Morgunblaðið - 16.05.2003, Page 28

28 FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BREYTT skipulag og sérstök fjárveit-ing hafa orðið til þess að biðlistar áLandspítala – háskólasjúkrahúsihafa styst töluvert að því er fram
kom í ávarpi Guðnýjar Sverrisdóttur, for-
manns stjórnarnefndar LSH, á ársfundi spít-
alans í gær. Guðný sagði ennfremur að nýjar
og fullkomnar skurðstofur spítalans yrði að
nýta enn betur, gera fleiri aðgerðir og stytta
biðlista verulega. „Heilbrigðisyfirvöld og spít-
alinn ættu að taka höndum saman um að gera
viðeigandi ráðstafanir til þess að enginn sjúk-
lingur þurfi að bíða lengur eftir aðgerð en þrjá
mánuði,“ sagði formaðurinn meðal annars.
Guðný Sverrisdóttir sagði ljóst að spítalinn
gæti ekki endalaust mætt kröfum um aukna
þjónustu án þess að fá til þess meira fé á fjár-
lögum. Sagði hún hafa verið hagrætt eins og
kostur væri án þess að skerða þjónustu og víða
farið að endimörkum. „Breytingar á fjárfram-
lögum til spítalans þýða þess vegna núna óhjá-
kvæmilega breytingar á þjónustu. Því verður
ekki neitað að peningar ráða mestu um þá
þjónustu sem spítalanum er fært að veita
hverju sinni,“ og sagði hún það hlutverk
stjórnenda hans að reka starfsemina innan
ramma fjárlaga.
Verði öflugt háskólasjúkrahús
Fram kom einnig í máli Guðnýjar að reglu-
leg starfsemi spítalans var rekin með rúmlega
2% halla á síðasta ári. Sagði hún hallarekstur
hafa verið viðvarandi en góður árangur hefði
samt sem áður náðst í rekstri og stjórnun eftir
sameininguna árið 2000. Rekstrarkostnaður
spítalanna hefði hækkað árlega frá 1996 til
1999 en tekist hefði að stöðva þá þróun með
sameiningunni og rekstrarkostnaður hefði í
heild lækkað nokkuð. Ríkisendurskoðun vinn-
ur nú að úttekt á því hverju sameiningin skil-
aði í samstarfi við ríkisendurskoðun Bret-
lands.
Formaður stjórnarnefndar sagði ennfrem-
ur að Landspítalinn væri að treysta sig í sessi
sem öflugt háskólasjúkrahús. Samningur lægi
fyrir um samstarf spítalans og Háskóla Ís-
lands en eftir væri þó að varpa skýrara ljósi á
fjármál samningsins.
Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra flutti
einnig ávarp á fundinum og sagði spítalann
m.a. eiga við þann vanda að stríða að þurfa að
sinna sjúklingum sem betur ættu heima á
hjúkrunarstofnunum. Væri nú unnið að því að
fjölga úrræðum á því sviði. Einnig sagði hann
brýnt að geta útskrifað ýmsa sjúklingahópa
fyrr og geta sinnt þeim með aukinni heima-
þjónustu. Helstu áfanga á sviði fjárfestinga
sagði hann vera viðbyggingu við slysadeild og
Blóðbankann og síðan framtíðarbyggingar á
lóðinni sunnan Hringbrautar. Kvaðst hann
eiga von á tillögum í þessum mánuði frá nefnd
sem skipuð var um deiliskipulag svæðisins og
samninga vegna lóðamála. Var hún skipuð í
framhaldi af niðurstöðum nefndar sem Ingi-
björg P
aruppb
Læ
Anna
stjóri f
fyrir ár
af regl
585 mi
fjárveit
tekjuaf
alans h
á kjör h
aði. Hú
hagkvæ
kerfi m
um til
kostna
hjúkru
um 13%
hún þa
fá þenn
Marg
stjórna
mótaðu
yfir he
artíman
um í e
nokkra
minnt á
um spít
Biðlistar að sty
með breyttu skip
Frá ársfundinum sem haldinn var á barnaspítala Hringsins í gær. Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra
mótun. Honum á vinstri hönd er Magnús Pétursson forstjóri og á hægri hönd Gísli Einarsson, framkvæ
ar. Á bakvið þá sést í Ásgeir Haraldsson, forstöðulækni barnaspítalans (t.v.), og Sigurð Guðmundsson l
Á ársfundi Landspítala – háskólasjúkrahúss sem haldinn v
Ríkisendurskoðun vinnur nú að athugun á árangri af samei
2000. Þá er stefnt að því að nýtt fjármögnunarkerfi verði
FRÁ því að skráning krabbameina
hófst hérlendis árið 1956 hefur ný-
gengi þeirra aukist en dánartíðni
lækkað. Aukið nýgengi er einkum
á krabbameini í lungum, brjóstum,
blöðruhálskirtli og sortuæxla í húð
en lækkað nýgengi er á krabba-
meinum í maga og leghálsi. Árlega
greinast hérlendis um 1.100 manns
með krabbamein og um 450 deyja
árlega af völdum þeirra. Sam-
kvæmt norrænni spá er gert ráð
fyrir að árleg krabbameinstilfelli
verði um 1.700 árin 2018 til 2020.
Þetta kemur fram í yfirliti um
krabbamein og illkynja blóð-
sjúkdóma í ársskýrslu Landspítala
– háskólasjúkrahúss. Þar kemur
einnig fram að þriðji hver Íslend-
ingur megi búast við að fá krabba-
mein á lífsleiðinni og að nú læknist
rúmlega helmingur þeirra sem
greinast með sjúkdóminn. Fyrir
hálfri öld læknaðist um fjórðungur
krabbameinssjúklinga og hafa lífs-
horfur nærri tvöfaldast á 30 árum.
Þessi árangur er þakkaður leit-
arstarfi, bættri greiningu og fram-
förum í skurðaðgerðum og lyfja-
og geislameðferð illkynja sjúk-
dóma. Árið 1971 voru 1.723
krabbameinssjúklingar á lífi en í
lok ársins 2001 voru þeir 7.884.
Forvarnir þýðingarmiklar
Sigurður Björnsson, yfirlæknir
og sérfræðingur í krabbameins-
lækningum, flutti erindi á ársfund-
inum og fór yfir helstu áfanga í
krabbameinslækningum. Hann
sagði aukna þekkingu og s
þessum sjúkdómaflokki ha
meiri og betri meðferð og m
að margir kæmu við sögu í
ustu við krabbameinssjúkli
Sigurður sagði forvarnir o
brigðisstefnu skipta miklu
varðandi t.d. árangur bará
lungnakrabbamein. Sagði h
reykingar valda 80% dauðs
Lækkandi nýgengi í m
  


