Morgunblaðið - 04.06.2003, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 04.06.2003, Blaðsíða 37
AFMÆLI MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. JÚNÍ 2003 37 PIPAR OG SALT Klapparstíg 44  Sími 562 3614 GRANÍT MORTEL Tilboð 2.995 Stærð 15 cm. Bústaðakirkja. Opið hús fyrir aldraða kl. 13. Dómkirkjan. Hádegisbænir kl. 12.10. Léttur málsverður á eftir. Prestarnir taka við fyrirbænum í síma 520 9700. Hallgrímskirkja. Morgunmessa kl. 8. Prestur sr. Jón Dalbú Hróbjartsson og sr. Kristján Valur Ingólfsson. Hugleiðing, alt- arisganga, léttur morgunverður. Kirkju- listahátíð: Tónlistarandakt kl. 12. Prestur sr. María Ágústsdóttir. Unnur María Ing- ólfsdóttir leikur einleik á fiðlu. Háteigskirkja. Bænaguðsþjónusta kl. 11. Súpa og brauð borin fram í Setrinu kl. 12. Brids í Setrinu kl. 13–16. Kvöldbænir kl. 18. Laugarneskirkja. Gönguhópurinn Sólar- megin leggur í hann kl. 10.30. Næstu vik- ur mun hópurinn leggja upp frá kirkjunni alla mið. og föst. kl. 10.30. Neskirkja. Fyrirbænamessa kl. 18. Prest- ur sr. Örn Bárður Jónsson. Seltjarnarneskirkja. Kyrrðarstund kl. 12. Léttur hádegisverður eftir stundina. Breiðholtskirkja. Kyrrðarstund í dag kl. 12.10. Tónlist, altarisganga, fyrirbænir. Léttur málsverður í safnaðarheimilinu eftir stundina. Sumarguðsþjónusta eldri borg- ara í Reykjavíkurprófastsdæmum kl. 14. Sr. Gísli Jónasson prédikar og þjónar fyrir altari. Sönghópur leiðir söng undir stjórn Sigrúnar Þórsteinsdóttur organista. Á eftir verða kaffiveitingar í boði Breiðholtssókn- ar. Allir velkomnir. Seljakirkja. Kyrrðar- og bænastund í dag kl. 18. Beðið fyrir sjúkum. Allir hjartanlega velkomnir. Tekið á móti fyrirbænaefnum í kirkjunni í síma 567 0110. Vídalínskirkja. Foreldramorgnar í safnað- arheimilinu Kirkjuhvoli kl. 10–12. Hitt- umst og spjöllum. Heitt á könnunni og djús fyrir börnin. Allir foreldrar velkomnir með eða án barna. Hafnarfjarðarkirkja. Kyrrðarstund í kirkj- unni kl. 12, íhugun, altarisganga, fyrir- bænir. Léttur hádegisverður kl. 13 í Ljós- broti Strandbergs. Víðistaðakirkja. Kyrrðar- og fyrirbæna- stund í dag kl. 12. Boðið er upp á súpu og brauð í safnaðarheimilinu á eftir. Hægt er að koma fyrirbænaefnum til sóknarprests eða kirkjuvarðar. Opið hús fyrir eldri borg- ara í dag kl. 13. Gott tækifæri til að hitt- ast, spjalla saman, spila og njóta góðra veitinga. Verð velkomin. Þorlákskirkja. Barna- og foreldramorgnar í dag kl. 10–12. Lágafellskirkja. AA-fundur kl. 20.30 í Lágafellskirkju. Unnið í 12 sporunum. Kletturinn, kristið samfélag. Kl. 20.30 Bænahópar í heimahúsum. Upplýsingar í síma 565 3987. Kefas. Samverustund unga fólksins kl. 20.30. Lofgjörð, lestur orðsins, fróðleikur og samvera. Allt ungt fólk velkomið. Kristniboðssalurinn, Háaleitisbraut 58. Samkoma í kvöld kl. 20. Ræðumaður Ragnar Gunnarsson. Kaffiveitingar eftir samkomuna. Allir velkomnir. Landakirkja í Vestmannaeyjum. KL. 11 helgistund á Hraunbúðum. Allir velkomnir. Kl. 20 opið hús í KFUM&K-heimilinu fyrir unglinga í Æskulýðsfélagi Landakirkju og KFUM&K. Sauðárkrókskirkja. Kyrrðarstund kl. 21. Safnaðarstarf Kirkjustarf FRÉTTIR KRABBAMEINSFÉLAGIÐ efnir í sextánda sinn til heilsuhlaups á morgun, fimmtudaginn 5. júní. Í Reykjavík verður hlaupið frá húsi Krabbameinsfélagsins að Skóg- arhlíð 8 kl. 19. Kristján Þ. Ársælsson þolfimimeistari annast upphitun og Ragnhildur Steinunn Jónsdóttir, ný- kjörin