Morgunblaðið - 19.03.2003, Page 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. MARS 2003 27
EIRÍKUR Tómasson, forseti
lagadeildar HÍ, lét svo ummælt í
morgunþætti á einni sjónvarps-
stöðinni, mánudaginn 17. mars, að
væri litið á námskrá lagadeildar
Háskólans í Reykjavík væri þar
ekki að finna sifjarétt, „eina af
höfuðgreinum lögfræðinnar“.
Gerði deildarforsetinn mikið úr
þessari fullyrðingu sinni og taldi
hana sýna fram á að þeir sem út-
skrifuðust frá lagadeild HR yrðu
vanbúnir til að takast á við fjöl-
þætt störf dómara og lögmanna.
Ályktunin um að allt þurfi að
kenna í lagadeildum er í sjálfu sér
fráleit enda þurfa þeir lögfræð-
ingar, þ.m.t. lögmenn og dómarar,
sem ætla að standa undir nafni, að
afla sér stöðugt nýrrar þekkingar
á sviði lögfræðinnar. Þetta þekkja
allir sem við lögfræði hafa starfað.
Sifjaréttur er með aðgengilegustu
fræðigreinum lögfræðinnar og lítið
mál að ná góðum tökum á henni, ef
áhugi og vilji er fyrir hendi og við-
komandi hefur næg tök á lögfræði-
legri aðferðafræði. Hið rétta er
hins vegar að fjölskylduréttur,
þ.m.t. sifjaréttur, er valgrein í
grunnnámi við lagadeild HR og
því hluti af námskrá deildarinnar.
Þeir nemendur sem þess óska
munu því geta sótt nám í sifjarétti
á lokaönn í grunnnáminu. Eiríki
átti að vera þetta kunnugt. Þessar
upplýsingar komu m.a. fram á
fundi sem nýlega var haldinn á
vegum Lögfræðingafélagsins og
við Eiríkur vorum framsögumenn
á. Þar sýndi ég fundarmönnum,
þar með Eiríki, samsetningu
grunnnámsins á sérstakri skýring-
armynd. Þar sást svart á hvítu að
sifjaréttur er á námskrá lagadeild-
ar HR. Þessar upplýsingar koma
einnig fram í kynningarefni sem
dreift hefur verið um nám við
lagadeild HR, í kennsluskrá HR
2003–2004 og í upplýsingum sem
aðgengilegar eru á heimasíðu laga-
deildar HR.
Um nám
eða ekki nám
í sifjarétti
Eftir Þórð S.
Gunnarsson
Höfundur er forseti lagadeildar
Háskólans í Reykjavík.
„Fjölskyldu-
réttur,
þ.m.t. sifja-
réttur, er
valgrein
í grunnnámi við laga-
deild HR.“
ALLT frá því í júlí á síðasta ári
hafa átt sér stað skörp skoðanaskipti
í fjölmiðlum landsins um gildi og
gæði laganáms hér á landi, fjár-
mögnun háskóla og vafasama við-
skiptahætti. Þykir höfundi þó hafa
skort nokkuð á innlegg laganema í
þessa umræðu, og vill því leggja
nokkur orð í belg.
Hefur umræðan síðan 1. febrúar
síðastliðinn fjallað um stjórnarfrum-
varp sem lagt var fyrir Alþingi á
dögunum, sem stóð fyrir smávægi-
legri, almennri og sjálfsagðri breyt-
ingu á lögum um lögmenn. Fyrir ut-
an lögleiðingu EES-reglna, sem
engan greinir á um, þá snýr breyt-
ingin á lögunum að 6. grein laganna,
þar sem kveður nú á um að réttindi
til að vera héraðsdómslögmaður
megi veita þeim sem lokið hefur
embættisprófi frá Háskóla Íslands
eða sambærilegu prófi. Stóð frum-
varpið fyrir þeirri breytingu að taka
ætti út ákvæði um embættispróf frá
Háskóla Íslands og setja þess í stað
að skilyrðið væri að hafa lokið fulln-
aðarnámi í lögfræði með embættis-
eða meistaraprófi frá lagadeild há-
skóla sem viðurkenndur er hér á
landi samkvæmt lögum um háskóla.
