Morgunblaðið - 22.04.2003, Blaðsíða 23

skipti þá engu hvaða tíma dagsins það
var, alltaf voru pottarnir á hellunum
fullir af mat sem hún hitaði upp jafn-
óðum og gest bar að garði og lét móð-
an mása um þjóðmálin.
Hún útvegaði börnum og barna-
börnum sumarvinnu og okkur hjón-
unum útvegaði hún fyrstu leigu-
íbúðina með því að telja eigandanum
trú um að við ættum eitt barn og ætl-
uðum ekki að eiga fleiri. Alltaf var
hún að skipuleggja ferðalög. Hún var
haldin vissri óþreyju og vildi helst
alltaf vera á ferð og flugi. Ef hún
komst ekki í fyrirfram ákveðið ferða-
lag þá fór hún bara í það í huganum.
Öll hefting var henni á móti skapi
og átti hún erfitt með að sætta sig við
þegar minnið fór að gefa sig og hún
gat ekki lengur farið frjáls ferða
sinna. Hún taldi sig færa í flestan sjó
og skildi alls ekki hvers vegna hún var
allt í einu komin á Grund. Hún undr-
aðist þessa frelsisskerðingu og spurði
mig hvort ég vissi ekki að manneskja
yrði fyrst gömul þegar hún umgeng-
ist eingöngu gamalt fólk. Hún neitaði
að horfast í augu við ellina, hugsaði
eins og ung manneskja allt fram í
andlátið. Þetta var Bergljót.
Ég kveð með söknuði greinda,
skemmtilega og litríka tengdamóður
mína sem kom mér sífellt á óvart með
óvenjulegri lífssýn sinni og lífsorku.
Öllu starfsfólki á Grund eru færðar
alúðarþakkir fyrir frábæra umönn-
um.
Ásthildur.
Látin er í hárri elli elskuleg
tengdamóðir mín Bergljót Guttorms-
dóttir.
Kynni okkar höfðu staðið í rúman
aldarfjórðung eða allt frá þeim tíma,
að við Guttormur sonur hennar geng-
um í hjónaband. Mér var vel tekið á
Lynghaganum og þá kynntist ég
þeim sterku fjölskylduböndum sem
þar ríktu. Heimili þeirra Ólafs var
öruggt athvarf ekki bara börnum og
barnabörnum, heldur einnig vinum
og ættingjum.
Bergljót var fædd og uppalin á
Hallormsstað á Fljótsdalshéraði og
þeim stað unni hún umfram aðra.
Tryggð hennar við æskustöðvarnar,
ættingjana og vinina fyrir austan
rofnaði aldrei.
Bergljót var hafsjór af fróðleik um
fólk og staðhætti eystra og miðlaði
samferðafólkinu óspart af þeim fróð-
leik. Það var gaman að hlusta á hana
segja frá lífinu fyrir austan og þeim
miklu breytingum sem hún upplifði í
búskaparháttum og heimilishaldi.
Hún sagði mér frá því er hún fór á
hverju sumri með börnin ung austur á
Hallormsstað. Ferðalag landshorna á
milli á þeim tíma var þó ekkert
áhlaupaverk, en bjartsýni hennar og
kjarki var alla tíð við brugðið.
Henni var mikið í mun að afkom-
endurnir hlytu góða menntun enda
var hún sjálf mjög vel menntuð kona á
þess tíma mælikvarða, með próf frá
Samvinnuskólanum í Reykjavík og
Kennaraskólanum. Hennar helsti
starfsvettvangur varð samt heimilið.
Þar gat hún helgað sig fjölskyld-
unni, umönnun og velferð barna og
barnabarna og allra þeirra sem
þurftu á aðstoð að halda. Margir leit-
uðu til hennar, enda var hún einstak-
lega ráðagóð og útsjónarsöm. Berg-
ljót talaði hins vegar oft um það, að
hlutskipti ungra kvenna í dag væri
ekki öfundsvert. Þótt hún hefði á sín-
um búskaparárum ekki haft yfir að
ráða öllum þeim tækjum sem í dag
létta okkur heimilisstörfin, þá var
verksviðið þrengra og konur ekki eins
margskiptar á milli heimilis, náms og
vinnu.