fegurðardrottning Íslands, ræsir hlauparana. Hægt er að velja um 3 kílómetra skokk eða göngu frá Skógarhlíð að Öskjuhlíð og til baka eða 10 kílómetra hlaup umhverfis Reykjavíkurflugvöll. Tími verður mældur hjá öllum og úrslit birt eftir aldursflokkum, en þeir eru sex: 14 ára og yngri, 15-18 ára, 19-39 ára, 40- 49 ára, 50-59 ára og 60 ára og eldri. Fyrsti karl og fyrsta kona í öllum aldursflokkum í 3 km og 10 km hlaupum fá verðlaunagripi. Vegleg útdráttarverðlaun eru í boði. Búnað- arbankinn er aðalstyrktaraðili hlaupsins. Forskráning verður á Hlaupasíð- unni (www.hlaup.is). Skráning er hjá Krabbameinsfélaginu í Skógarhlíð 8 fimmtudaginn 5. júní kl. 8–18. Þátt- tökugjald er 500 krónur fyrir 14 ára og yngri en 800 krónur fyrir 15 ára og eldri. Bolur er innifalinn í gjald- inu. Allir sem ljúka hlaupinu fá við- urkenningarpening. Nánari upplýs- ingar á: krabb.is Í Borgarnesi verður hlaupið frá Íþróttamiðstöðinni kl. 19, á Húsavík frá Skrúðgarðinum kl. 19, á Vopna- firði frá Íþróttahúsinu kl. 16.30, á Egilsstöðum frá Íþróttamiðstöðinni kl. 19, á Borgarfirði eystri frá Fjarð- arborg kl. 19, á Seyðisfirði frá Herðubreið kl. 19 og í Keflavík frá Sundmiðstöðinni kl. 19. Víðast hvar er vegalengdin 2-3 km.                             !"  #$    "!%& ' ((  )  * +  , $+ %!                              ! "         %  %  &   -    '  (                 Fegurðardrottning- in ræsir hlauparana Heilsuhlaup Krabbameinsfélagsins KÖRFUBÍLAÞJÓNUSTAN ehf. í Hafnarfirði hefur keypt nýjan körfubíl. Bíllinn er stærsti körfubíll landsins og kemst í 36 metra vinnu- hæð. Hægt er að vinna við hús upp að 13 hæðum, hann getur teygt sig 20 metra út og snúa má körfunni og lengja hana í fjóra metra. Körfubíllinn var til sýnis fyrir ut- an Sjóvá-Almennar á dögunum. Morgunblaðið/Árni Torfason Stærsti körfubíll landsins Í dag er áttræður ljóðskáldið og heim- spekingurinn Gunnar Dal. Eftir hann liggja milli 60–70 útgáfur frumsamdra og þýddra bóka. Fyrsta bók hans, Vera, kom út 1949 og vakti verulega athygli. Það sama má segja um næstu ljóð, Sfingsinn og hamingjuna, 1953. Á því ári kom líka út hans fyrsta heimspeki- rit, Rödd Indlands, sem fékk mjög já- kvæða gagnrýni. Á næstu árum var eins og hellt væri úr fötu, mjög margir neikvæðir dómar um rit Gunnars birtust í blöðum og tímaritum. En Gunnar var ekki maður, sem leggur árar í bát, þótt á móti blási: Upp með sverðið, þér undankoma er eng- in og aftur ei snúið þú getur frá þessari stund. Með lífið að veði þú gengur á hólm við heiminn og hörfar ei þaðan – nema á dauðans fund. Sem ljóðskáld er Gunnar fyrst og síðast lærisveinn Davíðs Stefáns- sonar og Tómasar Guðmundssonar. Dæmi: ljóð eins og Hrynur lauf, Jólanótt og Himinn. Hér áður var sagt, að Rödd Indlands hafi komið út 1953. Síðan hefur heimspekiskóli Gunnars gefið út ellefu heimspekirit í þremur köflum. I: saga heimspekinnar: Indversk heimspeki – Grískir heimspekingar – Heimspekingar Vesturlanda. II: Einn heimur – fimm heims- myndir. Hin trúarlega heimsmynd – Heimsmynd listamanns – Heims- mynd heimspekinnar – Hin vísinda- lega heimsmynd – Heimsmynd sagnfræðinnar. III: Íslensk heimsmynd árið 2000. Að elska er að lifa. Viðtöl við Gunnar Dal, skrifuð af Hans Krist- jáni Árnasyni. – Stefnumót við Gunnar Dal. Baldur Óskarsson ræð- ir við skáldið – Þriðja árþúsundið (á Netinu). Öll þessi rit hafa komið út nema Þriðja árþúsundið og langflest oftar en einu sinni. 