Morgunblaðið - 04.06.2003, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 2003 23
Alþjóðleg ferðaráðgjöf
Ferðamálaskóli Íslands er eini skólinn á Íslandi
sem hefur kennt alþjóðlegt IATA/UFTAA námsefni
samfleitt í 12 ár. Á hverju ári útskrifar skólinn
„ferðaráðgjafa“ til starfa á ferðaskrifstofum,
flugfélögum og við aðra ferðaþjónustu,
enda er í dag krafa ferðaþjónustuaðila
að starfsfólk hafi slíka menntun.
Bíldshöfða 18 • Sími 567 1466 • Opið frá kl. 8—22
ÞAÐ kom á daginn sem marga
grunaði – að Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn myndu fara
aftur saman í rík-
isstjórn að loknum
kosningum, ef þeir
ættu á því minnstu
möguleika. Auðvitað
var það bara klisja
þegar þeir sögðu við
kjósendur að þeir
gengju óbundnir til kosninga. Það var
spilað með fólkið í landinu og lang-
líklegast er að allt hafi þetta verið fyr-
irfram ákveðið milli formanna flokk-
anna.
Svik við kjósendur
Það var líka leikur hjá formanni
Framsóknarflokksins þegar hann
gagnrýndi Sjálfstæðisflokkinn í kosn-
ingabaráttunni fyrir óábyrgar skatta-
tillögur. Viðbrögð kjósenda við því út-
spili Halldórs Ásgrímssonar var að
lyfta flokknum á nýjan leik í skoð-
anakönnunum eftir harða útreið í
fyrri könnunum. Það var byrjunin á
þeim varnarsigri sem kosn-
ingaúrslitin skiluðu framsókn-
armönnum, enda taldi fólk að þeir
væru að hverfa frá fylgispekt sinni
við íhaldið með því að afneita skatta-
tillögum sjálfstæðismanna. Þá lexíu
hefði Framsóknarflokkurinn átt að
læra af þeim viðsnúningi sem varð á
fylgi þeirra í skoðanakönnunum. Það
er því ekkert annað en svik við kjós-
endur þegar framsóknarmenn hlaupa
svo beint í sæng með íhaldinu og kok-
gleypa skattatillögur þeirra í of-
análag, sem þeir áður höfðu sagt að
myndu leiða til niðurskurðar á vel-
ferðarkerfinu.
Kjósendur höfnuðu
Sjálfstæðisflokknum
Framsóknarflokkurinn hafði það í
hendi sér að koma Sjálfstæð-
isflokknum út úr stjórnarráðinu og
standa að myndun nýrrar, öflugrar
ríkisstjórnar sem hefði haft alla burði
til að ná fram meiri jöfnuði, sanngirni
og réttlæti á öllum sviðum þjóðlífsins.
Það er því alveg ótrúleg þjónkun við
íhaldið að Framsóknarflokkurinn
skuli framlengja líf Sjálfstæðisflokks-
ins eftir þá útreið sem hann fékk í
kosningunum. Ekki er með nokkru
móti hægt að túlka það öðruvísi en
svo að kjósendur hafi verið að hafna
Sjálfstæðisflokknum og gera kröfu
um breytingar í stjórnarráðinu þegar
flokkurinn tapar rúmlega 7% á lands-
vísu og yfir 10% í kjördæmi Davíðs
formanns. Framsóknarflokkurinn
sagði áður fyrr að allt væri betra en
íhaldið. Nú hefur flokkurinn kosið sér
það ömurlega hlutskipti að leiða
íhaldið aftur til valda – flokk sem ráð-
ið hefur ferðinni í stjórnarsamstarf-
inu sl. 8 ár og sett sérhagsmuni ofar
almannahagsmunum. Í fylgispekt
sinni við íhaldið hefur Framsókn-
arflokkurinn í raun og sanni sagt skil-
ið við allar félagslegar áherslur sem
framsóknarflokkurinn hefur í gegn-
um tíðina talið sig standa fyrir.
Valdakapall
stjórnarherranna
Þjóðin vildi breytingar á lands-
stjórninni. Það staðfesti m.a. fyrsta
skoðanakönnunin sem gerð var eftir
kosningar. Samkvæmt henni hafði
ríkisstjórnin aðeins 30 þingmenn, í
stað 34 samkvæmt kosningaúrslit-
unum og hefði því misst meirihluta
sinn. Í umræddri könnun mældist
Sjálfstæðisflokkurinn aðeins með
29.8% fylgi sem er tap upp á 4% frá
síðustu kosningum. Samfylkingin
mældist í þessari könnun með 35%
fylgi. Staðan núna er sú að Fram-
sóknarflokkurinn ber ábyrgð á end-
urreisn gamallar og þreyttrar valds-
stjórnar sem þjóðin er þegar orðin
dauðleið á og væntir einskis af. Þessi
ríkisstjórn er mynduð um valdabar-
áttu ráðherra og vonbiðla í ráðherra-
embætti. Fréttirnar af þessari rík-
isstjórn á kjörtímabilinu verða um
menn en ekki málefni. Þær munu
snúast um stólaskipti ráðherranna og
hvernig þeir ráðskast með aðra
valdastóla og laus embætti til að láta
valdakapal sinn ganga upp. Þetta sér
þjóðin og þess vegna gengisfellir hún
ríkisstjórnina í fyrstu skoðanakönnun
eftir kosningar, enda sjá allir að
stjórnarsáttmálinn er einungis end-
urnýting á gömlum, sviknum lof-
orðum úr stjórnarsáttmála síðasta
kjörtímabils.
