Morgunblaðið - 07.03.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 7. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÞRETTÁN mæður komu til slysa-
deildar Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss á síðasta ári með meira
en 25 börn sem voru beinir og
óbeinir þolendur ofbeldis á heim-
ilum. Þetta kemur m.a. fram í skrif-
legu svari heilbrigðisráðherra,
Jóns Kristjánssonar, við fyrirspurn
Sigríðar Ingvarsdóttur, þingmanns
Sjálfstæðisflokksins. Í svarinu kem-
ur jafnframt fram að slysadeildin
hafi á síðasta ári tilkynnt 127 mál
til barnaverndaryfirvalda vegna
vanrækslu barna eða ofbeldis.
„Ofbeldi gagnvart börnum er tví-
mælalaust vanskráð,“ segir í
svarinu. „Börn leita oft til heil-
brigðisþjónustunnar í fylgd ger-
enda og stafar jafnvel ógn af því að
veita upplýsingar. Skilgreiningar á
því hvað er vanræksla og ofbeldi
hafa verið til endurskoðunar og
einnig ferli kæru og viðbragða.“
Síðar í svarinu segir að á næstunni
sé ætlunin að endurskoða viðbrögð
heilbrigðiskerfisins við ábend-
ingum um ofbeldi gegn börnum og
efla samstarf heilbrigðis- og barna-
verndaryfirvalda í þessum málum.
417 konur á slysadeild
Sigríður Ingvarsdóttir spurði
einnig um heimilisofbeldi gagnvart
konum. Í svarinu kemur m.a. fram
að engin ítarleg samantekt hafi
verið kynnt á síðustu árum á því
hve alvarlegt eða algengt heimilis-
ofbeldi er hér á landi. Þó kemur
fram að 417 konur hafi komið á
slysadeild vegna heimilisofbeldis á
árunum 1998 til 2000.
Yfir 25 börn
á slysadeild
vegna heim-
ilisofbeldis
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hafnaði í gær þeirri kröfu Jóns
Baldvins Hannibalssonar, fyrrver-
andi ráðherra, og Bryndísar
Schram, um að felld yrði úr gildi
sú ákvörðun Ríkisendurskoðunar
að afhenda fjármálaráðuneytinu
gögn varðandi greiðslu þeirra á
kostnaði við veisluföng í afmæl-
isveislu Bryndísar árið 1988 og
meðferð veislufanga.
Í dómi Héraðsdóms segir að
málið snúist einungis um hvort
umrædd gögn beri að afhenda við-
komandi ráðuneyti. Var fallist á
með Ríkisendurskoðun að henni
hafi verið skylt samkvæmt lögum
að afhenda viðkomandi ráðuneyti
gögnin, væri eftir því leitað, þar
sem þau væru opinber skjöl í þeim
skilningi, að þau tengdust athugun
hennar vegna áfengiskaupa fjár-
málaráðuneytisins í júlí og ágúst
1988 og meðferð þáverandi fjár-
málaráðherra á risnuheimildum.
Ekki skerðing á friðhelgi
Féllst dómurinn á að ákvörðun
um að afhenda fjármálaráðuneyt-
inu gögnin væri ekki til þess fallin
að hafa í för með sér skerðingu á
friðhelgi einkalífs. Gögnin vörðuðu
embættisfærslu Jóns Baldvins sem
fjármálaráðherra, en úrskurðar-
nefnd um upplýsingamál hafði
komist að þeirri niðurstöðu að
gögnin tilheyrðu skjalasafni fjár-
málaráðuneytisins.
Í dómi héraðsdóms segir, að for-
saga málsins sé að árið 1988 hafi
Bryndís Schram haldið upp á
fimmtugsafmæli sitt á Hótel Ís-
landi þar sem boðið var upp á mat
og drykk. Á sama tíma gegndi eig-
inmaður hennar, Jón Baldvin,
embætti fjármálaráðherra.
