Morgunblaðið - 16.05.2003, Qupperneq 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 11
FRAMSÓKNARFLOKKURINN er
með fæst atkvæði á bak við hvern
þingmanna flokksins eða 2.707 at-
kvæði á landsvísu. Hjá Sjálfstæðis-
flokknum eru þau 2.804, Frjálslynda
flokknum 3.380, Samfylkingu 2.885 og
Vinstrihreyfingunni – grænu fram-
boði 3.225.
Fjórir af níu uppbótarþingmönnum
í alþingiskosningunum á laugardag
voru „réttir menn á réttum stað“, eða
m.ö.o. næstu menn inn í sínu kjör-
dæmi, að mati Þorkels Helgasonar
stærðfræðings. Aðrir jöfnunarþing-
menn, fimm talsins, voru það hins
vegar ekki, frambjóðendur annarra
flokka hafa meiri atkvæðastyrk en
þeir.
Þorkell segir það liggja í hlutarins
eðli að auðveldast sé að koma jöfn-
unarþingmönnum atkvæðamestu
flokkanna fyrir. Sér sýnist allir jöfn-
unarþingmenn sjálfstæðismanna
vera í réttum sætum miðað við kjör-
fylgi í þeirra kjördæmi. Sama gildi
um annan af tveimur jöfnunarþing-
mönnum Samfylkingar. Samkvæmt
núverandi aðferðafræði ræðst úthlut-
unarröð þingsæta af landsstyrk flokk-
anna. Þorkell bendir á að framsókn-
armenn eigi, svo dæmi sé tekið, einn
jöfnunarmann sem sé síðasti jöfnun-
arþingmaðurinn í þessari úthlutunar-
röð. „Þá verður að koma honum fyrir í
því eina kjördæmi sem þá á eftir að fá
sæti, sem er í þessu tilviki Reykjavík
norður, og gildir þá einu hve mörg at-
kvæði eru að baki sætinu í kjördæm-
inu. Þetta gefur augaleið, en auðvitað
á flokkurinn fyrir þingsætinu á lands-
vísu,“ segir Þorkell.
Síst meiri vankantar
á úthlutun nú
Hann segir útilokað að úthluta
þingsætum á fullkomlega réttlátan
hátt í kerfi þar sem tala kjördæma-
sæta sé bundin og jafnframt sé reynt
að ná landsjöfnuði milli flokka, án
þess að nota ofurflóknar aðferðir.
Fyrir því liggi stærðfræðileg sönnun.
Stærðfræðingum þyki sú eina aðferð
sem nái markmiðinu best ekki flókin,
en útilokað sé að koma henni í skilj-
anlegan lagatexta.
Hann tekur fram að sér hafi ekki
gefist tækifæri til að bera úthlutunina
nú saman við það sem kæmi út úr öðr-
um kerfum, t.d. kosningalögunum frá
1987, en sér sýnist úthlutunin nú síst
með meiri eða fleiri vanköntum en við
megi búast.
Borin von sé að jöfnunarþingmenn
komi í öllum tilvikum inn sem eðlilegi
næsti kandídat í kjördæminu. Í fljótu
bragði sjái hann ekki betur en að nú-
verandi kosningakerfi hafi virkað
nokkuð vel.
„Úthlutunin skilar flokkunum því
þingfylgi sem þeim ber eins og landið
væri eitt kjördæmi. Kerfið frá 1987
gerði það raunar líka. Það kann að
virðast svo að frjálslyndir og vinstri-
grænir fái einu færra þingsæti en
þeim bæri samkvæmt beinum hlut-
fallsreikningi á grundvelli atkvæða
þeirra. En landsuppgjörið fer fram á
grundvelli svokallaðrar d’Hondts-að-
ferðar og hún hefur þá tilhneigingu að
gefa stórum flokkum eilítið meiri
þingstyrk en þeim smáu miðað við
beinan hlutfallareikning, en fyrir því
liggja góð og gild rök, sem hafa ekki
verið umdeild við gerð kosningalaga
hér á landi svo mér sé kunnugt,“ segir
Þorkell.
