Morgunblaðið - 29.05.2003, Page 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 29. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í DAG eru liðin 50 ár frá því að
Nýsjálendingurinn Edmund Hillary
og sherpinn Norgay Tenzing klifu á
tind Everest-fjalls fyrstir manna. 44
árum síðar klifu Björn Ólafsson,
Hallgrímur Magnússon og Einar K.
Stefánsson fjallið fyrstir Íslendinga.
Fjórði Íslendingurinn til að klífa
fjallið var svo Haraldur Örn Ólafs-
son sem kleif Everest í fyrra.
Björn sagði í samtali við Morg-
unblaðið að aðstæður til að klífa
fjallið hefðu breyst mikið á und-
anförnum 50 árum. „Það er gjör-
ólíku saman að jafna,“ sagði Björn.
„Þeir vissu ekki hvort hægt væri yf-
ir höfuð að klifra fjallið, fjölmargir
hópar höfðu reynt en ekki haft er-
indi sem erfiði. Fjarskipti voru líka
afskaplega takmörkuð. Það var
ekki hægt að búast við neinni að-
stoð á fjallinu, frekar en í dag,
reyndar. Leiðangrar voru gríð-
arlega stórir í þá daga. Það má
segja að þetta hafi verið líkt og
hernaðaraðgerðir. Hillary og Tenz-
ing voru einna seinastir í röðinni að
reyna við tindinn. Þeir voru með
mjög góðan búnað miðað við þeirra
tíma. Þeir notuðu mikið súrefni og
leiðangurinn var vel undirbúinn.
Upplifunin var örugglega ótrúleg
því það var enginn á fjallinu nema
þeir. Miðað við þær aðstæður sem
þá voru og búnaðinn sem þeir höfðu
var þetta náttúrulega ótrúlegt af-
rek,“ sagði Björn.
Undanfarið hafa ýmis met verið
slegin í klifri á tindinn. Sherpinn
Appa kleif tindinn í þrettánda skipt-
ið á dögunum og Lakpa Gyelu sló
hraðamet er hann var 10 klukku-
stundir og 56 mínútur á tindinn frá
grunnbúðum. Þá komst sjötugur
Japani upp á tindinn og varð um
leið sá elsti til að klífa fjallið.
„Ég klíf fjöll af því að ég hef gam-
an af því. Ég hef gaman af því að
takast á við sjálfan mig og það við-
fangsefni sem klifið er hverju sinni.
Sumir telja að það sé verið að van-
virða hinn mikla risa með öllum
þeim hraðametum, aldursmetum
eða öðrum metum sem er verið að
setja. Ég held þó að hvort sem klifr-
arinn er sextán ára eða sjötugur þá
sé upplifunin alltaf einstök og per-
sónulegur sigur fyrir viðkomandi.
Þó svo að það sé komið nokkuð
langt frá minni hugmynd um há-
fjallaklifur með þessu metabrölti þá
hafast mennirnir misjafnt að og í
sumum tilfellum eru þetta menn
sem hafa atvinnu af háfjallaklifri og
eru að auglýsa styrk sinn og færni.
Við höfum tvívegis klifið með
Lakpa Gyelu og þar fer gríðarlega
öflugur fjallamaður. Þetta getur þó
leitt út í skrípaleik og það sem
verra er að í sumum tilfellum hefur
þetta kostað mannslíf. Fyrsta
bandaríska konan sem reyndi að
komast upp án súrefnis, hafði ekki
mikla reynslu í farteskinu, komst á
toppinn en lést á leiðinni niður,“
sagði Björn.
Hann sagði aðferðirnar við að
komast á tindinn komnar í nokkuð
fastan farveg. „Menn vita orðið
hvað er vænlegast til árangurs. Það
er stöðug þróun á búnaði og súrefn-
istækjum. Einnig eru veðurspár
öruggari og fjarskipti betri. Menn
hafa lært af reynslunni og meta
fjallið betur með betri sögulegum
upplýsingum,“ sagði Björn.