Rúmlega ári eftir afmælisveisl-
una hafi komið fram getgátur á
opinberum vettvangi um að áfeng-
isúttekt fjármálaráðuneytisins
samkvæmt tilteknum úttektar-
beiðnum ráðuneytisins til Borgar-
túns 6, sem á þeim tíma sá meðal
annars um veisluhald á vegum rík-
isins, kynni að hafa verið nýtt til
þess að endurgreiða þau vínföng,
sem neytt var í umræddri veislu.
Vegna þessa óskaði Jón Baldvin
eftir því við ríkisendurskoðanda að
hann kannaði hvort ástæða væri til
að rengja það, að greiðsla veislu-
fanga hafi verið með eðlilegum
hætti. Með beiðninni sendi Jón
Baldvin afrit af framangreindum
úttektarbeiðnum og að auki gögn
þar sem gerð var grein fyrir með-
ferð veislufanga og því hvernig
kostnaður vegna nefndrar afmæl-
isveislu var greiddur.
Ekki ástæða til að rengja
frásögn um greiðslur
Síðargreindu gögnin voru einka-
gögn að mati Jóns Baldvins og
Bryndísar og eru það þau gögn
sem deilt var um í málinu hvort af-
henda skuli fjármálaráðuneytinu.
Eftir að ríkisendurskoðandi hafði
borið saman gögnin var það nið-
urstaða hans að athugunin hafi
ekki leitt neitt í ljós sem gefi
ástæðu til að tengja saman þau
gögn, sem að áliti Jóns Baldvins
væru einkagögn, og úttektarbeiðn-
ir fjármálaráðuneytisins eða
rengja sannleiksgildi þess að
greiðsla veislufanga hafi verið með
eðlilegum hætti.
Helgi I. Jónsson héraðsdómari
kvað upp dóminn. Lögmaður
stefnenda, Jóns Baldvins og Bryn-
dísar, var Jónatan Sveinsson hrl.
Hörður Einarsson hrl. hjá ríkis-
lögmanni var til varnar fyrir ríkið.
Skylt var að
afhenda gögn um
veislukostnað
ÖGMUNDUR Jónasson, þing-
flokksformaður Vinstrihreyfingar-
innar – græns framboðs, kallaði eft-
ir aðgerðum íslenskra stjórnvalda, á
Alþingi í gær, til þess m.a. að koma
í veg fyrir undanskot undan skatti
með fjármagnsflutningum milli
landa. Ögmundur var málshefjandi í
utandagskrárumræðu um þessi mál
og sagðist hafa óskað eftir um-
ræðunni þegar upplýst hefði verið
að skattrannsóknarstjóra, sem
rannsakað hefði skattamál Jóns
Ólafssonar, reiknaðist til að hann
hefði vantalið skattskyldar tekjur
sínar um rúma tvo milljarða á ár-
unum 1996 til 2001.
Ögmundur vitnaði til skýrslu
skattrannsóknarstjóra um málefni
Jóns Ólafssonar og sagði: „Þessi
skýrsla veitir heilmikla innsýn inn í
þann heim sem hér hefur verið
skapaður á síðustu árum, í ferli sem
kallað hefur verið braskvæðing
samfélagsins.“
Ögmundur sagði að í skýrslunni
kæmi m.a. fram að Jón hefði selt
eignir og eignarhluta til fyrirtækis
sem ætti höfuðstöðvar á Bresku
jómfrúreyjunum með þeim hætti að
söluverð eignanna úr landi væri ein-
ungis lítið brot af söluverðinu inn í
landið aftur. „Hér virðist það vera
að gerast sem alþekkt er í hinum al-
þjóðlega fjármálaheimi að skjóta
eignum til erlendra ríkja og svæða
þar sem sem fullkomin leynd ríkir
um fjármálaumsvif og skatt-
greiðslur eru litlar sem engar.“
Í máli Geirs H. Haarde fjármála-
ráðherra kom í fyrstu fram að hann
hygðist ekki ræða skattamál ein-
stakra manna á Alþingi – allra síst
meðan slík mál væru til umfjöllunar
hjá réttum yfirvöldum.
