Morgunblaðið - 27.01.2003, Qupperneq 27

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. JANÚAR 2003 27
SETRI‹
útsala!
Skeifunni 17 • 108 Reykjavík • Sími: 550-4150
Leiðsögunám
Hnitmiðað og skemmtilegt nám fyrir þá, sem vilja kynnast
Íslandi í máli og myndum. Námið er opið öllum þeim, sem
áhuga hafa á að læra hvernig standa skal að leiðsögn erlendra
ferðamanna á ferð um Ísland.
Stuðst er við námsskrá menntmálaráðuneytisins um
viðurkennt leiðsögunám.

Helstu námsgreinar:

Ferðalandafræði Íslands. Helstu viðkomustaðir ferðamanna
í máli og myndum.

Saga landsins, atvinnuvegir, stjórnmál, bókmenntir
og listir.

Mannleg samskipti og hópasálfræði.

Skipulagðar ferðir, afþreyingaferðir og margt fleira.
Leiðbeinendur eru þaulvanir leiðsögumenn og sérfræðingar á
hinum ýmsu sviðum.
Kennt er 3 kvöld í viku, en auk þess er farið í vettvangsferðir á
laugardögum.
Bíldshöfða 18, sími 567 1466
Opið til kl. 22:00
20% afsláttur
af silfuhúðun á gömlum munum
og silfurhúðuðum antikmunum til 20. febrúar
Sérfræðingar í gömlum munum síðan 1969
Silfurhúðun, Álfhólsvegi 67, 200 Kópavogi, sími 554 5820.
Opið kl. 16-18 þri., mið., fim. • www.silfurhudun.is
www.gimli.is - www.mbl.is/gimli
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13,SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
Sveinbjörn Halldórsson
sölustjóri - sími 693 2916
Seljandi góður!
Nú fer í hönd líflegasti tími ársins
á fasteignamarkaðinum.
Höfum fjölda kaupenda að öllum
stærðum og gerðum eigna.
Hafðu samband - það kostar ekkert
Með kveðju,
Sveinbjörn
LÆKNAVAKTIR
BARNALÆKNIR er til viðtals á stofu í Domus Medica á
kvöldin v.d. kl. 17–22, lau., sun. og helgid., kl. 11–15.
Upplýsingar í s. 563 1010.
BRÁÐAMÓTTAKA fyrir þá sem ekki hafa heimilislækni
eða ná ekki til hans opin kl. 8–17 v.d. S. 543 2000 eða
543 1000 um skiptiborð.
LÆKNAVAKT miðsvæðis fyrir heilsugæsluumdæmin í
Reykjavík, Seltjarnarnesi, Kópavogi, Garðabæ og Hafn-
arfirði, í Smáratorgi 1, Kópavogi. Mótttaka kl. 17–23.30
v.d. og kl. 9–23.30 um helgar og frídaga. Vitjanabeiðni og
símaráðgjöf kl. 17–08 v.d. og allan sólarhringinn um
helgar og frídaga. Nánari upplýsingar í s. 1770.
SJÚKRAHÚS REYKJAVÍKUR: Slysa- og bráðamóttaka í
Fossvogi er opin allan sólarhringinn fyrir bráðveika og
slasaða s. 543 1000 um skiptiborð / 543 2000 beinn sími.
TANNLÆKNAVAKT – neyðarvakt um helgar og stórhá-
tíðir. Símsvari 575 0505.
VITJANAÞJÓNUSTA læknis í heimahús. Alla v.d. kl. 10–
16. Símapantanir og ráðgjöf kl. 8–20 í síma 821 5369.
LÆKNALIND, Bæjarlind 12, Kópavogi. Einkarekin lækn-
isþjónusta. Vaktþjónusta alla virka daga kl 08–17. Uppl.
í síma 520 3600 og á heimasíðu www.laeknalind.is
APÓTEK
LYF & HEILSA: Austurveri við Háaleitisbraut. Opið kl. 8–
24, alla daga, einnig aðfangadag, jóladag, annan jóladag,
gamlársdag og nýársdag.
APÓTEKIÐ: LYFJA, Lágmúla: Opið alla daga ársins kl. 8–
24. S. 533 2300.
LYFJA, Smáratorgi: Opið alla daga ársins kl. 8–24. Sími
564 5600.
BORGARAPÓTEK: Opið alla daga til kl. 24, virka daga kl.
9–24 og um helgar kl. 10–24. Sími 585 7700. Læknasími
585 7710 og 568 1250. Fax: 568 7232.
Milli kl. 02 og 8 er lyfjaþjónusta á vegum læknavaktar.
NEYÐARÞJÓNUSTA
NEYÐARMÓTTAKA vegna nauðgunar er opin allan sólar-
hringinn, s. 525 1710 eða 525 1000.
EITRUNARUPPLÝSINGASTÖÐ er opin allan sólarhring-
inn. S. 525 1111 eða 525 1000.
