Morgunblaðið - 17.11.2002, Side 54

Morgunblaðið - 17.11.2002, Side 54
KVIKMYNDIR 54 SUNNUDAGUR 17. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ ÁÐUR en ljósin slokknuðu sagði framleiðandinn Friðrik Þór frum- sýningargestum skemmtilega sögu af tilurð Monster. Hann var stadd- ur á kvikmyndahátíð ásamt Hal Hartley og skemmti Friðrik hinum bandaríska kollega sínum með ís- lenskum skrímslasögum meðan þeir þreyttu ballskák. Hartley hreifst mjög, klúðraði spila- mennskunni, efnileg kvikmynd lá í loftinu. Síðan hófst ævintýrið sem blasir við gestum Háskólabíós eftir langt og strangt framleiðsluferli þar sem sjálfur Francis Ford Coppola kemur við sögu, en hann lagði mikið fé í fyrirtækið. Of mik- ið, ef maður skilur Friðrik rétt. Það getur líka meira en verið að forvitnileg Hartley-mynd hafi glat- ast í peningaflæðinu og höfundur- inn villst af leið því sú mynd sem við blasir þolir illa samanburð við betri myndir Hartleys, eins og Simple Men, Flirt og Amateur. Hartley er einn virtasti óháði kvik- myndaleikstjóri samtímans og hef- ur vissulega lítið verið riðinn við hefðbundið afþreyingarefni. Hann skrifar handritið sem fyrr og per- sónurnar eru mismunandi dular- fullar og úti á jaðrinum. Í þetta skipti ná þær þó engan veginn til manns og í lokin heggur höfund- urinn gjörsamlega á þau veiku bönd sem hann hafði myndað við áhorfandann – sem situr uppi með afkáralega blöndu af Fríðu og dýr- inu og Network. Skrímsli af ýmsu tagi eru til staðar í flestum myndum leikstjór- ans en nú verður það raunverulegt. Þrír fréttamenn hverfa við skrímslarannsóknir á Íslandi og harðsvíraður og siðblindur sjón- varpsfréttastjóri, Húsbóndinn – The Boss (Helen Mirren), sendir Beatrice (Sarah Polley), unga, kjarkmikla en lítt reynda blaða- konu, til að rannsaka málið á eyj- unni í norðri. Ástæðan er einföld; hér getur verið um góða söluvöru að ræða sem hressir upp á áhorfið. Eftir miklar hremmingar nær Beatrice loks til afskekkts þorps á Íslandi (þar sem afkjálkafólk talar reiprennandi ensku ef svo ber und- ir) og varpa íbúarnir konunni í fang hins mannhatursfulla Skrímsla (Robert John Burke), skerbúa í ná- grenninu. Tekst með þeim undar- leg vinátta þrátt fyrir að kærasti Beatrice hafi verið einn frétta- mannana sem ófögnuðurinn grand- aði. Skrímsli er langþreyttur orð- inn á gallagripnum mannskepnunni og vill ólmur deyja. Það er aðeins á færi vísindamannsins Artauds (Baltasar Kormákur) að stytta honum aldur og hyggst hin mis- kunnsama Beatrice koma á fundum þeirra. Undir umsjá fréttastjórans er Skrímsli fluttur til New York; áhorfið rýkur fram úr björtustu vonum og líknardrápsáform Beat- rice harkalega stöðvuð af frétta- stjóranum. Skrímsli og Beatrice verða því að grípa til nýrra bragða til að forða honum úr óbærilegri jarðvistinni. Í upphafi er vísað til ógnar- ástandsins sem við höfum skapað í okkar válegu veröld þar sem trú- boðar og hryðjuverkamenn eru lagðir að jöfnu og kallaðir til ábyrgðar. Monster er þegar best lætur geggjuð gagnrýni á geggjaða valdhafa sem eru að fara með allt til fjandans og kaldhæðin ádeila á neikvæðan fréttaflutning og ómerkileg og mannfjandsamleg markmið undir sléttu og felldu yf- irborði samtímamannsins. Persón- urnar sem Hartley notar við að koma boðskap sínum til skila eru hins vegar óskýrar og lítið áhuga- verðar. Mesta furða hvað Mirren, Baltasar og Burke (sem fær eina hlutverkið sem bragð er að) tekst að mjólka úr þeim. Annars fær frá- bær leikhópur lítið