Ástæða til að vera á varðbergi
Ráðherra tók þó fram að eðlilega
vöknuðu upp spurningar um mögu-
leika manna til að flytja fé út úr ís-
lenskri skattalögsögu til annarra
landa án þess að gefa um það upp-
lýsingar og greiða eðlileg gjöld.
„Opnun okkar hagkerfis á undan-
förnum árum og alþjóðavæðing við-
skipta- og fjármálalífsins gerir það
að verkum að sérstök ástæða er til
að vera á varðbergi gagnvart slíku,
bæði af hálfu innlendra yfirvalda en
einnig í samstarfi við aðrar þjóðir.
Sérstök nefnd sérfræðinga vinnur
nú að því að rannsaka umfang
skattsvika skv. ályktun Alþingis frá
síðasta þingi og hefur verið lögð
áhersla á að hún kanni sérstaklega
þessa hlið málanna.“ Ráðherra
sagði að af hálfu fjármálaráðuneyt-
isins hefði einnig verið lögð vinna í
samstarf við aðrar þjóðir um þessi
mál, m.a. á vettvangi OECD. „Fjár-
málaráðherrar Norðurlandanna
hafa ákveðið, innan ramma verk-
efnis OECD um skaðlega skatta-
samkeppni að beita sér fyrir sér-
stakri aðstoð við ýmis ríki í
Karíbahafi á sviði skattamála og
gagnkvæmum upplýsingaskiptum.
Þessi ríki eru sum hver þekktar
skattavinjar með lítt þróuðu skatt-
kerfi en hafa nú lýst yfir vilja til
samstarfs við OECD.“
Steinaldarmálflutningur
Ráðherra sagði að hið nýja og
opna umhverfi í viðskiptum og fjár-
málum ætti ekki að vera gróðrarstía
spillingar og skattundandráttar,
heldur þvert á móti farvegur fyrir
heiðarlega starfsemi öllum til ávinn-
ings. „Og það er leitt ef í ljós kemur
að einhverjir hafa misnotað það
frelsi og þann trúnað sem þeim hef-
ur verið sýndur að þessu leyti. Slíkt
framferði er að sjálfsögðu ekki líð-
andi og það verður ekki liðið. Ef
breyta þarf lögum til að uppræta
slíkt, munum við að sjálfsögðu beita
okkur fyrir því. Ef efla þarf rann-
sókna- og eftirlitsaðila munum við
tryggja fjármagn til þess. Um það
ætti að vera góð sátt og það er að
sjálfsögðu réttmæt krafa íslenskra
skattgreiðenda.“
Í lok umræðunnar sagði Ög-
mundur að það hefði engu að síður
orðið raunin að stjórnvöld hefðu
skapað gróðrarstíu spillingar.
„Staðreyndin er sú að ríkisstjórnin,
sú ríkisstjórn sem hefur farið með
völd hér í landinu undir forsystu
Sjálfstæðisflokksins allar götu frá
1991, hefur gefið bröskurunum í
þjóðfélaginu lausan tauminn. Þetta
er bara staðreynd.“ Fjármálaráð-
herra vísaði þessu á bug og sagði að
Ögmundur talaði eins og hann vildi
taka upp gamla gjaldeyriseftirlitið.
Hann sagði einnig að á Ögmundi
mætti skilja að öll viðskipti væru
brask. „Þetta er auðvitað ótrúlegur
steinaldarmálflutningur,“ sagði ráð-
herra. Síðan sagði hann: „Málflutn-
ingi þingmannsins um braskið vísa
ég heim í braskbúlluna hjá Vinstri
grænum.“ Að þeim orðum sögðum
kallaði Ögmundur úr þingsæti: „Nú
þekki ég gamla Sjálfstæðisflokkinn
aftur.“
Geir: Vísa málflutningi um
brask í braskbúlluna hjá VG
Geir H.