          
  

























  




 

 


   
 
Nýgengi krabbameina hefur farið vaxandi í lu
HEILLAÓSKIR
Forseti Íslands, Ólafur RagnarGrímsson, kom þjóðinniskemmtilega á óvart, þegar
hann kvæntist frú Dorrit Moussaieff í
fyrrakvöld á sextugsafmæli sínu án
þess að nokkur vissi af nema nánasta
fjölskylda hans. Það var mjög við
hæfi að sú athöfn fór fram með svo
látlausum hætti.
Hin nýja forsetafrú hefur haft
tækifæri til að kynnast landi og þjóð
síðustu árin sem heitkona forsetans.
Fullyrða má, að almenningur lítur
svo á, að þau kynni hafi verið góð.
Dorrit Moussaieff hefur komið fram í
því hlutverki af hógværð en glæsi-
leik. Hún hefur lagt sig fram um að
kynnast fólkinu í landinu, ferðast um
fjölmenn og fámenn byggðarlög með
forsetanum og hvarvetna hefur heim-
sóknar hennar verið beðið með eft-
irvæntingu.
Hinn 19. janúar sl. birti Morgun-
blaðið ítarlegt viðtal Kristínar Marju
Baldursdóttur rithöfundar við Dorrit
Moussaieff, þar sem lesendum gafst
kostur á að kynnast merkilegri sögu
hennar og fjölskyldu hennar.
Í þessu viðtali sagði hún m.a. um
fyrstu kynni sín af fjölskyldu forset-
ans: „Þær tóku mjög vel á móti mér,
dæturnar Tinna og Dalla og einnig
dætur Guðrúnar Katrínar af fyrra
hjónabandi, Þóra og Erla. Það hjálp-
aði mér mikið. Eldra fólkið tók mér
varlega í fyrstu. Sumir létu það vera
að heilsa mér. En það er skiljanlegt.
Þjóðin hafði átt dásamlega for-
setafrú, þar sem Guðrún Katrín var,
og nú var allt í einu ókunn kona í
fylgd forsetans. En viðmót fólks
breyttist mjög fljótt og nú mæti ég
bara hlýju og vinsemd.“
Hin nýja forsetafrú á Bessastöðum
er nútímakona eins og sjá má af eft-
irfarandi ummælum hennar í fyrr-
nefndu viðtali:
„Að sjálfsögðu vil ég jafnrétti karla
og kvenna. Konur eiga að fá sömu
laun fyrir sömu vinnu og karlar. Þótt
kynin standi jafnfætis á flestum svið-
um tel ég þó að færni þeirra geti verið
mismunandi. Sumt gera karlar betur
og öfugt. Og ég er til dæmis ekki frá
því, að konur hafi meira innsæi en
karlar. Íslendingar hafa náð langt í
jafnréttisbaráttunni miðað við marg-
ar aðrar þjóðir og mér finnst íslenzk-
ar konur vera sterkar, stoltar og
mjög færar. Þær hafa vanizt því í tím-
ans rás að bjarga sér án manna sinna,
sem hafa verið til sjós eða fjarver-
andi, og þær hafa líka vanizt því að
ganga til sömu vinnu og þeir. Af þeim
sökum ef til vill gera karlar á Íslandi
ekki það fyrir konur, sem ég er vön að
karlar geri. Hvort það er gott eða
slæmt skal ég ekki dæma um.“
Íslenzka þjóðin býður nýja for-
setafrú velkomna á Bessastaði.
Morgunblaðið sendir forsetahjón-
unum og fjölskyldum þeirra hjartan-
legar hamingjuóskir á þessum tíma-
mótum í lífi þeirra. Megi farsæld
fylgja störfum þeirra í þágu lands og
þjóðar.