Árin eftir að Ólafur lést voru Berg-
ljótu erfið. Heilsan var þegar farin að
bila fyrir lát hans og hrörnun og elli
sóttu á. Umhyggjan fyrir fjölskyld-
unni var henni samt alltaf efst í huga.
Tveir sona hennar voru erlendis þeg-
ar hún lagðist banaleguna, en hún
beið með að kveðja þar til þeir voru
báðir komnir heim.
Nú þegar leiðir skilja þakka ég þér
samfylgdina og þá umhyggju sem þú
sýndir fjölskyldu minni alla tíð. Guð
blessi þig.
Aðalbjörg Ólafsdóttir.
Lygn streymir Lögurinn, mjólkur-
hvítur, frá jöklum til hafs, spóinn í
kjarrinu vellur. Æskan á Hallorms-
stað vakir yfir túnum fram í dagrenn-
ingu svo nýgræðingurinn fái vaxið.
Snæfellið er svefndrukkið í ársólinni.
Heimasætan á Hallormsstað er brátt
búin að standa næturvaktina með
bróður sínum, Páli og tími til kominn
að haska sér í háttinn, því um kvöldið
er von á Ella í Geitagerði sem ætlar
að þeyta munnhörpuna fyrir dansi
eins og honum einum er lagið. Amma
Elísabet er á fótum, hún vekur yfir-
leitt hrafnana. Nikulás vinnumaður
er kominn á ról og er að undirbúa rún-
ingu sauðpeningsins. Hann signir
alltaf fjárhúsdyrnar áður en hann lýk-
ur þeim upp. Á morgun verður svo
riðið í Vallanes til messu. Það er hæð
yfir Austurlandi, maríutása á suður-
himni. Fljótsdalsheiðin er morgun-
björt.
Amma Begga sagði mér stundum
að öll æska sín hefði liðið eins og in-
dælt vor. Og það var einsýnt. Þá var
ekkert rafmagn, enginn sími til að
slúðra í eins og hún orðaði það. Börn-
in byggðu bæi úr torfi og grjóti á
fjósakambinum, riðu á prikum milli
bæja, horn fyrir kindur. Amma henn-
ar Elísabet var sagnabrunnur sem
börnin duttu í. Sögur af Jóni dúða
voru vinsælar. Hún kunni firnin öll af
vísum, þulum og rímum. Foreldrum
Elísabetar varð ellefu barna auðið.
Aðeins þrjú komust á legg. Húsfreyj-
an á Hallormsstað, Sigríður Gutt-
ormsdóttir, Vigfússonar prests á Stöð
í Stöðvarfirði sem m.a. kom Einari
Ben. til manns þegar Guttormur
þjónaði á Svalbarð, spilaði tíðum á
orgelið og söng með. Orgelið var
heimanmundur Sigríðar þegar hún
var gefin frænda sínum Guttormi
Pálssyni Vigfússonar. Þá kenndi hún
öllum vinnukonum á bænum lancer
og aðra samkvæmisdansa. Já, þetta
voru austfirskir sveitasælutímar. Og
skammt frá var Seyðisfjörður, áning-
arstaður Botníu á áætlunarleiðinni til
Edinborgar. Ingi T. að skrifa tónlist,
Eyjólfur Jónsson að stilla upp fyrir
fjölskyldumyndatöku og fullbókað á
hárgreiðslustofunni.