Fleiri atkvæði til D-lista
og Ingibjörg væri inni
Hjá stjórnarflokkunum eru hlut-
fallslega fæst atkvæði að baki hverj-
um þingmanni en flest hjá Frjáls-
lynda flokknum. Að baki hverju
þingsæti framsóknarmanna eru að
meðaltali 2.707 atkvæði á landsvísu,
hjá Sjálfstæðisflokknum eru þau
2.804, Frjálslynda flokknum 3.380,
Samfylkingu 2.885 og Vinstrihreyf-
ingunni – grænu framboði 3.225.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins má að lokum geta þess að ef
367 af 844 atkvæðum sem skiluðu sér
til framboðs Kristjáns Pálssonar,
fyrrverandi þingmanns Sjálfstæðis-
flokks í Suðurkjördæmi, hefðu farið
til Sjálfstæðisflokks í kjördæminu
hefði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
Samfylkingu, verið inni sem jöfnunar-
þingmaður í Reykjavík norður. Hefði
561 atkvæði til Kristjáns færst til
sjálfstæðismanna í kjördæminu hefði
Sjálfstæðisflokkur fengið eitt þing-
sæti til viðbótar í kjördæminu og
Ingibjörg einnig verið inni.
Fjórir af níu uppbótarþingmönnum voru í réttum kjördæmum
Fæst atkvæði á bak
við Framsóknarflokk
STAÐA ungs fólks á vinnumarkaði var rædd á
ráðstefnu SFR, stéttarfélags í almannaþjón-
ustu, í Iðnó í gær og troðfylltu ungir SFR-
félagar salinn.
Tilgangur ráðstefnunnar var að vekja ungt
fólk til umhugsunar um rétt sinn, þarfir og
áherslur. Erindi voru flutt um það hvernig hin-
um mismunandi kynslóðum gengur að vinna
saman á vinnumarkaðnum, hvort stéttabarátta
höfði til ungs fólks, hvort ungt fólk sé sumt
hvert hneppt í fátæktargildru þannig að sumir
hafi gripið til örþrifaráða eins og t.d. vændis,
ásamt umfjöllun um réttindi og kjaramál.
Guðmundur Steingrímsson, tónlistarmaður
og pistlahöfundur, sr. Bjarni Karlsson, Ingrid
Kuhlman, þjálfari og ráðgjafi, Árni St. Jóns-
son, framkvæmdastjóri SFR, og Jóhanna Þór-
dórsdóttir, fræðslustjóri SFR, fluttu erindi og
Björk Jakobsdóttir, leikari, flutti leikþátt úr
leikritinu Sellófan sem fjallar um lífsgæða-
kapphlaupið. Jens Andrésson, formaður SFR,
setti ráðstefnuna og ráðstefnustjóri var Vanda
Sigurgeirsdóttir, kennari og knattspyrnuþjálf-
ari.
Morgunblaðið/Kristinn
Sr. Bjarni Karlsson, fyrir miðri mynd, flutti erindi um kynlífsiðnaðinn og verkalýðshreyfinguna, vændi og fátækt, á ráðstefnu SFR í Iðnó í gær.
Rætt um stöðu ungs fólks á vinnumarkaði
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest
sýknudóm Héraðsdóms Reykjavík-
ur í máli leikarans Rúriks Har-
aldssonar heitins sem hann höfðaði
á hendur Sagafilm og Flugleiðum
vegna texta sem hann las fyrir
auglýsingu.
Rúrik lést í janúar sl. en dán-
arbú hans tók við aðild að málinu
fyrir Hæstarétti.
