Morgunblaðið - 16.05.2003, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 29
FORSVARSMENN nátt-úruverndarsamtaka, leið-sögumanna og sveitarfé-laga taka vel í þær tillögur
sem fram koma í drögum Umhverf-
isstofnunar að nýrri náttúruvernd-
aráætlun fyrir árin 2003–2008.
„Þetta er eins og himnasending,“
voru t.d. viðbrögð framkvæmda-
stjóra Landverndar, Tryggva Felix-
sonar. Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær eru tillögur uppi um
77 friðlýst svæði og þar af þrjá nýja
þjóðgarða; við Vatnajökul, Heklu og
Látrabjarg, og átta svæði sem ekki
hafa verið á náttúruminjaskrá. Nýju
svæðin eru reyndar níu talsins en
Umhverfisstofnun láðist að merkja
við Guðlaugs- og Álfgeirstungur á
Eyvindarstaðaheiði í drögum að
áætlun sem svæði sem ekki hafa til
þessa verið á náttúruminjaskrá.
Drögin hafa nú verið sett á vefsíðu
Umhverfisstofnunar.
Vatnasvið Jökulsár vantar
Árni Finnsson, formaður Nátt-
úruverndarsamtaka Íslands, segist
ekki hafa séð náttúruverndaráætl-
unina og aðeins lesið um hana í
Morgunblaðinu. Samtökin fagni
hins vegar áformum í áætluninni um
verndun og friðun dýrmætra land-
svæða.
„Við tökum eftir því að sú friðun
sem lögð er norðan Vatnajökuls fel-
ur ekki í sér allt vatnasvið Jökulsár á
Fjöllum, líkt og flestir stjórnmála-
flokkar hafa þó tekið undir að sé
nauðsynlegt að gera, þar með talinn
Framsóknarflokkurinn. Við munum
kynna okkur þessa áætlun á kom-
andi vikum og berjast fyrir því að
allt vatnasvið Jökulsár á Fjöllum
verði friðað í þjóðgarði,“ segir Árni.
Eitt af því sem Umhverfisstofnun
leggur til í drögunum er að friðland
Þjórsárvera verði stækkað. Spurður
um þá tillögu segir Árni að hægt sé
að stækka friðlandið þrátt fyrir að
Norðlingaöldulón verði að veru-
leika. Æskilegast sé að friðlandið
verði stækkað þannig að engar
framkvæmdir verði þar.
Tryggvi Felixson, framkvæmda-
stjóri Landverndar, segir ljóst að
náttúruverndaráætlunin komi til
umræðu á aðalfundi samtakanna um
helgina. Í áætluninni sé farið með
skipulögðum hætti yfir þau verð-
mæti sem þurfi að passa og það gert
eingöngu á forsendum náttúru-
verndar. Einnig sé von á ramma-
áætlun um nýtingu vatnsafls og
jarðvarma og ásamt náttúruvernd-
aráætluninni séu þetta gagnlegar
upplýsingar til að meta forsendur
verndunar og annarrar nýtingar.
„Ég vona að þetta ár verði mikið
happaár fyrir umræðu um náttúru-
vernd og landnotkun. Ég er himin-
lifandi að fá áætlunina inn í um-
ræðuna, þetta er eins og
himnasending. Umræðan ætti líka
að verða á allt öðrum forsendum.
Hingað til höfum við litið á einstaka
svæði en með áætluninni er verið að
taka landið fyrir í einni heild og bera
svæði saman. Það auðveldar for-
gangsröðun og leiðir til að ná sátt
um mikilvægustu svæðin sem koma
fram í þessari náttúruverndaráætl-
un,“ segir Tryggvi.
Torfajökulssvæðið
með Heklu
Hann tekur einnig vel í þjóð-
garðshugmyndirnar. Taka þurfi
Vatnajökul fyrir og aðliggjandi
svæði sem eina heild, skiptar skoð-
anir geti verið um viss svæði. Mik-
ilvægt sé að vernda Látrabjarg og