Fylgispekt
framsóknar-
manna
við íhaldið
Eftir Jóhönnu Sigurðardóttur
Höfundur er alþingismaður.
ÁRIÐ 1987 var gerður hjá Leik-
félagi Reykjavíkur eftirlaunasamn-
ingur sem ætlað var að tryggja
listamönnum og
öðrum starfs-
mönnum eftirlauna-
greiðslur frá félag-
inu. Tilgangurinn
var að jafna að
nokkru þann mun
sem var á eft-
irlaunarétti þeirra og sambæri-
legra starfsmanna Þjóðleikhússins
sem nutu eftirlauna sem opinberir
starfsmenn.
Ekki var safnað í lífeyrissjóð
fyrir þessum eftirlaunum heldur
hafa þau verið talin með öðrum
launagreiðslum. Þar með er ekkert
til tryggingar þessum greiðslum
nema það að LR haldi áfram starf-
semi sinni og komist ekki í þrot
vegna óábyrgrar fjármálastjórnar.
Áætluð eftirlaun á þessu ári eru
5,5 milj. kr. eða 1,3% af heild-
arkostnaði skv. síðustu drögum að
rekstraráætlun 2003.
Eftirlaunin í óvissu
við starfslok
Með því að verulegar breytingar
hafa orðið á lífeyrismálum í land-
inu þótti eðlilegt að endurskoða
þetta samkomulag og var gert
óformlegt samkomulag um að
hætta að reikna aukin réttindi en
þeir sem hefðu áunnið sér eft-
irlaunarétt héldu honum við starfs-
lok. Þessu til áréttingar er síðan
samþykkt stjórnar LR, 20. nóv.
2001 sem vísað var til við upp-
sagnir í ársbyrjun 2002, þ.e. að
viðkomandi héldu eftirlaunarétti
þrátt fyrir ótímabær starfslok.
Þar með var talið að eftirlauna-
réttinum væri borgið – svo fram-
arlega sem félagið yrði ekki keyrt
í þrot. En í annarri lotu uppsagna
listamanna LR nú í vor var eft-
irlaunaréttar að engu getið og þeg-
ar gengið var eftir staðfestingu á
réttindunum var því hafnað og þeir
sem reknir voru nú síðast hafa því
ekki einu sinni vilyrði stjórnenda
LR fyrir áunnum eftirlaunarétti.
Reikningskúnstir –
ábyrgð stjórnar
Við ýmis tækifæri hafa stjórn-
endur LR blásið upp eftirlauna-
skuldbindingu félagsins, reiknað
hana til „framtíðarvirðis“ og fengið
út stórar fjárhæðir. Marklausar
tölur meðan aðrar stærðir í rekstr-
inum eru ekki uppreiknaðar til
samræmis. Eftirlaunaskuldbind-
ingar LR eru í mesta lagi 3,5% af
rekstrarstyrk Reykjavíkurborgar
næstu 10 árin og vel innan við 2%
af líklegum heildartekjum félags-
ins á sama tíma. Því er óþarfi að
láta eins og þessar skuldbindingar
við eldri starfsmenn muni ríða fé-
laginu á slig á sama tíma og mán-
aðarlegt tap félagsins slagar hátt í
árslaun leikhússtjóra – eða sem
nemur heils árs eftirlaunum 5–6
fyrrverandi starfsmanna félagsins.
Síðan tala stjórnendur eins og
það sé sérstök rausn að svipta fólk
ekki eftirlaunaréttinum um leið og
því er sagt upp. Jafnvel eins og
þeir ættu að borga þetta sjálfir:
„...og ég vil bara benda á að stjórn
er ábyrg – ábyrg fyrir rekstri
þessa húss. Það er hægt að fara
heim til framkvæmdastjóra og
stjórnar og í rauninni hirða af
þeim húsin samkvæmt laga-
ákvæðum sjálfseignastofnunar“
(form. LR á aðalfundi 2002. – Hér
er að líkindum vísað til ákvæðis
laga nr. 33/1999 þar sem segir um
stjórnendur sjálfseignarstofnana
að þeir: „skulu skyldir til að bæta
stofnuninni það tjón sem þeir hafa
valdið henni í störfum sínum, hvort
sem er af ásetningi eða gáleysi“.
