Morgunblaðið - 16.05.2003, Síða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 27
FYRIRTÆKI mitt, Ultima
Thule, er fyrst og fremst í útflutn-
ingsstarfsemi, rekur ferðir um Ís-
land og Grænland,
sem seldar eru á
alþjóðlegum mark-
aði.
Ferðaskrifstofur
leggja ekki virð-
isaukaskatt (vsk) á
sínar afurðir en
flest aðföng þeirra
bera vsk eða er íþyngt af vsk. Vsk
nemur 8 til 20 prósentum af flestum
aðföngum, s.s. akstri, bílaleigu, gist-
ingu, veitingum, bátum og búnaði.
Húsnæði, og allt skrifstofu- og
markaðsúthald ber vsk.
Í rauninni eru það einungis beinn
launaliður okkar afurða sem ekki er
íþyngt af vsk. Við kostnaðargrein-
ingu kemur fram að vsk er tíundi
hluti af útgjöldum vegna reksturs
og sölu ferða.
Þessi kostnaður leggst að fullu á
endanlegt verð okkar útflutnings-
afurða og við erum því í raun að
selja á alþjóðamarkaði íslenskan vsk
fyrir beinharðan gjaldeyri.
Þetta þýðir í raun að ríkið tekur
nær allan arð af þessari starfsemi til
sín fyrirfram sem vsk – án tillits til
afkomu fyrirtækja og án þess að
greinin njóti sannmælis fyrir fram-
lag sitt til sameiginlegra sjóða.
Útflutningur Íslendinga á áli og
fiski hefur hefur hingað til ekki skil-
að krónu í vsk.
Afurð í alþjóðlegri samkeppni
Því má ekki gleyma að íslensk
ferðaþjónusta á í bullandi al-
þjóðlegri samkeppni. Íslensk ferða-
þjónusta hefur á brattann að sækja
á þessum markaði vegna mikils til-
kostnaðar og frumstæðra innviða,
t.a.m. er lítið tillit tekið til ferða-
þjónustu við skipulag og vegagerð.
Hjá Ultima Thule erum við meira að
segja í svo undarlegri aðstöðu að
ferðum sem við rekum um hið virð-
isaukaskattslausa Grænland og selj-
um til þriðja lands er íþyngt af ís-
lenskum vsk!
Samkeppni í ferðaþjónustu snýst
ekki einungis um verð, – samkeppni
snýst líka um gæði og ímynd. Gæði
íslenskrar ferðaþjónustu og í raun
tilvera hennar felst í náttúru lands-
ins og þeirri menningu, viðmóti og
aðbúnaði sem mætir gestum.
Íslensk náttúra á ekki upp á pall-
borðið hjá ráðamönnum sem virðast
sjá hana sem námu sem ekki þurfi
annað en að moka af. Í raun er nátt-
úran ferli sem ekki þolir nema
óverulegt rask, svo afrakstur henn-
ar skaðist ekki verulega.
Verðmæt svæði eru í hættu vegna
einnota opinberra framkvæmda.
Önnur svæði sem nýst hafa frábær-
lega til ferðaþjónustu, og þar með
skapað ómæld störf og skatttekjur í
formi vsk, fá ekki þá aðhlynningu
sem þarf til að þau nýtist til verð-
mætasköpunnar á komandi tíð.
Aðrar áherslur stjórnvalda
Oft hefur mér fundist að yfirvöld
skilji ekki atvinnugreinina íslenska
ferðaþjónustu. Ferðaþjónusta er
ung grein og fæstir þingmanna eiga
rætur sínar innan hennar. Markaðs-
setning og tilvera ferðaþjónustu
byggist á því að ímynd seljanda
hæfi margslungnum væntingum
kaupanda. Því má velta upp að fæst-
ir íslenskra þingmanna sl. aldar-
fjórðung tilheyri þeim markhópum
ferðamanna sem sóttu Ísland heim á
sama tímabili. Þingmannahópurinn
á líklega auðveldara með að skilja
eitthvað áþreifanlegt eins og blokkir
af áli og freðfiski.
Þingmenn eiga gjarnan rætur í
sveitarstjórnum og sveitarfélög
njóta lítils hluta af skatttekjum
greinarinnar.
Ferðaþjónustan á sér ekki fag-
ráðuneyti sem atvinnugrein. Fram á
síðustu ár var engin fagmenntun í
boði og rannsóknir eru nær engar.
Af arðsemi þjóðgarða
Á Íslandi eru fjórir, litlir og fjár-
vana þjóðgarðar. Yfirvöld virðast
líta á þjóðgarða sem nokkurskonar
ómaga, – sem séu svosem ósköp
skemmtilegir ásýndar í fallegu veðri
en réttast væri að innheimta þar að-
gangseyri svo ómagarnir sligi ekki
þjóðarskútuna.