Málsatvik eru þau að Flugleiðir
fékk Sagafilm til að framleiða aug-
lýsingu sem átti að sýna á erlendri
sjónvarpsstöð. Af þessu tilefni fór
Sagafilm þess á leit við Rúrik Har-
aldsson að hann læsi texta upp úr
enskri þýðingu Hávamála fyrir
auglýsinguna. Í málinu var deilt
um aðdraganda þess að Rúrik tók
að sér verkið og hvort hann hefði
samið við Sagafilm um greiðslur
fyrir það. Var ekki talið sannað að
Rúrik hefði átt rétt á hærri þókn-
un en hann var vanur að áskilja
sér fyrir sambærilegan upplestur.
Voru Sagafilm og Flugleiðir því
sýknuð af kröfu Rúriks í Héraðs-
dómi.
Málið dæmdu hæstaréttardóm-
ararnir Markús Sigurbjörnsson,
Árni Kolbeinsson og Ingibjörg
Benediktsdóttir.
Fyrirtækin
sýknuð af
kröfu Rúriks
Dánarbú gegn Flug-
leiðum og Sagafilm
HÆSTIRÉTTUR ógilti í gær úr-
skurð ríkistollanefndar frá 22. des-
ember 1999 um virðisaukaskatt af
bókum, sem fluttar eru til landsins
frá öðrum ríkjum á Evrópska efna-
hagssvæðinu. Jafnframt var ríkið
dæmt til að endurgreiða stefnanda
málsins, Herði Einarssyni hrl., 1.601
krónu vegna ofgreidds virðisauka-
skatts.
Málavextir eru þeir að stefnandi
kaupir öðru hverju bækur til einka-
nota frá útlöndum og fær þær send-
ar með pósti. Við afgreiðslu bókanna
frá pósthúsi hefur honum verið gert
að greiða 24,5% virðisaukaskatt af
tollverði þeirra í samræmi við lög
um virðisaukaskatt. 14% virðisauka-
skattur var hins vegar lagður á inn-
lendar bækur og taldi stefnandi að
þessi greinarmunur færi í bága við
14. gr. EES-samningsins og krafðist
ógildingar á úrskurði ríkistolla-
nefndar og að sér yrði endurgreidd-
ur ofgreiddur virðisaukaskattur sem
næmi þessum mismun. Með vísan til
3. gr. laga um Evrópska efnahags-
svæðið taldi Hæstiréttur að ákvæði
2. mgr. 14. gr. EES-samningsins um
bann við skattlagningu, sem væri til
þess fallin að vernda óbeint fram-
leiðsluvörur eins samningsaðila
gagnvart framleiðsluvörum annarra
aðila samningsins, bæri að skýra
sem sérreglu um skattalega meðferð
á innflutningi frá öðrum EES-ríkj-
um, er gengi framar eldra ákvæði
laga nr. 50/1998 um lægri virðis-
aukaskatt af sölu bóka á íslenskri
tungu. Hefði því verið óheimilt, eftir
að EES-samningnum var veitt laga-
gildi, að gera greinarmun á bókum á
íslensku og öðrum tungum við
álagningu virðisaukaskatts.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Hrafn Bragason, Garðar
Gíslason, Gunnlaugur Claessen,
Ingibjörg Benediktsdóttir og Pétur
Kr. Hafstein. Stefnandi flutti mál
sitt sjálfur í héraði og Guðmundur
B. Ólafsson hdl. tók þátt í málflutn-
ingnum fyrir Hæstarétti. Til varnar
ríkinu var Einar Karl Hallvarðsson
hrl.
Fær virð-
isaukann
endur-
greiddan
♦ ♦ ♦
SPÁÐ er 3% aukningu kaup-
máttar launa á yfirstandandi
ári og 3½% kaupmáttaraukn-
ingu á næsta ári í þjóð-
hagsspá fjármálaráðuneytis-
ins sem birt er í vorskýrslu
ráðuneytisins, Þjóðarbúskap-
urinn.