1964 sagði ég í stuttri grein um Gunnar: „Gunnar telur að Aristóteles og flestir fræðimenn eft- ir hans daga hafi rangtúlkað skoð- anir og kenningar heimspekinganna í Mílitos, en þeir lögðu grunninn að grískri heimspeki. Álítur G.D. að hinir grísku frumkvöðlar hafi orðið fyrir austurlenskum og egypskum áhrifum.“ Viðbót: Í Oriental Philo- sophy eftir Will Durant, þekktasta söguheimspeking samtímans, kem- ur fram sama sjónarmið um heim- spekingana í Mílitos og Gunnar Dal hefur viðrað. Áður í ritum sínum hafði Durant fylgt viðteknum sjón- armiðum. Hér er Gunnar sem sagt brautryðjandi. Mörg ljóða Gunnars eru á hvers manns vörum: Kastið ekki steinum í kyrran sjá. Dvelur ógn í dimmunni djúpunum frá. Gárið ekki lognsæinn en gleðjist yfir því að himinninn getur speglast hafinu í. (fyrri gerð textans) Kastið ekki steinum í kyrra tjörn Vekið ekki öldur óvita börn. Gárið ekki vatnið en gleðjist yfir því að himinninn speglast hafinu í. (seinni gerð textans) Stundum minnir Gunnar á Einar Ben.: Ég er útsær af myrkri á sökkvandi söndum GUNNAR DAL særoki hrapandi á rjúk- andi ströndum. Ást mín þar brotnar í brimhvítu löðri við brjóst þín og ólgandi sogast í djúpið. Og myrkur þess fyllist af minningum sárum. Síðan koma harð- skeytt baráttuljóð (úr ljóðinu um herinn): Hvar er stolt þitt, íslensk æska? Skal Ísland falt á þinni tíð? Hin aldna sveit er einskis virði, ykkar bíður þetta stríð. Hvert afrek, bróðir, ætlar þú að vinna? Íslendingur lít til fjalla þinna. 1958 kom út hjá Almenna bóka- félaginu þýðing eftir Gunnar Dal á Spámanninum eftir Gibran, einu þekktasta og mest lesna ljóði fyrri aldar. Þessi þýðing vakti í fyrstu ekki mikla athygli en hefur síðan komið út í 14 eða 15 endurútgáfum og sennilega er í enga bók eins oft vitnað í minningargreinum á Íslandi og Spámanninn. 1986 bætti Gunnar öðru meistarastykki við eftir Gibr- an, þýðingu á Mannssyninum. 1964 kom út byltingarkenndasta ljóðabók Gunnars, Raddir morguns- ins. Ólafur Jónsson, sem þá var áhrifamesti bókmenntagagnrýnand- inn, skrifaði mergjaða níðgrein und- ir fyrirsögninni: Á Guðs vegum, sem að hans dómi var hámark heims- kunnar. Séra Árelíus Níelsson var yfir sig hrifinn og það voru fleiri, sem tóku í þann streng. Ég tek nokkrar glefsur úr þeirri bók: Í 5. kafla segir: Í hvað munu mennirnir breyta manninum? Úr þessu forna grjóti reistu sumir musteri og aðrir kauphöll. Úr þessu hvíta blómi vann býflugan hunang og köngulóin eitur. Og ávextir skilningstrésins urðu sumum nýtt líf og öðrum dauði. Í hvað munu mennirnir breyta manninum? 9 kafli: Nútíminn er leyndardómur sem enginn skil- ur hann er voldugur sannleikur í leit að staðreyndum. Hann er skapandi máttur í leit að nýju formi. Hann er nakin fegurð í leit að orði. Það skilur enginn augnablikið, fyrr en það er farið. Það skilur enginn nýja sköpun, fyrr en henni er lokið. Og enginn þekkir stund hamingj- unnar, fyrr en hún er liðin. Nútímann þekkir enginn – nema sá einn sem lifir í eilífð- inni. 28. kafli: Litlir menn. Litlir menn blása í básúnur. Litlir menn hreykja sér í hásætum. Litlir menn skreyta brjóst sín orðum En hugrekkið blæs ekki í herlúðra, og sannleikurinn klæðist ekki sparifötum Hið stóra þarf ekki að upphefja. Hið sanna þarf ekki að auglýsa. Hið fagra þarf ekki að skreyta. Hið bjarta þarf ekki að upplýsa. En hégómi lítilla manna hreykir