Yfirvöldum skipulags og fjárveit-
ingarmála (ég tiltæki yfirvöld ferða-
mála ef ferðaþjónusta væri af yf-
irvöldum álitin alvöru atvinnuvegur
og málaflokkurinn ekki geymdur í
nettri skúffu í ráðuneyti samgöngu-
og fjarskiptamála) virðist ekki um-
hugað að flagga tekjuhlið þjóðgarða
og ferðaþjónustu. Sannleikurinn er
sá að ríkissjóður hefur meiri skatt-
tekjur af ferðaþjónustu en nokkurri
annarri útflutningsgrein.
Það sem yfirvöld gera til að bæta
rekstrar- og markaðsstöðu ferða-
þjónustunnar er líklegra til að skila
sér til baka betur og fyrr en í nokk-
urri annarri útflutningsgrein. Þeirri
hugmynd hefur verið varpað fram
að stofnun stærsta þjóðgarðs Evr-
ópu sé ódýrasta og áhrifaríkasta
markaðsátak sem hugsast getur fyr-
ir íslenskt hagkerfi, og gagnist öll-
um útflytjendum á neytendamark-
aði.
Ég get ekki svarað því hvaða
tekjumöguleikar eru af þjóðgarði
norðan Vatnajökuls. Það fer eftir
því hvernig er að honum staðið, um
skipulag, kynningu, rekstrarform,
og ekki síst hvernig þjónustuaðilar
nýta sér tækifærið. Þessu er ekki
auðsvarað. – Þetta er ekki ferkönt-
uð patentlausn þar sem svara má
fyrirfram hvað bræða skal á ári
hverju.
Þjóðgarður er gæðastimpill, –
tækifæri líklegra en flest annað til
að auka hér atvinnu og tekjur rík-
issjóðs og rekstraraðila, innangarðs
sem utan.
Er ekki tímabært að öðrum út-
flutningsgreinum verði gert að
sanna sig með sama hætti og ferða-
þjónustan og lagt verði auðlinda-
gjald á útfluttan fisk og ál.
Gjaldið nemi tíund af veltu.
Útflutningur á
virðisaukaskatti
Höfundur er starfsmaður
Ultima Thule.
Karl Ingólfsson
Til hamingju!
...óska eftirfarandi samtök stjórnmálaflokkum, sem fengu
fulltrúa á Alþingi í nýafstöðnum kosningum.
Samtökin vænta þess að við gerð stjórnarsáttmála verði eftirfarandi
kosningaloforð flokkanna til endurgreiðenda námslána höfð í huga:
Allir flokkarnir lofuðu að framkvæma breytingarnar í samráði við fulltrúa
eftirfarandi samtaka sem vænta þess að eiga fulltrúa í nefnd um málið:
• Bandalag háskólamanna (BHM)
• Bandalag íslenskra sérskólanema (BÍSN)
• BSRB
• Félag íslenskra hljómlistarmanna (FÍH)
• Félag prófessora
• Félag unglækna
• Iðnnemasamband Íslands (INSÍ)
• Kennarasamband Íslands (KÍ)
• Kjarafélag Tæknifræðingafélags Íslands (KTFÍ)
• Lyfjafræðingafélag Íslands
• Prestafélag Íslands
• Samband íslenskra námsmanna erlendis (SÍNE)
• Starfsmannafélag Ríkisendurskoðunar
• Stéttarfélag verkfræðinga (SV)
• Tannlæknafélag Íslands (TFÍ)
• Vélstjórafélag Íslands (VSFÍ)
Framsóknarflokkurinn:
Hvað: Lækka endur-
greiðsluhlutfallið um 1
prósentustig, úr 4,75%
í 3,75% af heildartekj-
um - einnig fyrir þann
hóp sem tekið hefur
lán frá lagabreytingunni
1992.
Hvenær: Á kjörtímabil-
inu.
Frjálslyndi flokkurinn:
Hvað: Endurgreiðslu-
byrðin verði lækkuð.
Flokkurinn vill afnema
verðtryggingu náms-
lána.
Hvenær: Fljótlega eftir
að ný stjórn tekur við
völdum.
Samfylkingin:
Hvað: Fjórðungur
endurgreiðslu verði
frádráttarbær frá skatti
í 7 ár eftir að námi
lýkur, þ.e. 5 fyrstu
endurgreiðsluárin.
Hvenær: Á fyrsta ári
nýrrar stjórnar.
Sjálfstæðisflokkurinn:
Hvað: Sjálfstæðisflokk-
urinn er opinn fyrir því
að ræða endurskoðun
endurgreiðsluhlutfalls-
ins.
Hvenær: Á kjörtímabil-
inu.
Vinstrihreyfingin-
grænt framboð:
Hvað: Fylgjandi lækkun
endurgreiðslubyrði
námslána og telur
koma til greina að
endurgreiðslur verði
að hluta til frádráttar-
bærar frá skatti.
Hvenær: Strax.