En nú er verið að kanna hvaða
möguleikar kunna að vera til að
sækja núverandi stjórnendur til
ábyrgðar skv. þessum lögum.)
Trygging eftirlauna –
glatað fé
Þó að eftirlaunin séu vissulega
nokkur skuldbinding fyrir félagið
þótti til skamms tíma ekki ástæða
til að hafa stórar áhyggjur; félagið
átti eignir á móti þeim. Fyrir
þremur árum, þegar núverandi
leikhússtjóri tók til starfa, var höf-
uðstóll félagsins rúmar 124 milj.
kr. á núvirði og þótti væn trygging
fyrir skuldbindingum við fé-
lagsmenn sem m.a. höfðu átt
drjúgan þátt í að skapa þessa eign.
En nú hefur eigninni verið sóað í
hallarekstur; eiginfjárstaðan orðin
neikvæð, engin trygging fyrir
neinu og eftirlaunin í fullkominni
óvissu.
Áratugum saman börðust fé-
lagar Leikfélagsins fyrir byggingu
Borgarleikhúss og söfnuðu fé í
Húsbyggingarsjóð LR í sjálfboða-
vinnu. Ekki síst fyrir þessa bar-
áttu hlotnaðist félaginu arfur eftir
Sigurliða Kristjánsson og Helgu
Jónsdóttur sem rann í Húsbygg-
ingarsjóð og skyldi varið til bygg-
ingar Borgarleikhúss. Höfuðstóll
Leikfélagsins var því fyrst og
fremst þetta söfnunarfé og arf-
urinn og síðar eignarhluti þess í
Borgarleikhúsinu; verðmæti sem
aldrei áttu að fara í rekstur – hvað
þá ábyrgðarlausan hallarekstur.
Þannig var höfuðstóll félagsins
til orðinn. Hann var tryggingin
fyrir áframhaldandi rekstri félags-
ins og eftirlaunum sjálfboðaliðanna
í fyllingu tímans. Þetta eru nú
glötuð verðmæti og stjórnendur
LR hafa ekki aðeins sóað eignum
félagsins heldur jafnframt stefnt í
voða eftirlaunum þeirra sem áttu
sinn þátt í að þau verðmæti urðu
til. Nú er eina von eldri félaga LR
til að fá sín eftirlaun að félagið
haldi áfram leikhúsrekstri sínum.
Með núverandi stjórnendum er sú
von harla veik.
Og nú spyrja félagar í LR: Get-
ur verið að þetta sé lögleg meðferð
á fjármunum annarra? Eru ekki til
yfirvöld sem eiga að hafa eftirlit
með starfsemi sjálfseignarstofn-
ana? Og hvað segja borgaryfirvöld
um þessa meðferð á skattfé borg-
aranna og þeim verðmætum sem
þeir og fjölmargir aðrir landsmenn
lögðu fram til byggingar Borg-
arleikhússins á sínum tíma?
Eftirlaun í
uppnámi
Eftir Sigurð Karlsson
Höfundur er leikari hjá
Leikfélagi Reykjavíkur.
Í TILEFNI af ummælum menntamálaráðherra Tómasar Inga Olrich
varðandi málefni framhaldsskólanna er mér ljúft og skylt að koma eft-
irfarandi á framfæri:
Fljótlega eftir að ég hóf störf sem borgarstjóri í
Reykjavík fyrir fjórum mánuðum hófust viðræður okkar
menntamálaráðherra um framtíðaruppbyggingu fram-
haldsskóla í Reykjavík. Ég studdist þar við skýrslu sem
unnin var af Nýsi hf. að beiðni fyrrverandi borgarstjóra
Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur. Markmið með þeirri
skýrslu var að skoða hvernig Reykjavíkurborg geti lagt
sitt af mörkum, í samstarfi við ríkið og nágrannasveit-
arfélögin, til að bæta núverandi húsnæði framhaldsskólanna í borginni.
Viðræður við menntamálaráðherra og embættismenn ráðuneytisins
hafa gengið vel, þótt vissulega hafi orðið á þeim hlé nú um mánaðar-
skeið vegna aðdraganda alþingiskosninga og stjórnarmyndunar. Nú er
ljóst að sami menntamálaráðherra fer með þessi mál og vænti ég áfram
góðs af samstarfi við hann í þessu mikilvæga máli.
Þau drög að samkomulagi sem nú liggja fyrir taka á forgangsröðun
verkefna, bæði hvað varðar viðbyggingar og viðhald núverandi skóla,
sem og hugsanlegra nýbygginga. Í þeim efnum þarf ekki aðeins að fjalla
um uppbyggingu skólahúsnæðisins heldur þarf að svara þeirri spurn-
ingu hvernig framhaldsskólastarf við viljum sjá í framtíðinni. Hugsanleg
stytting framhaldsskóla um eitt ár er t.d. málefni sem myndi hafa mikil
áhrif á væntanlega þörf fyrir kennslurými.