Amma innritaðist í Húsmæðra-
skólann hjá föðursystur sinni Sigrúnu
Blöndal sem las meðal annars mennt-
unarkenningar Bertrands Russell á
Bretlandi af móði. Kreppan kom og
amma fór að vinna í Kaupfélagi Hér-
aðsbúa á Reyðarfirði. Þar nældi hún í
afa sem var nú töluvert afrek því hann
var svo laglegur. Óli í Hermes var
kvennagull. Svo var hann líka gull af
manni. Saman fetuðu þau lífsgötuna
farsællega. Þau fluttu suður. Amma
settist á skólabekk á Sölvhólsgötunni,
eignaðist vildarvinkonu, Steinu og
fékk framsóknarvígslu hjá Hriflu-
Jónasi. Amma var efni í stjórnmála-
skörung. En það voru ekki markmið
kvenna á þeim tíma. Hún kenndi þess
í stað, rak saumastofu, seldi Bretun-
um fish and chips, handskrifaði bók-
hlöður af orðabókarmiðum og rak
fram á síðustu ár Lynghaga 8 sem var
annálað heilsuhæli, jafnt fyrir kost-
gangara sem framlága fjölskyldu-
meðlimi. Ró hennar var stóísk. Eitt
sinn þegar hún heimsótti okkur í Mý-
vatnssveit, þá hófust Kröflueldar með
tilheyrandi jarðhræringum. Til stóð
að rýma byggðarlagið því hraunelfur-
inn stefndi á byggðina. Þá fór amma
og lagði sig og hvatti pabba til að gera
slíkt hið sama.
Okkur ömmu varð iðulega skraf-
drjúgt því hún hafði frá svo miklu að
segja. Um hana og allt sem hún vissi
mætti skrifa margt og mikið. Eftir
stendur að líf ömmu minnar var
auðnumikið. Og það var auðna mín að
eiga ömmu Beggu. Það er merkilegt
hvað sumt fólk hefur mikil áhrif.
Áhrifin seytla um allt umhverfi þess,
eins átakalítið og lækur um máða
steina. Þannig var amma. Hún var
forsætisráðherrann í ættinni. Sendi-
herra Austurlands í höfuðborginni.
Ung kona stóð hún á tindi Snæfells
með Unni Jónsdóttur venslakonu
sinni og Unni Briem, fyrstar kvenna.
Nú er skógardísin á burt. Snæfellið
krýnir Fljótsdalinn. Ríki þess er bæði
himinn og jörð.
Halldór Friðrik Þorsteinsson.
Ég kynntist Bergljótu Guttorms-
dóttur um 1960 í gegnum Sigríði
Helgu (Sirrý), vinkonu mína og dótt-
ur hennar. Seinna styrktust tengslin
þegar ég kynntist eiginmanni mínum,
Lofti, hálfbróður Beggu.
Það var mannmargt og fjörugt á
Lynghaganum um 1960. Hið rólega
yfirbragð heimilisföðurins Ólafs var
skemmtilegt mótvægi við hamagang-
inn í sonunum. Þeir voru eins og
þeytispjald út og inn, myndarlegir á
velli og íþróttamannslegir í fasi. Með-
an þeir stöldruðu við sátu þeir gjarn-
an í eldhúsinu að snæðingi þar sem
Begga hafði nánast brytjað matinn
ofan í lystuga syni sína.
Barnabörnin voru afar tíðir gestir á
Lynghaganum og sum þeirra bjuggu
þar um lengri eða skemmri tíma.
Amman Bergljót var fastur punktur í
tilveru þeirra og þau undu sér sann-
arlega vel í því létta andrúmslofti sem
hún skapaði með barngæsku sinni og
glaðværð. Begga var nefnilega í hlut-
verki Ömmunnar með stórum staf
sem tók að ákveðnu marki að sér upp-
eldishlutverkið meðan foreldrarnir
stunduðu vinnu. Slíkar ömmur eru nú
orðnar sjaldgæfar, enda uppteknar á
vinnumarkaðnum eins og foreldrarn-
ir – því miður fyrir börnin en vonandi
til hagsbóta fyrir jafnrétti kynjanna.
Begga tók mér einkar vel þegar ég
tengdist Guttormsættinni eins og ég
kallaði fjölskyldu Lofts. Stutt var í
ættarstoltið hjá mágkonu og hún naut
þess að leiða mig inn í leyndardóma
flókinna fjölskyldutengsla sem ekki
var heiglum hent að henda reiður á.
Fróðleikurinn vildi því fljótlega hripa
úr stopulu minni mínu en Begga lét
sig ekki muna um að endurtaka lex-
íuna við næsta tækifæri. Ætli það
verði ekki Sirrýjar að taka við þessu
hlutverki að Beggu genginni?