TÍMABÆR STEFNUMÓTUN
Í NÁTTÚRUVERND
Náttúruvernd og umhverfismálhafa verið fyrirferðarmikil í
þjóðfélagsumræðu síðastliðinna ára.
Það þekkja allir sem fylgst hafa með
þjóðmálum undanfarin ár að miklar
deilur hafa sprottið upp um nýtingu
og verndun í kjölfar áætlana um
virkjanir á hálendinu. Árið 1999 var
samþykkt að hefja gerð náttúru-
verndaráætlunar sem vinna skyldi á
fimm ára fresti. Markmið áætlunar-
innar er að gera tillögur um svæði
sem mest ástæða þykir til að friðlýsa
og vernda vegna þeirrar hættu sem
náttúrunni stafar af aukinni landnýt-
ingu, fólksfjölgun, vegagerð, fjölgun
ferðamanna, virkjunum og verk-
smiðjum.
Nú hafa drög að fyrstu náttúru-
verndaráætlun litið dagsins ljós, eins
og greint var frá í Morgunblaðinu í
gær. Þar er lagt til að friðlýst verði 77
svæði, sem öll nema átta eiga það
sameiginlegt að hafa verið á náttúru-
minjaskrá undanfarin ár. Umhverfis-
stofnun bárust alls 130 tillögur um
svæði sem vilji var til að friðlýsa, en
samkvæmt drögunum er gerð tillaga
um friðlýsingu 77 svæða, stofnun
þriggja þjóðgarða og verulega
stækkun tveggja þjóðgarða.
Árni Bragason, forstöðumaður
náttúruverndar- og útivistarsviðs
Umhverfisstofnunar, segir að tillög-
urnar séu miðaðar við þau svæði sem
verðmætust eru líffræðilega séð og
markmið áætlunarinnar sé að gera
menn sér meira meðvitandi um gildi
þeirra svo hægt verði að taka tillit til
svæðanna við framkvæmdir og áætl-
anagerð. „Þetta á að geta verið gott
skref til að ná sæmilegri sátt milli
ólíkra sjónarmiða,“ segir Árni hér í
blaðinu í gær, en bendir einnig á að
tillögurnar séu eingöngu gerðar út
frá líffræðilegum verðmætum og því
megi ekki búast við að landeigendur
og framkvæmdaraðilar verði full-
komlega sáttir við þær.
Friðlýsingar á Íslandi og stofnun
þjóðgarða hafa aukist verulega á
undanförnum áratugum og almennt
má segja að áætlanagerð á sviði nátt-
úruverndar sé af hinu góða. Það hef-
ur sýnt sig í þeim deilum sem staðið
hafa um virkjanir á hálendinu að þörf
hefur verið á almennri stefnumótun á
sviði náttúruverndar. Rammaáætlun
um nýtingu vatnsafls og jarðvarma
hefur verið í vinnslu um nokkurra ára
skeið en þar er virkjanakostum for-
gangsraðað eftir hagkvæmni annars
vegar og umhverfisáhrifum hins veg-
ar. Náttúruverndarsinnar kröfðust
þess í baráttu sinni gegn Kárahnúka-
virkjun að beðið yrði eftir niðurstöð-
um rammaáætlunarinnar. Það er
ljóst að hefðu niðurstöður hennar
legið fyrir þegar teknar voru ákvarð-
anir um virkjanakosti norðan Vatna-
jökuls hefði mátt spara fjölmörg stór
orð sem féllu í þeim deilum.
Náttúruverndaráætlun er til þess
gerð meðal annars að koma í veg fyrir
slíkt ósætti og þess er að vænta að
hún hafi tilætluð áhrif og skapi sátt
um náttúruvernd og nýtingu í nán-
ustu framtíð.