Haarde
Ögmundur
Jónasson
Ögmundur: Nú þekki ég gamla Sjálfstæðisflokkinn aftur
BLÁA lónið er í 8. sæti yfir verstu
fyrirbrigðin á Norðurlöndum í
nýrri ferðahandbók sem gefin er
út af hinni þekktu ferðabóka-
útgáfu Lonely Planet. Fram-
kvæmdastjóri Bláa lónsins segist
ekki hafa miklar áhyggjur af þess-
ari umsögn enda virðist listinn
settur fram í hálfkæringi. Mývatn
fær hins vegar góða umsögn í
bókinni og lendir í 3. sæti yfir
bestu fyrirbrigðin á Norð-
urlöndum.
Lesa má um nýju handbókina á
heimasíðu norska dagblaðsins Aft-
enposten. Verstu einkunn fá ófor-
skömmuð sænsk börn sem eiga of
milda foreldra, í 2. sæti lenda illa
lyktandi pappírsverksmiðjur í
Finnlandi og í 3. sæti er sela-
veiðisýning á Norðurpólssafninu í
Tromsø í Noregi.
Þá fá blóðþyrstar mýflugur í
skógum Svíþjóðar og Finnlands
illa umsögn, sömuleiðis vindla-
reykur á huggulegum kaffihúsum
í Danmörku, styttan af Litlu haf-
meyjunni í Kaupmannahöfn og
það að fara í Legoland í Dan-
mörku án þess að vera með börn
með sér.
Tekur listann ekki alvarlega
Grímur Sæmundsen, fram-
kvæmdastjóri Bláa lónsins, segir
að í ljósi þess sem er að finna á
listanum hafi hann ekki miklar
áhyggjur af því að Bláa lónið sé
þar á meðal.
„Slæm umfjöllun er auðvitað
alltaf neikvæð og auðvitað veldur
það vonbrigðum að þessum fjórum
höfundum bókarinnar hafi þótt
leiðinlegt í Bláa lóninu. Hins veg-
ar finnst mér þessi listi vera sett-
ur fram í hálfkæringi eða með ein-
hverjum gálgahúmor og þá getur
maður ekki tekið hann alvarlega.“
Eina neikvæða umfjöllunin
Hann segist því ekki óttast að
umfjöllunin muni draga úr aðsókn
í lónið. „Ég held að þetta sé eina
neikvæða umfjöllunin um Bláa lón-
ið sem ég hef heyrt af í erlendum
fjölmiðlum í mörg ár og mér er
skapi næst að halda að höfundum
bókarinnar hafi þótt nóg komið af
slíku.“ Þannig gefi jákvæð umfjöll-
un erlendis undanfarnar vikur um
Bláa lónið ekki tilefni til að hafa
áhyggjur.
Hann bætir því við að starfs-
menn við Bláa lónið reyni að vera
vakandi fyrir efnislegri gagnrýni
á þeirri þjónustu sem þar sé í
boði. „Þess vegna ætlum við að
reyna að útvega okkur þessa
ferðahandbók og sjá hvort þar séu
efnislegar ábendingar um eitthvað
sem betur mætti fara í okkar
starfsemi.“
Sem fyrr segir varð Mývatn
hins vegar í 3. sæti yfir bestu upp-
lifanirnar á Norðurlöndum en að-
eins Geirangursfjörðurinn í Nor-
egi og Fredriksborgarkastali í
Danmörku þóttu fremri.
Lonely Planet lítið
hrifið af Bláa lóninu
Lónið í 8. sæti
yfir verstu fyrir-
brigðin á
Norðurlöndum
Framkvæmdastjóri Bláa lónsins kveðst ekki hafa áhyggjur af dómi erlendu
ferðahandbókarinnar enda virðist hann settur fram í hálfkæringi.