Bent er á að ef spár ráðu-
neytisins rætast verði árið
2004 tíunda árið í röð sem
kaupmáttur launa eykst, sem
yrði einsdæmi í íslenskri hag-
sögu.
Lægstu laun hækkuðu
Í skýrslunni segir að í sein-
ustu tveimur kjarasamninga-
lotum 1997 og 2000, hafi verið
lögð sérstök áhersla á hækk-
un lægstu launa. „Óumdeilt er
að þessi viðleitni hefur borið
árangur. Árið 1996 námu lág-
markslaun rúmlega 54.700
krónum á mánuði en þau eru
nú tæplega 97.000 krónur.
Hækkunin frá 1996 nemur
77%. Á sama tíma hækkaði
launavísitalan um 61%. Kaup-
máttaraukning lágmarkslauna
nam þannig 38% á þessu
tímabili samanborið við 26%
kaupmáttaraukningu meðal-
launa,“ segir í vorskýrslu fjár-
málaráðuneytisins.
Þjóðhagsspá fjár-
málaráðuneytisins
Spáð 3%
aukningu
kaupmátt-
ar í ár
STJÓRN Félags íslenskra flugum-
ferðarstjóra, FÍF, hefur sent frá sér
yfirlýsingu þar sem félagið lýsir furðu
á viðhorfum og afskiptum Ríkisend-
urskoðunar af kjaramálum flugum-
ferðarstjóra. Stofnunin hafi farið út
fyrir verksvið sitt með því að blanda
sér í kjaramál flugumferðarstjóra.
Segir jafnframt í yfirlýsingunni að
niðurlag skýrslu Ríkisendurskoðunar
sé að skilja þannig að Ríkisendur-
skoðun hvetji stjórnvöld til þess að
beita hörku gagnvart flugumferðar-
stjórum og leggja þessa þjónustu nið-
ur hérlendis ef flugumferðarstjórar
fallist ekki á kaup og kjör sem rík-
isvaldið býður hverju sinni.
Þá minnir stjórn FÍF á að flugum-
ferðarstjórar vinni samkvæmt samn-
ingi við ríkið sem gildir fram til ársins
2005. „Það er auðvitað alveg fráleitt
að Ríkisendurskoðun hafi í hótunum
við flugumferðarstjóra og leggi rík-
isvaldinu lífsreglur í átökum sem hún
sér fyrir sér um kaup og kjör þegar
heil tvö ár eru eftir af gildandi kjara-
samningi og nákvæmlega ekkert er
hægt að segja um hvað þá tekur við.“
Heimir Már Pétursson, upplýs-
ingafulltrúi Flugmálastjórnar Ís-
lands, segir að aðalviðfangsefni stofn-
unarinnar sé að tryggja stöðuga og
örugga þjónustu í flugumferðar-
stjórn. Erfiðlega hafi gengið að ná
samningum við stjórn þessa félags.
„Síðast þurfti miðlunartillögu til og
það raskaði þjónustu. Við setjum bara
fram þá ósk og von að næst þegar
kemur að gerð kjarasamninga þá
gangi þeir þannig fyrir sig að ekki
þurfi að verða truflun á starfseminni,“
sagði Heimir Már.
Flugumferðarstjórar undrandi
á skýrslu Ríkisendurskoðunar
SPILASTOKKAR með myndum af
eftirlýstum Írökum ruku út hjá
versluninni Hjá Magna á Lauga-
veginum í Reykjavík í fyrradag, en
Magni R. Magnússon, eigandi
verslunarinnar, var með 50 stokka
til sölu sem hann hafði fengið í
gegnum breskt fyrirtæki. Að sögn
Magna var eftirspurnin það mikil
að fólk beið við verslunina þegar
hann opnaði hana á miðvikudags-
morgninum. Hann segist eiga von
á 100 stokkum til viðbótar eftir
helgi. Hver stokkur kostar 1.600
kr.
Vinsæl
Íraksspil