Rauðasand en vandasamt geti verið
að skipuleggja svæðið þar sem bú-
seta sé þar víða, líkt og gerst hafi á
Snæfellsnesi. Tryggvi segist hafa
viljað sjá Torfajökulssvæðið falla að
Heklusvæðinu sem einn þjóðgarður.
Vandasamt og dýrt sé að stofna
þjóðgarða, semja þurfi við marga
aðila en náttúruverndaráætlunin sé
góður grunnur til umræðu og skipu-
lagningar næstu misserin.
Eldfjallið Hekla og nágrenni er að
mestu innan sveitarfélagsins Rang-
árþings ytra. Guðmundur Ingi
Gunnlaugsson sveitarstjóri segir að
hér sé gríðarlega stórt mál á ferð-
inni sem eigi eftir að fá mikla um-
fjöllun innan sveitarfélagsins. Fleiri
svæði komi þar til, auk Heklu, og þá
einkum Þjórsárver og Veiðivötn.
Hann segir að þarna komi saman
margir hagsmunaaðilar, ekki bara
sveitarfélagið, heldur einnig bænd-
ur, ferðaþjónustuaðilar, sumarhúsa-
eigendur, afréttarfélög og veiði-
félög. Guðmundur segir að til þessa
hafi ýmsum hugmyndum með Heklu
verið velt upp en án niðurstöðu.
„Þetta eru athyglisverðar hug-
myndir sem þurfa að fara í ná-
kvæma skoðun. Greinilega er mikil
vinna framundan við að vinna úr
þeim,“ segir Guðmundur Ingi.
12–15 þúsund manns
skoða Látrabjarg
Brynjólfur Gíslason, bæjarstjóri
Vesturbyggðar, segir að tillaga um
að gera Látrabjarg og Rauðasand
að þjóðgarði sé af hinu góða og að
hún verði skoðuð með jákvæðum
huga. Slíkri hugmynd hafi verið
fleygt af heimamönnum og reikna
megi með að við aðalskipulagsvinnu
Vesturbyggðar á næsta ári verði
gert ráð fyrir þjóðgarði.
Að sögn Brynjólfs liggja fyrir nið-
urstöður nýrrar könnunar meðal
ferðamanna á sunnanverðum Vest-
fjörðum. Hún leiði m.a. í ljós að ár-
lega komi 12–15 þúsund ferðamenn
að skoða Látrabjarg. Svæðið sé far-
ið að láta á sjá og þess vegna sé mik-
ilvægt að koma á betra skipulagi á
svæðinu og eftirliti með því.
Berglind Steinsdóttir, formaður
Félags leiðsögumanna, segir að
varla sé hægt annað en að taka vel í
hugmyndir um friðlýsingu fleiri
landsvæða. Öllu sem komi ferða-
mönnum til góða sé vel tekið af leið-
sögumönnum. Hún tekur einnig vel í
hugmyndir um nýja þjóðgarða og
vonar að fjármagn fáist til eftirlits
og viðhalds fleiri eftirsóttra svæða á
landinu.
„Að meira sé gert fyrir ferða-
menn er nokkuð sem Félag leið-
sögumanna getur ekki annað en
fagnað. Við höfum að sjálfsögðu ekki
séð þessa náttúruverndaráætlun en
vonumst til að geta fjallað um hana á
okkar vettvangi,“ segir Berglind.
Helmingur íbúa jákvæður
gagnvart Vatnajökuls-
þjóðgarði
Ekki náðist í Albert Eymundsson,
bæjarstjóra sveitarfélagsins Horna-
fjarðar, sem á talsvert land að fyr-
irhuguðum Vatnajökulsþjóðgarði,
en samkvæmt nýrri könnun Há-
skólasetursins á Hornafirði, sem
gerð var meðal heimamanna, er um
það bil helmingur íbúa svæðisins í
kringum jökulinn jákvæður gagn-
vart stofnun þjóðgarðs. Um 20%
létu í ljós neikvæða afstöðu en um
þriðjungur heimamanna hafði ekki
myndað sér skoðun á málinu. Í sömu
könnun töldu flestir að Vatnajökuls-
þjóðgarður myndi hafa fremur já-
kvæð áhrif á ferðaþjónustu og
áhuga fólks á umhverfinu.