Helsta breytingin sem orðið hef-
ur síðan þremenningarnir klifu
tindinn er sú að nú eru fyrirtæki í
ríkara mæli farin að selja vel efn-
uðu fólki pláss í leiðöngrum sínum.
„Þarna er að fara fólk sem getur
verið óvant klifri. Það er kannski
líkamlega sterkt og leiðangurinn
getur heppnast vel ef ekkert kemur
uppá. Hins vegar er voðinn vís ef
eitthvað bjátar á, eins og til dæmis
ef veður versnar. Vorið áður en við
klifum fjallið fórst fjöldi manns í
slæmu veðri og var reynsluleysi um
að kenna í mörgum tilfellum. Á
sama tíma og við reyndum við fjall-
ið týndu 9 manns lífi af slysförum
þannig að Everest er ekkert lamb
að leika sér við,“ sagði Björn.
Ferð þeirra félaga á tindinn er
Birni enn í fersku minni. „Við vor-
um svo til einir á ferð. Við vorum
þrír saman ásamt einum Breta og
tveimur sherpum og var fámennið
okkar lukka í þessu og gerði upplif-
unina öðruvísi. Oft eru fleiri tugir
manna að reyna við tindinn á sama
tíma og þá er upplifunin allt öðru-
vísi, held ég.
Það er erfitt að lýsa tilfinning-
unni að standa á hæsta tindi heims.
Bara það að horfa á heiminn frá
þessu sjónarhorni var undarlegt og
við vorum ógurlega þreyttir en
glaðir þegar upp var komið. Sig-
urinn fólst samt á endanum í því að
komast á toppinn eftir allt erfiðið
og allan þann mikla undirbúning og
vinnu sem búið var að leggja í verk-
efnið. Það eiga eflaust allir sitt
Everst-fjall, hversu hátt sem það nú
er og sigurinn er alltaf sætur. Upp-
lifunin að klífa Everest lifir vel í
minningunni,“ sagði Björn.
50 ár eru liðin frá því að Hillary og Tenzing klifu Everest fyrstir manna
„Það eiga allir sitt Everest-fjall“
Fyrsti íslenski Everest-leiðangurinn á tindinum hinn 21. maí 1997: Hall-
grímur Magnússon, Björn Ólafsson og Einar Stefánsson.
UM 600 ungmenni eru á skrá at-
vinnulausra hjá vinnumiðlun skóla-
fólks í Hinu húsinu og álíka mörg hjá
Atvinnumiðlun stúdenta. Útlitið
varðandi sumarvinnu fyrir þetta
unga fólk er ekki gott, að sögn Auðar
Kristínar Welding, verkefnastjóra
Vinnumiðlunarinnar, og Hönnu
Maríu Jónsdóttur, rekstrarstjóra
Atvinnumiðstöðvar stúdenta.
Vinnumiðlunin tók við umsóknum
vegna sumarvinnu til 30. apríl sl. og
skráðu sig 2.588 einstaklingar, en
alls hafa tæplega 2.000 ungmenni
fengið vinnu hjá Vinnumiðlun eða
dregið umsókn sína til baka.
Hins vegar segir Auður Kristín að
án aukafjárveitingar fái um 600 ein-
staklingar ekki vinnu og um 47%
þeirra séu 17 til 18 ára. Hún segir að
sá misskilningur ríki að Reykjavík-
urborg eigi að sjá 17 til 18 ára krökk-
um fyrir sumarvinnu en svo sé ekki
þótt hún reyni að koma til móts við
eftirspurnina. Í því sambandi nefnir
hún að borgarráð taki stöðu atvinnu-
mála skólafólks í borginni til umfjöll-
unar næstkomandi þriðjudag.
Í gær voru 568 á skrá eftir atvinnu
hjá Atvinnumiðstöð stúdenta, en fyr-
ir tæpum þremur vikum voru um 600
manns á skrá. Hanna María Jóns-
dóttir, rekstrarstjóri atvinnumið-
stöðvarinnar, segir að á þessum tíma
hafi nokkrir bæst við á atvinnuleys-
isskrána og aðrir fengið vinnu en
tekist hafi að miðla um 60 störfum.