Ef litið er á þá umræðu sem skap-
ast hefur um ofangreint frumvarp,
bæði á síðum Morgunblaðsins, í ljós-
vakamiðlum og á málstofum, þá þyk-
ir höfundi það með ólíkindum hvað
fræðimenn hafa viljað flækja um-
ræðuna og villa almenningi, og hugs-
anlega þingmönnum, sýn. Það hlýtur
að liggja í augum uppi að breytingin
snýr einfaldlega að mannréttindum
og jafnræði! En umræðan hefur snú-
ist um þrjú málefni. Í fyrsta lagi
ofangreinda almenna breytingu á
lagatextanum (sem varð úrelt um
leið og önnur háskólastofnun ákvað
að hefja laganám). Í öðru lagi um
fjármál háskólanna og meinta mis-
jafna samkeppnisstöðu þeirra. Í
þriðja lagi um kennslugæði og
menntunarskilyrði lögmanna fram-
tíðarinnar.
Umræða um lágmarksinntak laga-
kennslu finnst höfundi á litlum
grunni reist. Bent hefur verið á að
hvergi í íslenskum lögum er vikið að
stöðlum fyrir háskólanám. Hvaða
rök eru fyrir því að frelsi í tilhögun
laganáms ættu að vera settar skorð-
ur? Menn hafa bent á að réttarör-
yggi í landinu byggist m.a. á því að
lögmenn og dómarar hafi staðgóða
grunnmenntun í fræðunum. Virðist
Háskóli Íslands, sem ávallt hefur
menntað ofangreindar starfsstéttir,
vera að reyna að halda í það að ætli
aðrir háskólar sér að útskrifa jafn-
hæfa lögfræðinga og Háskóli Íslands
hefur hingað til gert, þá verði þeir að
byggja menntun sinna lögfræðinga á
sama grunni og Háskóli Íslands. Það
hlýtur hverjum manni að vera ljóst,
sem og reyndar flestum er, að það er
engin ein töfralausn að því hvernig
beri að standa að slíkri kennslu, og ef
staðla ætti grunn laganáms, þá væri
lítið því til fyrirstöðu að staðla annað
háskólanám s.s. viðskiptafræði, tölv-
unarfræði, verkfræði, svo dæmi séu
tekin.
Til gamans mætti rifja það upp að
samskonar raddir heyrðust þegar
Háskólinn í Reykjavík hugðist út-
skrifa viðskiptafræðinga, en fengu
hugmyndir um stöðlun þess náms lít-
inn hljómgrunn í samfélaginu.
Það er mín skoðun, sem og ann-
arra, að þessi þrjú mál séu algjörlega
aðskilin umfjöllunarefni. Það ber
ekki að blanda fjármálum skóla og
almennum hæfnisreglum inn í um-
ræðu sem snýr eingöngu að almenn-
um og stjórnarskrárbundnum mann-
réttindum. Þykir höfundi, sem og
öðrum samnemendum, mjög miður
að frumvarpið hafi ekki fengið betri
hljómgrunn hjá allsherjarnefnd Al-
þingis en raun ber vitni. Hefði höf-
undur vel getað farið löngu máli um
öll þau sjónarmið og þann ágreining
sem uppi hefur verið um menntunar-
skilyrði og fjármál skólanna, en telur
að slíkri umræðu verði einfaldlega að
finna annan stað. Menn verði að
fjalla um málin í réttri röð og finna
þeim réttan stað.
Málflutningur
menntamanna
Eftir Húbert Nóa
Gunnarsson
„Það ber
ekki að
blanda fjár-
málum
skóla og al-
mennum hæfnisreglum
inn í umræðu sem snýr
eingöngu að almennum
og stjórnarskrárbundn-
um mannréttindum.“
Höfundur er nemandi við lagadeild
Háskólans í Reykjavík.