   
  


   







 


 

 
 !    
"  
# ! "

# $%


$% 
$
 &  

Tillögur Umhverfisstofnunar að nýjum friðlýstum svæðum og
þjóðgörðum, sem fram koma í drögum að nýrri náttúruvernd-
aráætlun, virðast almennt fá góð viðbrögð að því er Björn Jó-
hann Björnsson komst að í samtölum við nokkra hagsmunaaðila.
„Þetta er eins og
himnasending“
Árni
Finnsson
Tryggvi
Felixson
Guðmundur Ingi
Gunnlaugsson
Brynjólfur
Gíslason
Berglind
Steinsdóttir
TENGLAR
...................................................
www.ust.is
bjb@mbl.is
Pálmasdóttir veitti forstöðu um framtíð-
bygginguna.
ækka þarf kostnað við lækninga-
og hjúkrunarvörur
a Lilja Gunnarsdóttir, framkvæmda-
fjárreiðna og upplýsinga, gerði grein
rsreikningi spítalans og sagði hún halla
ulegri starfsemi síðasta árs hafa verið
illjónir króna en að meðtöldum auka-
tingum vegna halla væri 61 milljónar
fgangur. Hún sagði greiðslustöðu spít-
hafa verið erfiða og það hefði aftur áhrif
hans meðal birgja og ylli auknum kostn-
ún kvað sameiningu hafa skilað aukinni
æmni og að með breyttu fjármögnunar-
myndi skapast hvatning hjá stjórnend-
að nýta fjármuni betur. Þá sagði hún
ð hafa hækkað mikið á lækninga-,
unar- og rannsóknarvörum en hann var
% af heildarkostnaði síðasta árs. Sagði
ð brýnt verkefni stjórnar á næstunni að
nan kostnað lækkaðan.
grét S. Björnsdóttir, sem sæti á í
arnefnd, kynnti bæklinginn Nýr spítali
ur en þar hefur verið tekið saman yfirlit
elstu verkefni á þriggja ára sameining-
num. Er þar m.a. greint frá helstu þátt-
endurskipulagningu starfsins, drepið á
a þætti varðandi háskólasjúkrahús og
á þann mannauð sem felst í starfsmönn-
talans.
yttast
pulagi
Morgunblaðið/Sverrir
a skoðar bæklinginn um nýjan spítala í
æmdastjóri kennslu, vísinda og þróun-
andlækni.
var í gær kom fram að
iningu spítalanna árið
tekið upp árið 2005.
kilning á
afa skilað
minnti á
í þjón-
inga.
g heil-
máli
áttu við
hann
sfalla
karla með lungnakrabbamein og
75% meðal kvenna. Þá kom fram í
máli hans að stefna Landspítala í
krabbameinslækningum ætti að
vera að mennta heilbrigðisstéttir í
samvinnu við háskóla og aðrar
menntastofnanir í greinum tengd-
um krabbameinum, að vera í
fremstu röð varðandi greiningu og
meðferð og spítalinn yrði að vera
búinn undir aukningu í nýgengi
krabbameina á næstu árum.
Breytt aldurssamsetning þjóð-
arinnar, aukinn mannfjöldi og
fjölgun aldraðra skýrir að mestu
aukningu krabbameina á næstu ár-
um. Hættan á krabbameini eykst
með aldri. Rúmlega helmingur
þeirra sem greinist er 65 ára og
eldri. Um aldamótin 1900 voru
6,5% þjóðarinnar 65 ára og eldri,
um 11,5% um síðustu aldamót og
reiknað er með að hlutfallið verði
18% árið 2020. Segir í skýrslunni
að huga þurfi sérstaklega að þessu
í skipulagi heilbrigðismála.
Í skýrslunni kemur fram að
þekking á orsökum og líffræðilegri
hegðun krabbameina hafi aukist
mjög mikið. Krabbamein sé sam-
heiti yfir rúmlega 100 sjúkdóma
sem eigi það sameiginlegt að galli
sé í eðlilegu þróunarferli frumna
sem leiði til stjórnlausrar fjölgunar
þeirra. Gallarnir séu vegna stökk-
breytinga sem verði vegna krabba-
meinsvaldandi áhættuþátta í um-
hverfi og lífsstíl, svo sem fituneyslu,
hreyfingarleysi og offitu. Þá sýni
rannsóknir að reykingar séu lang-
stærsti og alvarlegasti áhættuþátt-
urinn.
Þörf fyrir aukna líknarmeðferð
Bent er á að þörf fyrir líknar-
meðferð muni aukast á næstu árum
vegna fjölgunar sjúklinga með
langvinna og lífshættulega sjúk-
dóma. Líknarmeðferð miðar að því
að bæta lífsgæði en lækning á að-
eins við um hluta þessa hóps. Starf-
semi líknardeildar LSH í Kópavogi,
líknardeildar öldrunarsviðs, heima-
hlynningar Krabbameinsfélags Ís-
lands og hjúkrunarþjónustu Karit-
as miðar að því að þjóna sjúklingum
og aðstandendum og byggist á hug-
myndafræði og skilgreiningu Al-
þjóða heilbrigðismálastofnunar-
innar á líknarmeðferð.
maga og leghálsi