„Samanborið við síðustu ár er maí
heldur lakari hvað varðar fjölda
starfa í boði,“ segir hún.
Enn eru
um 1.200
ungmenni
án vinnu
Í GÖGNUM sem Veiðimálastofnun
hefur sent frá sér með ýmiss konar
tölum og töflum kemur fram að æ
fleiri löxum er sleppt aftur í íslenskar
ár eftir að hafa verið yfirbugaðir af
stangaveiðimönnum. Í fyrra var talan
komin í 17,7% laxa sleppt á ný. Engin
leið er þó að vita hve mikið af þessum
löxum nýttust til hrygningar í ánum,
því eitthvað af laxi hefur ugglaust
veiðst aftur og spurning hvort að rot-
arinn var reiddur á loft í seinna skipt-
ið eða ...
Það er líka athyglisvert að skoða
hversu misjafnt það er frá einni á til
annarrar hversu miklu magni er
sleppt. Þegar skoðaðar eru tíu efstu
árnar kemur t.d. í ljós, að 809 af 1.877
löxum í Hofsá var sleppt á ný, 770 af
1.639 löxum í Laxá í Kjós og 718 af
1.653 löxum í Selá ennfremur. Til
samanburðar má skoða, að aðeins 30
löxum af 1.444 löxum í Þverá/Kjarrá
var sleppt. Nokkur önnur dæmi eru
eftirfarandi: 436 af 1.605 löxum í
Langá, 359 af 1.189 í Laxá í Aðaldal
og 249 af 1.116 í Grímsá. Á óvart kem-
ur hversu lág talan er úr Grímsá, en
líklega stafar það af því að júlímán-
uður, þegar erlendu veiðimennirnir
eru hvað mest við veiðar í ánni, var
undarlega lélegur og veiðin tók ekki
kipp fyrr en komið var fram í ágúst.
Í sömu gögnum frá Veiðimálastofn-
un og greint er frá hér að ofan koma
fram tíu bestu urriðasvæðin og tíu
bestu bleikjusvæðin. Ekki er greint á
milli sjógenginna og staðbundinna
stofna. Í urriðadeildinni eru Veiðivötn
efst með 10.781, síðan koma í réttri
röð, Fremri-Laxá á Ásum 3.666, Laxá
í Mývatnssveit 2.845, Laxá í Laxárdal
1.681, Laxá í Aðaldal 1.542, Grenlæk-
ur 1.331, Meðalfellsvatn 1.167, Elliða-
vatn 985, Hróarsholtslækur 949 og
Vatnamót 927. Þarna eru komin
óvænt nöfn inn, t.d. Meðalfellsvatn og
Elliðavatn. Svo eru Laxárnar þrjár, í
Mývatnssveit, Laxárdal og Aðaldal
auðvitað allt sama áin.
Í bleikjudeildinni eru Arnarvatn
stóra ásamt Austurá óvænt komin
efst og sýnir það mátt bættrar skrán-
ingar afla. Eru þar bókaðar 2.590
bleikjur og hafa ugglaust verið fleiri.
Síðan koma Hlíðarvatn með 2.452,
Vatnsdalsá 1.975, Eyjafjarðará 1.954,
Skógá 1.601, Veiðivötn 1.395, Brúará
1.172, Flóka í Fljótum 1.169, Víði-
dalsá 1.143 og Hörgá 1.110.
Auk Arnarvatns/Austurár eru
þarna mörg óvænt nöfn, t.d. Brúará,
Flókadalsá og ekki hvað síst urriða-
athvarfið mikla, Veiðivötn.
Stangaveiðifélag Reykjavíkur var með árlegan barna- og unglingadag við
Elliðavatn á dögunum. Hér eru nokkrir þátttakenda með hluta af aflanum.
17,7% laxa sleppt
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?
RÚMLEGA tuttugu einstaklingar
á vegum Styrktarfélags vangef-
inna störfuðu í þrettán fyr-
irtækjum og stofnunum víðsvegar
á höfuðborgarsvæðinu í gær. Var
þessi starfsdagur hluti af verkefni
Styrktarfélags vangefinna í
tengslum við Evrópuár fatlaðra.