vitrænt að gera. Persóna Beatrice er undarleg ráð- gáta og flugslysið og eftirhreytur þess fyrirferðarmest af mörgum illskiljanlegum og tilgangslausum þáttum furðuverksins. Hver er Skrímsli? Hvað táknar þessi forljóti, orðljóti, sídrukkni óskapnaður? Er hann sannleikur- inn, samviskan, Drottinn eða Djöf- ullinn? Ég greiði okkur sjálfum at- kvæði, mannskepnunni, þegar hún sleppir grímu „siðfágunarinnar“. Það verður hver og einn að finna sín svör, þau liggja ekki á lausu, og að endingu dettur botninn úr langri, oft leiðri mynd. Hartley vís- ar okkur að þessu sinni út á Guð og gaddinn. Dreptu eða þú verður drepinn „Hver er Skrímsli? Hvað táknar þessi forljóti, orðljóti, sídrukkni óskapnað- ur. Er hann sannleikurinn, samviskan, Drottinn eða Djöfullinn?“ veltir Sæ- björn fyrir sér í umsögn um Skrímslið. KVIKMYNDIR Háskólabíó Leikstjórn og handrit: Hal Hartley. Kvik- myndatökustjóri: Michael Spiller. Tónlist: Hal Hartley. Sviðsmynd: Árni Páll Jó- hannsson. Aðalleikendur: Robert John Burke, Sarah Polley, Helen Mirren, Julie Christie, Ingvar E. Sigurðsson, Björn Jör- undur Friðbjörnsson, Baltasar Kormákur, Helgi Björnsson, Julie Anderson, Anna Kristín Arngrímsdóttir, Bessi Bjarnason, Jón Hjartarson. 105 mín. Íslenska kvik- myndasamsteypan/MGM/UA. Ísland/ Bandaríkin 2001. MONSTER (SKRÍMSLI) Sæbjörn Valdimarsson DRAMATÍK er ekki nægilega sterkt orð til að lýsa því andrúmslofti sem leikur yfir kvikmynd danska leik- stjórans Ole Bornedal, Jeg er Dina. Það þarf eitthvað sterkara hugtak til að lýsa kvikmynd þar sem áhorfand- inn getur gengið að því vísu að á tí- undu hverri mínútu eigi eitthvað skelfilegt eða stórkostlegt sér stað, eins og hryllilegt slys, blóðugt morð, fæðing í óhaminni náttúrunni, ofsa- fenginn ástarfundur, stórbruni, fóst- urmissir á hafi úti, stórbrúðkaup eða nauðgun. Myndin er samevrópskt samvinnu- verkefni og er byggð á vinsælli skáld- sögu (Dinas bog) eftir rithöfundinn Herbjörg Wassemo. Hér er miklu til tjaldað og er myndin því útlitslega mikið glæsiverk. Þetta er jafnframt eins hefðbundin norræn kvikmynd og verið getur, dramatískt myndmál tengt harðgerðri náttúru og sterkir persónuleikar andspænis bælingu og samfélagslegri kúgun. Sagt er frá umbrotasömu lífi aðalpersónunnar Dinu, sem missir móður sína í skelfi- legu slysi á unga aldri. Reynslan og viðbrögð föður Dinu við slysinu reyn- ast of hræðileg fyrir venjulegt barn til að þola, og elst Dina því upp á mörk- um sturlunar og kröftugrar tilfinn- ingalegrar tjáningar. Sá styrkur sem Dina hefur notað til að lifa af gerir hana að ákveðinni konu sem tekur stjórn á sínu lífi fyrir tíma kvenrétt- indanna, en sturlunin er ekki langt undan með ýmsum tilheyrandi hörm- ungum. Leikstjóri sem ætlar að standa undir svo melódramatísku verki sem Jeg er Dina óneitanlega er, verður að vera mjög flinkur. Þunglamaleg frá- sögnin og stirðar klippingar eru því nokkuð sem ekki gerir myndina bæri- legri fyrir þá sem hafa lítið þol þegar að mikilli dramatík kemur. Hins veg- ar leggja leikstjóri og föngulegur leik- arhópurinn í frásögnina af svo mikl- um krafti að hún nær að standa undir sér á sinn brjálæðislega hátt. Upp- hafsatriðið sem lýsir dauða móðurinn- ar er nægilega sjokkerandi til þess að áhorfandinn geti samsamað sig stormasömu tilfinningalífi aðalper- sónunnar. Það er hins vegar ekki hægt að segja að Jeg er Dina sé mjög nútímaleg kvikmynd. Eldur og brenni- steinn KVIKMYNDIR Regnboginn – Dönsk kvikmyndahátíð Leikstjórn: Ole Bornedal. Handrit: Ole Bornedal, Jonas Cornell. Byggt á skáld- sögu Herbjörg Wassmo. Aðalhlutverk: Maria Bonevie, Pernilla August, Gerard Deparidieu, Christopher Eccleston, Björn Floberg, Hans Matheson. 