Vert að geta þess að aðeins um 65% skólarýma á framhaldsskólastigi í
Reykjavík eru nýtt af Reykvíkingum. Það breytir ekki því að borgin vill
auðvitað áfram leggja sitt af mörkum til framhaldsskólastigsins og
tryggja að hér starfi framhaldsskólar í hæsta gæðaflokki.
Nú þegar gerir 3ja ára áætlun um framkvæmdir, rekstur og fjármál
Reykjavíkurborgar ráð fyrir 300 milljónum króna til uppbyggingar
framhaldsskóla. Borgin vill hins vegar í samningi sínum við ríkið horfa
til enn lengri tíma. Það er því ekki rétt sem kemur fram í máli mennta-
málaráðherra að borið sé við fjárhagsástæðum Reykjavíkurborgar sem
hindrun í frágangi þess samkomulags sem er í burðarliðnum. Bæði for-
gangsröðun og verkefnaáætlun eru enn ófrágengnar, en vel á veg komn-
ar.
Að endingu vil ég lýsa þeirri skoðun minni að ætíð sé vænlegast til ár-
angurs í samningaviðræðum að ræða efnisleg atriði málsins utan fjöl-
miðla.
Björt framtíð framhalds-
skóla í Reykjavík
Eftir Þórólf Árnason
Höfundur er borgarstjóri.
AÐ loknum alþingiskosningunum
er vert að staldra við. Hér verður
ekki fjallað um sjálf úrslitin heldur
hyggst ég víkja máli
mínu beint að kosn-
ingabaráttunni. Að
þessu sinni ein-
kenndist hún því
miður af lýðskrumi
og auglýsinga-
mennsku sem Egill
Helgason nefndi ósigur lýðræðisins
í sjónvarpsþætti sínum daginn eftir
kjördag.
Það er auðvitað gott og gilt að
frambjóðendur kynni sig og sín
baráttumál og sýni áhuga á högum
kjósenda. En auglýsingaflóðið,
skrumið og peningaeyðslan reið
ekki við einteyming og einstakir
flokkar gengu ótrúlega langt í bar-
áttunni um hylli kjósenda: „Við er-
um með Háskólabíó á leigu, má
ekki bjóða þér í bíó?“ „Viltu meiri
bjór? Blessaður taktu eina kippu
heim með þér í nesti.“ Viljum við
hafa baráttuna með þessu sniði? Á
hverju eigum við von í næstu kosn-
ingum? Verður hægt að panta Hall-
dór til að syngja börnin í svefn og
Vinir Dóra leika undir? Mun land-
búnaðarráðherra stinga út úr fjár-
húsum hjá bændum og uppskera
atkvæði að launum?
Stjórnmálaflokkarnir fá opinber
fjárframlög í samræmi við þing-
styrk sinn og liðsmenn þeirra lögðu
á sig ómælt sjálfboðastarf í aðdrag-
anda kosninganna. En í auglýsinga-
kapphlaupinu að þessu sinni var
um svo háar fjárhæðir að tefla að
það þarf nánari skýringa við.
Hverjir greiða allan kostnaðinn?
Hvaða fyrirtæki og einstaklingar
styrkja flokkana með fjárfúlgum
eða styðja með öðrum hætti sem
hægt er að meta til hárra fjár-
upphæða? Þrátt fyrir talsverðar
umræður um málið er þessum
spurningum allsendis ósvarað, rík-
isstjórnarflokkarnir yppta öxlum og
framkvæmdastjóri Sjálfstæð-
isflokksins talar um að það séu
mannréttindi að fá að gefa ómælt
fé í kosningasjóði undir nafnleynd.
Það ætti vera krafa almennings
að fjárreiður allra flokkanna verði
opin bók og þar verði greint frá því
hverjir greiði hæstu fjárhæðirnar
til þeirra. Stjórnarandstöðuflokk-
arnir liggja ekki á þessum upplýs-
ingum en það er athyglisvert að
Framsóknarflokkur og Sjálfstæð-
isflokkur sitja sem fastast á þeim.
Hvað hafa þeir að fela? Þetta puk-
ur ætti ekki að líðast í opnu sam-
félagi því hér er of mikið í húfi, í
raun og veru lýðræðið sjálft.
Ósigur
lýðræðisins
Eftir Bjarka Bjarnason
Höfundur býr í Mosfellsbæ og
stundar ritstörf og kennslu.
Nýbýlavegi 12 • 200 Kópavogi • Sími 554 4433
Opið virka daga 10-18, laugardaga 11-15
Föt fyrir
allar konur