ÁFALLAHJÁLP. Tekið er á móti beiðnum allan sólar-
hringinn. S. 525 1710 eða 525 1000 um skiptiborð.
BAKVAKT Barnaverndarnefndar Reykjavíkur er starf-
rækt eftir kl. 16.15 virka daga, allan sólarhringinn aðra
daga. Sími 892 7821, símboði 845 4493.
HJÁLPARSÍMI Rauða krossins, fyrir þá sem þjást af dep-
urð og kvíða og eru með sjálfsvígshugsanir. Fullum
trúnaði heitið. Gjaldfrjálst númer: 1717, úr öllum símum.
TRÚNAÐARSÍMI RAUÐAKROSSHÚSSINS. Ráðgjafar-
og upplýsingasími ætlaður börnum, unglingum og að-
standendum þeirra. Nafnleynd. Opið allan sólarhr.
Gjaldfrjálst númer: 1717 – Netfang: husid@redcross.is
VINALÍNA Rauða krossins, s. 561 6464. Grænt númer
800 6464, er ætluð fólki 20 og eldri sem þarf einhvern til
að tala við. Svarað kl. 20–23.
Neyðarnúmer fyrir allt landið - 112
ÞJÓNUSTA
Útsala - Útsala
Klapparstíg 44 - sími 562 3614
FIMMTA hver kona sem leitaði til
kvennadeildar Landspítalans á
ákveðnu tímabili á árinu 2000 telur
sig hafa orðið fyrir yfirgangi eða
jafnvel ofbeldi í heilbrigðiskerfinu
einhvern tímann á lífsleiðinni. Kon-
ur sem hafa áður verið beittar of-
beldi af einhverju tagi eru mörgum
sinnum líklegri en aðrar til að finn-
ast þær hafa verið beittar ofbeldi
eða yfirgangi í heilbrigðiskerfinu.
Helmingur kvennanna telur sig
hafa orðið fórnarlamb einhvers
konar ofbeldis um ævina og 20%
segjast líða fyrir það.
Þetta er m.a. niðurstaða sam-
norrænnar könnunar um ofbeldi
gegn konum á Norðurlöndum og
heilsufarslegar afleiðingar þess.
Tæplega 5.000 konur af Norður-
löndunum tóku þátt. Þúsund konur
sem heimsóttu kvennadeild Land-
spítalans á ákveðnu tímabili á
árinu 2000 voru beðnar um að taka
þátt í könnuninni og 670 þeirra
svöruðu. Könnunin var í formi ít-
arlegs spurningalista þar sem kon-
urnar svöruðu spurningum um
heilsu sína og hvort þær hafi orðið
fyrir einhvers konar ofbeldi á lífs-
leiðinni.
Ferns konar ofbeldi kannað
Kannað var algengi ferns konar
ofbeldis sem konur töldu sig hafa
orðið fyrir á lífsleiðinni; líkamlegs,
andlegs og kynferðislegs auk þess
sem spurt var sérstaklega um yf-
irgang og ofbeldi í heilbrigðiskerf-
inu. Það síðastnefnda var skil-
greint í spurningalistanum á
þrenns konar hátt; vægt, miðlungs
eða svæsið ofbeldi. „Vægt ofbeldi
eða yfirgangur“ telst samkvæmt
könnuninni vera það þegar konan
telur starfsmann í heilbrigðiskerf-
inu hafa niðurlægt sig, beitt sig
þvingunum eða sýnt skoðunum sín-
um virðingarleysi þannig að það
hafi valdið þjáningum eða reiði.
„Svæsið ofbeldi“ er aftur það þeg-
ar konan telur starfsmann heil-
brigðiskerfisins hafa meðvitað sært
sig líkamlega eða andlega, svívirt
sig, misnotað líkama sinn eða mis-
notað veika stöðu sína í eigin þágu.
Um 15% kvennanna sögðust hafa
orðið fyrir alvarlegra ofbeldi en því
sem skilgreint er sem „vægt“ í
rannsókninni.
„28% af konunum telja sig ein-
hvern tímann hafa orðið fyrir yf-
irgangi eða ofbeldi í heilbrigðis-
kerfinu og um 20% segjast líða
fyrir það ennþá,“ segir Þóra Stein-
grímsdóttir, kvensjúkdómalæknir á
kvennadeild Landspítalans sem sá
um framkvæmd rannsóknarinnar á
Íslandi.
Hún segir niðurstöðurnar koma
á óvart. „Þetta er ótrúlegur fjöldi,
það er óvænt að heyra að fimmta
hver kona sem kom á kvenna-
deildina telur sig hafa orðið fyrir
ofbeldi eða yfirgangi í heilbrigð-
iskerfinu einhvern tímann um
ævina og líður enn vegna þess.“
Þóra tekur það fram að ekki var
verið að kanna upp-