Eins og áður segir var glaðværðin
áberandi þáttur í fari Beggu. Kímni-
gáfa hennar kom sér t.d. einkar vel
þegar hálfbræður hennar, allir
vinstra megin í pólitíkinni, voru í
heimsókn á hinu rótgróna framsókn-
arheimili. Begga hafði lag á að varpa
fram skringilegum athugasemdum,
sem sneru alvöruþrungnum samræð-
um upp í skellihlátur. Sat svo hver við
sinn keip og menn skildu alltaf sáttir.
Í ekkjudómi sínum naut Begga
mikils ástríkis og umönnunar barna
sinna og tengdabarna. Til dæmis
flutti Sirrý heim á Lynghagann til að
vera móður sinni innan handar þegar
heilsan fór að bila. Gleðilegt var að sjá
í fyrra hversu Begga naut til fullnustu
90 ára afmælisveislunnar sem börn
hennar héldu henni með glæsibrag.
Ég sé hana fyrir mér þar sem hún sat
eins og drottning í samkvæminu
miðju og horfði stolt á myndarlegan
ættbogann. Sú mynd af Beggu verður
mér lengi minnisstæð.
Hanna Kristín Stefánsdóttir.
Þegar Eggert, yngsti sonur
Bergljótar Guttormsdóttur og Ólafs
Bjarnasonar, varð tengasonur okkar
Ragnheiðar á tíunda áratugnum rifj-
uðust upp fyrir mér gamlar minning-
ar austan af Héraði þar sem Bergljót
ólst upp og átti rætur.
Fjölskylda mín sem bjó á Eskifirði
fór á hverju sumri upp í Hallorms-
staðarskóg og voru þessar ferðir mik-
ið tilhlökkunarefni. Skógurinn var
ekki fjölsóttur af ferðamönnum í þá
daga því bílvegur náði ekki þangað
inneftir fyrr en eftir 1930. Ferðamenn
sem ekki voru ríðandi urðu því að fara
með vélbáti frá Egilsstöðum inn í
Atlavík. Þótt minnið sé farið að dapr-
ast um löngu liðna atburði staðfesta
ljósmyndir, sem teknar voru í þessum
skógarferðum, að Bergljót, dóttir
skógarvarðarins, annaðist móttöku
ferðamanna sem komu til að njóta
náttúruparadísarinnar við Lagarfljót
með dyggri aðstoð heimilisfólksins á
Hallormsstað.
Skýrari mynd hef ég af Bergljótu
þegar ég var ellefu ára eitt sumar í
snúningum hjá Guttormi skógarverði
og Guðrúnu, seinni konu hans. Berg-
ljót var ekki heima nema stuttan tíma
þetta sumar en ég minnist þess
glöggt hve falleg ung stúlka hún var,
tignarleg og heillandi í framkomu. Ár-
in liðu en löngu eftir sumarið góða á
Hallormsstað hringdi Bergljót til mín
austur í Egilsstaði. Erindið var að
spyrja hvort ekki vantaði kennara við
barnaskólann næsta vetur en Eggert
sonur hennar var að útskrifast sem
stúdent og langaði til að dvelja vetr-
arlangt á bernskuslóðum móður sinn-
ar áður en hann færi til frekara náms.
Mörgum árum síðar giftist Sigrún,
dóttir okkar, fyrrverandi kennara sín-
um og kynnin við Bergljótu og fjöl-
skyldu hennar endurnýjuðust. Berg-
ljót var þá orðin fullorðin en sama
reisnin yfir henni, hún var framúr-
skarandi skemmtileg og kunni frá
mörgu að segja frá liðnum dögum.
Austurland var okkur báðum kært og
umræðuefnin óþrjótandi. Bergljót
var með afbrigðum barngóð og því
fengu sameiginlegu barnabörnin okk-
ar, Páll Ragnar og Margrét Þórhild-
ur, að kynnast. Hún var af þeirri kyn-
slóð sem fór með vísur og barnagælur
til að gleðja lítil börn og fengu barna-
börnin að njóta þess. Ég og fjölskylda
mín þökkum fyrir að hafa fengið að
kynnast þessari merku konu sem
verður minnisstæð öllum sem hún átti
samleið með. Börnum hennar og fjöl-
skyldum þeirra vottum við innilega
samúð.