125 mín. Frakkland, Þýskaland, Svíþjóð, Dan- mörk, Noregur, 2002. JEG ER DINA (ÉG ER DINA)  Heiða Jóhannsdóttir NÚ er eflaust hárétti tíminn að sýna Das Experiment, þegar allt úir og grúir af raunveruleikasjónvarpi, áhorfendur glápa á mannlegt eðli í hnotskurn og trúa ekki eigin aug- um. Aðalkostur þessarar myndar er að hún kastar fram spurningum um mannlegt eðli, og hversu auðvelt það er fyrir okkur „sem aldrei mundum haga okkur svona“ að dæma fólk sem upplifir aðstæðurn- ar sem við erum að verða vitni að. Das Experiment er gerð eftir bókinni Black Box sem byggir á frægri tilraun sem gerð var í Bandaríkjunum í byrjun 8. áratug- arins í kjölfar fangauppreisna. Átján háskólanemar dvöldu tvær vikur í fangelsi, þar sem átta þeirra léku fangaverði og tólf fanga. Á fimmta degi kemur sálfræðinemi inn í tilraunina og heimtar að hún verði stöðvuð, þar sem fangaverð- irnir voru farnir að niðurlægja fang- ana og þeir að brotna niður andlega. Aðstandendur tilraunarinnar höfðu hins vegar sogast svo inn í atburða- rásina að þeir gátu ekki lengur horft hlutlausum fræðimannaaugum á framgöngu mála. (Ekki ólíkt áhorfendum raunveruleikasjón- varps!) Niðurstöður þessarar rann- sóknar eru auðvitað stórmerkilegar og segja margt um mannlegt eðli – og ekki síst hinn dýrslega hluta þess. Hér er haldið áfram með söguna. Hvað hefði gerst ef tilraunin hefði ekki verið stöðvuð? Líkt og var í raunveruleikanum, er hér einn sad- isti sem leiðir hina fangaverðina, og er forsenda þess að allt fer úrskeið- is. Hann lendir aðallega upp á kant við tilbúnu hetjuna okkar, Tarek Fahd, blaðamann sem lendir fanga- megin í tilrauninni og er með upp- steyt til að hafa eitthvað að skrifa um. Fyrst fannst mér fullótrúlegt að fangaverðirnir skyldu strax á öðrum degi sýna ótrúlega hörku, en það er hins vegar samkvæmt sannleikan- um, auk þess sem framvindan er síðan gerð mjög trúanleg. Leikar- arnir eiga sinn þátt í því, en þeir stóðu sig mjög vel. Moritz Bleibt- reu, sem leikur blaðamanninn, er ein aðalhetja þýskrar kvikmynda- gerðar og margir hafa séð hann í hlutverki kærastans Manni í Hlauptu Lóla hlauptu. Hann hefur mikla útgeislun, er kraftmikill með sterka réttlætiskennd og það er auðvelt að fá samúð með honum. Aðrar aðalpersónur einsog staðfasti hermaðurinn úr flughernum, Elvis- eftirherman grunnhyggna, Bosch góðhjartaði og ekki síst Berus losta- pyntari voru allir mjög sannfærandi í sínum hlutverkum og voru fljótir að vinna á, þótt í byrjun hafi mér fundist persónurnar fullgróft dregn- ar. Helsti galli myndarinnar fannst mér persónan Dora, sem þjónar engum öðrum tilgangi en að vera „konan“ í myndinni, líkt og ef höf- undar treystu ekki almennilega efn- inu sem þeir voru að vinna með. Athyglisverð og öðruvísi kvik- mynd, kraftmikil, óhugnanleg og ætti að vekja flesta til umhugsunar. Mannlegt dýrseðliKVIKMYNDIRFilm-undur, Háskólabíói Leikstjóri: Oliver Hirschbiegel. Handrit: Don Bohlinger og Christoph Darnstädt eftir bók Mario Giardano „Black Box“. Kvikmyndataka: Rainer Klausman. Aðal- hlutverk: Moritz Bleibtreu, Christian Berkel, Justus von Dohnanyi, Timo Dierkes, Antoine Monot Jr. og Maren Eggert. 120 mín. ÞÝS. 2001. DAS EXPERIMENT/ TILRAUNIN  Hildur Loftsdóttir

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.