Morgunblaðið - 17.11.2002, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 2002 21
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
TO
Y
19
39
3
1
1/
20
02
LEXUS N†B†LAVEGI 6 SÍMI 570 5400 WWW.LEXUS.IS
SÁLIN OG SINFÓ
SÁLIN HANS JÓNS MÍNS ME‹ SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS
S á l i n h a n s J ó n s m í n s m e › S i n f ó n í u h l j ó m s v e i t Í s l a n d s 2 1 . o g 2 2 . n ó v . k l . 1 9 . 3 0 o g 2 3 . n ó v . k l . 1 7 . 0 0 í H á s k ó l a b í ó i .
IS200
LEXUS STYRKIR SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS.
um fimm ára skeið þar sem hann hafði komið
sér upp litlu frystihúsi, sem hann nefndi
Snæfell, hraðfrysti þar fiskflök, m.a. til út-
flutnings, og framleiddi ís. Kostnaður við all-
an þann rekstur reyndist meiri en áætlanir
stóðu til sem leiddi til þess að Hafliði varð að
leggja árar í bát og í kjölfarið missti hann
þær fjárfestingar, sem lagt hafði verið í
Flosaport auk húsnæðisins við Hverfisgötu.
Hafliði yfirsteig þetta mótlæti og byrjaði af
krafti á ný með minni umsetningu. Hann
ákvað að taka á leigu bæði íbúð fjölskyld-
unnar og fiskbúðarhúsnæðið.
Árið 1944 náði Hafliði svo þeim áfanga að
geta á ný fest kaup á húsinu ásamt Helga
syni sínum og Ágústi tengdasyni sínum.
Nokkuð fljótlega eftir hernámið hinn 10. maí
1940 kom hann upp „fish and chips“-aðstöðu
á horni Bergþórugötu og Frakkastígs þar
sem Emilía Jónasdóttir leikkona afgreiddi
svanga munna. Á stríðsárunum lagði herinn
nánast allt Skólavörðuholtið undir sig, frá
Njarðargötu að Barónsstíg og var starfsemin
því vel í sveit sett. Þegar hvalstöðin í Hval-
firði hóf starfsemi var Hafliði fljótur að hefja
viðskipti við Hval og sótti þá fleiri bílfarma af
hvalrengi, sem hann lét sjóða og setja í súr.
Þá saltaði hann mikið af þessari fínu afurð,
bæði kvartelkúta og áttunga, og seldi vítt og
breitt um landið.
Hafliði átti mikil viðskipti við Suðurnesja-
menn, bæði með saltfisk og nýjan fisk. Njáll
Benediktsson í Garði kom margar ferðirnar
að sunnan með fisk á sínum bíl, bæði frá hon-
um sem og öðrum. Árið 1946 gerði Hafliði
svo talsvert miklar breytingar á fiskbúðar-
húsnæðinu sem reyndist mikil hagræðing.
Hinn 20. nóvember 1948, nákvæmlega 21
ári eftir að hann stofnaði búðina, var Hafliði
lagður inn á spítala þar sem hann andaðist
10. apríl 1949 af völdum krabbameins, aðeins
sextugur að aldri. Um áramótin tók Hákon
sonur hans við rekstrinum, en hætti þremur
árum síðar.
Mættir um miðja nótt
Árið 1953 tók Helgi Hafliðason, sem lært
hafði málaraiðn og aflað hafði sér meist-
araréttinda, alfarið við búðinni, en nærri læt-
ur að fjöldi fiskbúða í Reykjavík hafi á sjötta
áratugnum verið um fjörutíu talsins í mis-
jöfnum húsakynnum. Um 1960 tóku fisksalar
sig saman um stofnun Fiskmiðstöðvarinnar,
sem fékk afnot af tveimur verbúðum Reykja-
víkurhafnar á Grandagarði. Fiskmiðstöðin
keypti fisk víða og þjónaði fisksölum vel, en
tíu árum síðar lagðist þessi starfsemi af.