Páll Halldórsson.
Það var á björtu sumarkvöldi í Ósló
fyrir tæpum 30 árum að ég var svo
heppin að kynnast þeim hjónum
Bergljótu og Ólafi á heimili Sirrýjar
dóttur þeirra. Eftir stutt og glaðleg
orðaskipti voru komin á kynni sem
áttu eftir að vara. Sérstæð tilsvör
Bergljótar, sem hafa glatt mig æ
síðar, létu ekki á sér standa þetta
kvöld. Gott dæmi um það var þegar
barst í tal að við Sirrý ætluðum að
fara á ölkrá síðar um kvöldið, þá sagði
Bergljót að bragði: „Borgar það sig?“
Þá var mikið hlegið. Þetta gaf tóninn
um það sem framundan var þegar
fundum okkar Bergljótar bar saman.
Sjónarhorn hennar á lífið og tilveruna
var mér á ýmsan hátt nýstárlegt og
umhugsunarefni sem endist. Er mér
þar einkar minnisstætt að þótt
aldurinn hefði sinn gang var aldrei á
það minnst, heldur hugað að fram-
tíðinni eins og ekkert væri. Raunar
var sama hvað við ræddum um, hvort
sem það voru ógleymanlegar frásagn-
ir af Hallormsstað, börnin og barna-
börn, dægurmálin eða framtíðaráætl-
anir, orðheppnin og húmorinn var
slíkur að ég fór alltaf glöð af þeim
fundum.
Þó að hallaði undan fæti hjá Berg-
ljótu á allra síðustu árum bar hún
gæfu til að halda upp á níræðisafmæl-
ið sitt með glæsibrag. Þar ríkti
glaumur og gleði, mikið sungið. Berg-
ljót sat teinrétt í stólnum og geislaði
af gleði.
Sá fagnaður var sannarlega í henn-
ar anda.
Að leiðarlokum er kominn tími til
að þakka fyrir sig. Aðstandendum
votta ég samúð mína.
Þorgerður Benediktsdóttir.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 2003 23
Símar 581 3300 - 896 8242
Allan sólarhringinn - Áratuga reynsla
Suðurhlíð 35 — Fossvogi — www.utforin.is
Sverrir Olsen,
útfararstjóri.
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri.
Bryndís Valbjarnardóttir,
útfararstjóri.
Baldur Frederiksen,
útfararstjóri.
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
Guðný Halla Jónsdóttir,
ljósmóðir,
Fjólugötu 3,
Akureyri,
lést á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri mánu-
daginn 14. apríl.
Útför hennar fer fram fra Akureyrarkirkju miðvikudaginn 23. apríl
kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkað, en þeir sem vildu minnast
hennar er bent á að láta Krabbameinsfélagið njóta þess.
Gudmund Knutsen,
Jón Guðmund Knutsen, Jóna Birna Óskarsdóttir,
Gunnar Sverre Knutsen Brynja Viðarsdóttir
og ömmubörn.
Elskuleg fósturmóðir mín, tengdamóðir, amma og langamma,
MÍNERVA KRISTINSDÓTTIR,
Hraunbúðum,
Vestmannaeyjum,
verður jarðsungin frá Landakirkju miðvikudaginn 23. apríl kl. 16.00.
Sigríður Mínerva Jensdóttir, Kristinn Skæringur Baldvinsson,
Sigurjón Kristinsson,
Þórir Kristinsson Auður Hermannsdóttir,
Baldvin Kristinsson, Áslaug Þórdís Gissurardóttir
og langömmubörn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
KRISTÍN BENEDIKTSDÓTTIR,
áður til heimilis að
Smáratúni 2, Selfossi,
andaðist að Hjúkrunarheimilinu Ljósheimum, Selfossi sunnudaginn
20. apríl 2003.
Jarðarförin fer fram föstudaginn 25. apríl 2003 kl. 13.30.
Sólveig Jónsdóttir,
Oddbjörg Jónsdóttir, Einar Sumarliðason,
Guðfinnur Jónsson, Helga Emilsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.