lifun kvennanna af
heimsókninni á
kvennadeildina þegar
könnunin var gerð.
Huga þarf að
fortíð sjúklinga
Konur sem hafa áð-
ur verið beittar of-
beldi af einhverju tagi
í lífinu eru margfalt
líklegri til að finnast
þær einhvern tímann
hafa verið beittar of-
beldi eða yfirgangi í
heilbrigðiskerfinu.
Þóra telur ástæðu
þess geta legið í brotinni sjálfs-
mynd kvenna sem orðið hafa fyrir
ofbeldi.
„Það liggur beinast við að ætla
að reynsla af ofbeldi búi smám
saman um sig í manneskjunni og
brjóti niður sjálfstraust hennar og
sömuleiðis traust hennar til um-
hverfisins. Þar af leiðandi verður
hún kannski líklegri til að túlka allt
í kringum sig sem illan gjörning
gegn sér.“ Þóra leggur áherslu á
að þótt kona telji sig hafa orðið
fyrir yfirgangi eða jafnvel ofbeldi í
heilbrigðiskerfinu er ekki þar með
sagt að heilbrigðisstarfsmaður hafi
gerst sekur um slíkt. „Það getur
legið langur vegur túlkunar á
milli.“
Niðurstöðurnar sýna að mati
Þóru að heilbrigðisstarfsfólk þarf
að huga betur að þessum þætti í
heilsufarssögu sjúklinga sinna.
„Það þarf að gefa meiri gaum að
fyrri reynslu þeirra af
ofbeldi, hvaða afleið-
ingar það getur haft
og þeirri sérstöku
nærgætni sem sá hóp-
ur kvenna sem orðið
hefur fyrir ofbeldi
þarf á að halda. Að
sjálfsögðu þarf heil-
brigðisstarfsfólk svo
ávallt að huga að
framkomu sinni.“
Samkvæmt niður-
stöðunum telja kon-
urnar ofbeldið gegn
sér vera framið jafnt
af konum sem körlum
innan heilbrigðiskerf-
isins og ekki vera bundið við
ákveðna starfsstétt.
Samtímis á öllum
Norðurlöndunum
Niðurstöður könnunarinnar
verða birtar í erlendu fræðiriti á
næstunni en Þóra kynnti þær
helstu á Læknadögum nýverið.
Konurnar sem tóku þátt í könn-
uninni voru skjólstæðingar kvenna-
deildarinnar á ákveðnu tímabili ár-
ið 2000 en spurningarnar sem þær
svöruðu beindust m.a. að reynslu
þeirra af heilbrigðiskerfinu yfir-
leitt.
Könnunin var gerð samtímis á
kvennadeildum á öllum Norður-
löndunum. Ekki er mælanlegur
munur á niðurstöðum íslenska
hluta könnunarinnar og allra Norð-
urlandanna í heild. Rannsóknin var
fjármögnuð af Norrænu ráðherra-
nefndinni og Norðurlandaráði.
Helmingur kvenna sem leituðu til kvennadeildar
árið 2000 hafði orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni
Þóra Steingrímsdóttir
Fimmta hver segir
ofbeldi eða yfirgang
í heilbrigðiskerfinu
Í ÁLYKTUN áhugahóps gegn
spilafíkn, sem samþykkt var á
fundi félagsins síðasta laugar-
dag, er krafa um að fjárhættu-
spil verði ekki leyfð ítrekuð.
Í ályktuninni er lögð áhersla
á að nú verði ákveðið að banna
spilavélar í sjoppum, veitinga-
stöðum og annars staðar þar
sem ætla má að unglingar hafi
aðgengi að vélunum.
Bent er á að kannanir sýni að
margt fólk ánetjist fjárhættu-
spili sem leitt hafi mikla ógæfu
yfir einstaklinga og fjölskyldur.
Nýlega hafi verið veitt innsýn í
heim spilasjúkra í áhrifamikilli
heimildarmynd sem sýnd var í
Ríkissjónvarpinu. Þá hafi ítrek-
að verið gerðar kannanir sem
sýni að spilafíkn er útbreiddur
vandi í landinu og af því verði
að draga lærdóm og grípa til
viðeigandi aðgerða.
Áhugahópurinn telur ekki
réttlætanlegt að heimila rekstur
peningaspilavéla en fagnar engu
að síður öllum skrefum sem
stigin eru til að veita spilasjúk-
um meðferð, setja varnaðarorð
á spilakassa, banna hættuleg-
ustu vélarnar og takmarka al-
mennt aðgengi að peningaspil-
um.
Vilja banna spilavélar