  





 





ungum, brjóstum og blöðruhálskirtli
MEÐ nýjum mælikvarða á starfsemi
Landspítala – háskólasjúkrahúss,
framleiðslumælikvarða, er ætlunin
að taka upp breytta fjármögn-
unarleið spítalans árið 2005. Er þá
gert ráð fyrir að fjármögnun yrði
framvegis tengd framleiðslu spít-
alans, þ.e. þjónustu sem þar er veitt,
og tekin upp svonefnd sjúkdóma-
miðuð flokkun. Byggist hún á flokk-
un á rúmlega 10 þúsund sjúkdóms-
greiningum og aðgerðarkóðum.
Fram kemur í ársskýrslu spítalans
að til að koma þessu kerfi á þurfi að
greina kostnað við starfsemi spít-
alans á hinum ýmsu sviðum. Í fyrra
var tekinn upp framleiðslumæli-
kvarði á lyflækningasviði II, barna-
sviði og blóðskilunardeild og í ár á
lyflækningasviði I. Aðra mælikvarða
þarf síðan fyrir önnur svið og er nú
unnið að þróun þeirra. Með sjúkdóm-
smiðaðri flokkun er starfsemi spít-
alans lýst á skýran hátt og segir í
skýrslunni að þessari flokkun hafi
verið beitt á alla sjúklinga á síðasta
ári sem dvöldust meira en einn dag
á spítalanum. Stefnt er að því að
ljúka kostnaðargreiningu spítalans
um mitt næsta ár og að taka upp hið
breytta kerfi í framhaldi af því.
Nýtt kerfi
fjármögnunar
undirbúið
4,5 tonn af
þvotti á dag
SETTAR eru fram ýmsar tölur um
dagleg verk á Landspítala í skýrslunni.
Þar kemur m.a. eftirfarandi fram um
það sem gerist á meðaldegi:
1.170 sjúklingar koma á dag- og
göngudeildir.
939 sjúklingar eru á legudeildum.
409 sjúklingar eru í meðferð hjá
sjúkraþjálfurum og iðjuþjálfum.
70 einstaklingar gefa blóð.
4,6 tonn af sorpi falla til.
3.700 máltíðir framleiddar í eldhúsinu.
Þvegin eru 4,5 tonn af þvotti.
Átta börn fæðast.
Lyfjakostnaður er 6,4 milljónir.
52 sjúklingar eru í skurðaðgerð.
Fulltrúi sjúklinga
tekinn til starfa
FULLTRÚI sjúklinga hefur tekið til
starfa á Landspítalanum. Er það Ingi-
björg Pálmadóttir, fyrrverandi heil-
brigðisráðherra.
Fulltrúa sjúklinga er ætlað að veita
sjúklingum og aðstandendum þeirra
stuðning, koma málefnum þeirra á
framfæri og beina umkvörtunum
þeirra í réttan farveg til úrlausnar.