Að sögn Þóru Þórarinsdóttur,
framkvæmdastjóra Styrktarfélags
vangefinna, var markmiðið með
verkefninu að stuðla að atvinnu-
þátttöku fatlaðra, gera þá sýni-
legri í samfélaginu og opna hug
fólks fyrir nýjum tækifærum og
virkari þátttöku fatlaðs fólks í
samfélaginu.
„Það voru þrettán fyrirtæki sem
tóku þátt í þessu verkefni með
okkur,“ sagði hún síðla dags í
gær, en þá var ljóst að verkefnið
hefði gengið vel. Þóra segir að
breiður hópur fyrirtækja og stofn-
ana hafi tekið þátt og að ein-
staklingarnir hafi unnið við ým-
islegt, s.s. að flokka skjöl og póst,
vinna í bókabúð, starfa á leikskóla
og fleira.
Samfélagið lagi sig að
fötluðum einstaklingum
Þóra vonar að verkefnið stuðli
að aukinni atvinnuþátttöku fatl-
aðra á hinum almenna vinnumark-
aði. „Það er enginn sem vill fá það
hlutverk að vera fatlaður og út-
skúfaður. Það vilja allir taka
þátt,“ segir hún. „Það er okkar
hlutverk að laga samfélagið að
fötluðum einstaklingum en ekki
þeirra að laga sig að samfélaginu.“
Hún minnir á að fatlaðir séu hluti
af samfélaginu og því eðlilegt að
þeir starfi við hlið þeirra sem ekki
eru fatlaðir.
Þóra segir að þau fyrirtæki sem
tekið hafi þátt í verkefninu í gær
hafi tekið því vel. Þeir fötluðu ein-
staklingar sem fengu að spreyta
sig á hinum almenna vinnumark-
aði komu í fyrirtækin í fylgd
„tengils“ sem var til aðstoðar en
einnig sáu aðilar í fyrirtækjunum
um að sinna verkefninu. Verkefnið
hafi því verið vel undirbúið, að
sögn Þóru.
Áhugasöm og dugleg
Þetta er í fyrsta sinn sem félag-
ið stendur fyrir verkefni sem
þessu en að sögn Þóru er ljóst að
gangi það vel verður stefnt að því
að gera það að árvissum viðburði.
Að lokum vill Þóra koma á fram-
færi þökkum til þeirra fyrirtækja
og stofnana sem tóku þátt í verk-
efninu með Styrktarfélagi vangef-
inna.
Pétur S. Johnson er einn þeirra
sem tóku þátt í verkefninu, en
hann sinnti ýmsum störfum hjá
Háskóla Íslands í gær. Hann vann
m.a. í Bókstölu stúdenta en einnig
voru starfskraftar hans nýttir á
skrifstofu námsráðgjafar, þar sem
hann flokkaði skjöl og ljósritaði.
Auk þess dreifði hann pósti innan
skólans. Björk Håkansson, verk-
efnisstjóri kynningardeildar HÍ,
segir að Pétur hafi greinilega ver-
ið ánægður með daginn.
Að sögn Bjarkar komu þrír
þátttakendur til Háskólans og
segir hún að þau hafi öll verið af-
skaplega áhugasöm og dugleg.
Hún segir aukinheldur að starfs-
fólk skólans hafi tekið þeim vel.
„Krakkarnir sýndu störfum sínum
mikinn áhuga og hefur verið
ánægjulegt fyrir okkur öll að
fylgjast með þeim og hafa þau hér
í HÍ.“
Fatlaðir einstaklingar störfuðu í fyrirtækjum og stofn-
unum á hinum almenna vinnumarkaði í einn dag
Markmiðið að stuðla að
atvinnuþátttöku fatlaðra
Pétur S. Johnson kynnti sér m.a. starfsemi Bóksölu stúdenta. Með honum
er Margrét Guðmundsdóttir, fulltrúi á skrifstofu námsráðgjafar.