„Þegar sitja þurfti um togarafisk, var betra
að vera snemma á bryggjunni því sá, sem
fyrstur kom, fékk fyrst afgreiðslu. Ekki var
óalgengt að menn hafi verið mættir milli
klukkan þrjú og fjögur að nóttu til þar sem
löndunarvinnan hófst klukkan sex að
morgni.“
Helgi náði góðum viðskiptasamböndum við
Karl Njálsson, sem rak fiskverkun í Garð-
inum og gerði út Freyjuna. Ófá tonn af flött-
um þurrkuðum saltfiski bárust í búðina frá
Karli auk hrogna og lifur eftir þörfum og
þeirrar ýsu, sem fiskaðist.
Svara þarf kalli tímans
Að sögn Helga var algengt að fiskur hafi
um miðbik aldarinnar verið á borðum alla
daga vikunnar nema á sunnudögum og mið-
vikudögum þegar boðið hafi verið upp á kjöt-
meti. „Hjá mér var alltaf áberandi minni
traffík á miðvikudögum því þá var kjötdagur
og svo var mjög algengt að bera á borð salt-
fisk eða saltaða skötu á laugardögum.“
Fisksölum hefur sífellt farið fækkandi á
síðari árum, líkt og fjölmörgum öðrum kaup-
mönnum á horninu, enda eru nú komin sér-
stök fiskborð í alla stórmarkaði. Að sama
skapi hefur verð á fiskmeti farið stighækk-
andi með tilkomu fiskmarkaðanna og hefur
það gjarnan verið haft á orði að ýsan sé nú
orðin að eins konar munaðarvöru, sem menn
leyfi sér að kaupa endrum og sinnum á þús-
und krónur kílóið. Á meðan sé verð á t.d.
kjúklingum og svínakjöti mun samkeppnis-
hæfara.
Upphafið af þessari óumflýjanlegu þróun,
sem fisksalar voru reyndar ekki par hrifnir
af sjálfir, allra síst Helgi Hafliðason, hófst
upp úr 1980. Nærri lætur að fiskbúðum á
höfuðborgarsvæðinu hafi fækkað úr 40, þegar
þær voru flestar starfandi, í sextán nú. „Fisk-
sala er augljóslega að dragast saman og hef-
ur helsta neyslubreytingin verið að ganga yf-
ir á undanförnum tíu árum. Í öllu þeim hraða
og því tímaleysi, sem nútíma fjölskyldan er
nú að glíma við alla daga, vilja menn ekki
þurfa fara á marga staði eftir nauðsynjum.
Fólk vill geta keypt til heimilisins það, sem
það vanhagar um, á einum stað. Af öllu því
úrvali, sem er að finna í einum stórmarkaði,
þarf fiskurinn að vera nánast matreiddur fyr-
ir viðskiptavinina til að freista kúnnanna. Það
er ekki síst til þess að geta svarað kalli tím-
ans að við höfum fjárfest í tækjabúnaði til að
geta framleitt og boðið upp á ferska fiskrétti
í raspi og sósugratínum sem hægt er að
skutla í ofninn eða örbylgjuna á meðan farið
er úr vinnugallanum,“ segja þeir bræður Júl-
íus og Helgi Helgasynir.
Þessi framleiðsla fer fram í fiskvinnsluhúsi
fyrirtækisins að Fiskislóð 30, sem tekið var
fyrst í notkun á vormánuðum 1992. Fisk-
vinnslan reiðir sig alfarið á hráefni á inn-
lendu fiskmörkuðunum og er að kaupa hrá-
efni á ári hverju sem svarar til eitt þúsund
tonna upp úr sjó.
Fiskbúð Hafliða sér nú fjölda fyrirtækja og
stóreldhúsa fyrir fiski, þjónustar bæði leik-
skóla og grunnskóla á höfuðborgarsvæðinu
og sér sömuleiðis um að ekki skorti fiskmeti í
Nóatúni, Fjarðarkaupum, Samkaupum, Spar-
kaupum, Nettó og 10–11-verslununum.
gl nýhættur að fljúga“
Sendisveinn með fiskikassa framan á hjólinu
sínu.
Júlíus og Helgi Helgasynir og mágur þeirra Þor-
kell Hjaltason í vinnslusal fyrirtækisins á Fiski-
slóð 30.
Fjöldi starfsmanna var mikill hjá fisksölum fyrr á
árum. Hafliði bauð gjarnan vörubílinn sinn fram í
dagsferðir upp um sveitir á góðviðris sunnudög-
um. join@mbl.is