fyrir
flokkinn í heild. Þessi átök eru
hverfandi en ekki endanlega að
baki. Við þurfum meiri tíma til
að þroskast sem alvöru stjórn-
málaflokkur. Samfylkingin er
fráleitt orðin fullþroska, ég við-
urkenni það fúslega, en hins
vegar hefur flokkurinn slitið
barnsskónum mjög hratt á síð-
ustu tveimur árum og fer að
komast í fermingarfötin,“ segir
Stefán Jón.
Aðspurður hvar helst megi
merkja átök innan Samfylking-
arinnar segist Stefán
Jón finna viðhorfs-
mun milli lands-
byggðarinnar og höf-
uðborgarsvæðisins,
milli frumfram-
leiðslugreina og neytendasjón-
armiða. Þetta megi einnig finna í
öðrum stjórnmálaflokkum og
átökin snúist frekar um einstak-
linga. Stefán Jón segir að í
tengslum við prófkjörin komi
ennfremur fram „gamli, góði
hrepparígurinn“. Menn séu að
fóta sig í nýjum kjördæmum og
þá jafnt innan landssvæða sem
gamalla flokkslína.
Velta má fyrir sér hvort fyrr-
nefndar átakalínur Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags hafi
komið fram í greinarskrifum
Guðmundar Oddsson skóla-
stjóra í Morgunblaðinu í gær
þar sem hann titlar sig sem
„fyrrverandi formann fram-
kvæmdastjórnar Alþýðuflokks-
ins“ og gagnrýnir Stefán Jón
fyrir að lýsa yfir stuðningi við
Margréti Frímannsdóttur í 1.
sætið í Suðurkjördæmi fyrir
Samfylkinguna. Fyrirsögn
greinarinnar var „Stefán, svona
gera menn ekki“. Aðspurður um
viðbrögð við þessari grein segir
Stefán Jón hana ekki dæmi um
einhver flokkspólitík átök. Þetta
sé að hans mati meira persónu-
legt þar sem Guðmundur sé föð-
urbróðir Lúðvíks Bergvinsson-
ar, sem einnig stefnir á 1. sætið í
Suðurkjördæmi. „Það er mjög
furðulegt að einn maður í Sam-
fylkingunni megi ekki hafa skoð-
un á því hvernig stilla eigi upp á
lista eða kjósa, og að það sé Stef-
án Jón Hafstein, formaður fram-
kvæmdastjórnar,“ segir Stefán
Jón.
„Lík í lestinni“
Guðmundur Oddsson neitar
því í samtali við Morgunblaðið
að greinin endurspegli einhver
átök gamalla flokkslína. Hann
sem fyrrum embættismaður á
vegum Alþýðuflokksins hafi ver-
ið að benda Stefáni Jóni á starfs-
skyldur sínar sem formanns
framkvæmdastjórnar og ættar-
tengsl við Lúðvík hafi engin
áhrif haft þar á. Frekar hafi ver-
ið um föðurlega
ábendingu að ræða.
Guðmundur segir
átök milli Alþýðu-
flokks og Alþýðu-
bandalags á veru-
legu undanhaldi en hann geti þó
ekki neitað því að enn séu nokk-
ur „lík í lestinni“ sem minni mik-
ið á gömlu flokkana. Þau séu á
útleið og verði vonandi endan-
lega horfin að loknum næstu
kosningum. Línur muni einnig
skýrast í prófkjörunum um
næstu helgi.
s innan Samfylkingarinnar
n til stað-
hverfandi
Morgunblaðið/Kristinn
í viðræðum um flokksstofnun 1999: Guðný Guðbjörnsdóttir, fulltrúi
, og Margrét Frímannsdóttir, formaður Alþýðubandalagsins.
bjb@mbl.is
Úrsagnir vegna
ESB-áherslna
flokksins