sér í hásætum og skreytir brjóst sitt orðum. Höfundur Radda morgunsins hafði ekki mikið fé handa á milli, þegar hann skrifaði þessa innblásnu bók á Spáni eða Tenerife. Á sumrin bjuggu þau Gunnar og María í lé- legu húsi á Arnarstapa. Þar var oft gestkvæmt: Kristmann og Hólm- fríður, Þorsteinn poppari, Stein- grímur málari, Oddur leikritaskáld, guðspekingar og fleiri og fleiri. Svo gerðist það að Gunnar fór aft- ur að kenna. Hann kom til Keflavík- ur og kenndi í Holtaskóla og þau Maja leigðu hjá Kjartani lækni og Ásdísi. Síðar flutti Gunnar til Reykjavíkur og þá hitti hann El- ísabetu Linnet, stórgáfaða konu, sem ég kannaðist við frá því, þegar ég bjó hjá móðursystur minni á Hringbrautinni. Þegar hér var komið sögu kenndi Gunnar í Fjölbraut í Breiðholti. Hann var afburða kennari og mjög vinsæll af nemendum. Menntunar sinnar hafði Gunnar aflað sér úr ýmsum áttum: Tvö ár í háskóla í Reykjavík, þaðan lá leiðin til Ed- inborgar og Kalkútta. Upp úr 1955 bregður hann sér til Wisconsin-há- skóla í Bandaríkjunum. Bókmennta- og heimspekiþekking Gunnars var mikil og minnið ótrúlegt. Enginn getur endurútgefið verk sín trekk í trekk nema þau standi á traustum grunni. Hins vegar hefur hið feiki- sterka trúboð kommúnista á Íslandi ætíð verið Gunnari andvígt. Allt sem heitir trú, mannúð eða speki er eitur í þeirra beinum. Sem dæmi um hatr- ið ætla ég að nefna nokkur dæmi: Þegar ég var bæjarbókavörður við bókasafnið í Keflavík 1958–92 þá komu oft nemendur úr menntaskól- um og háskóla og báðu um und- irstöðurit í heimspeki á íslensku. Ég benti á Gunnar Dal eða Ágúst H. Bjarnason. Þeir sögðu: Ágúst er úr- eltur en Gunnar er ekki tekinn gild- ur. „Þá er bara ein leið fær, drengir. Stelið úr verkum Gunnars eins mik- ið og þið getið. Það er ekki víst að kennarar ykkar þekki það sem þeir eru að fordæma.“ Þá uppgötvuðu þeir fáfræði lærifeðra sinna. Nú er Mál og menning gjaldþrota og rauði páfinn þar rekinn. Launa- sjóður rithöfunda var okkur and- kommúnistum að mestu lokaður, enda ráðgjafar þar Sigurður A. Magnússon og fleiri gáfumenn. Jó- hannes Helgi fékk 13 sinnum nei, Ingimar Erlendur oftar. Tilgangur- inn að koma fyrir kattarnef sem flestum sjálfstæðum listamönnum. Hjá pólitíkusum hvort heldur til vinstri eða hægri var og er enga hjálp eða vinsemd að fá. Þeir sem byggðu listamannaskálann voru reknir úr samtökum málara – menn eins og Guðmundur frá Miðdal og Finnur Jónsson. Kjartan Guðjóns- son fær í dag ekki að sýna á Kjar- valsstöðum eða annars staðar. Einar Hákonarson gerður gjaldþrota. Enginn maður hefur á seinni ár- um ráðist á vinstrisinnaða gáfumenn eða frjálshyggjupostula af eins mik- illi hörku og háði og Gunnar Dal. Gluggið í ljóðabækurnar: Öld fífls- ins, Hundrað ljóð um Lækjartorg, Hús Evrópu eða formálann að Ís- lenskir myndlistarmenn. Og stund- um hefur Gunnar sannarlega ekki talað fyrir daufum eyrum. Mér er t.d. sagt að viðtalsbók Hans Krist- jáns við skáldið og heimspekinginn, Að elska er að lifa, hafi komið út í 10 þúsund eintökum. Og Gunnar er enn í fullu fjöri. Fyrir nokkrum dög- um sá ég á borði hans mjög athygl- isvert handrit um starfsár Krists. Ég fullyrði að á seinni hluta síð- ustu aldar sé Gunnar í hópi bestu ljóðskálda: á bekk með Ólafi Jó- hanni Sigurðssyni, Snorra Hjartar- syni og Þorsteini Valdimarssyni. Sem heimspekingur hefur hann sér- stöðu hér á Íslandi og þó víðar væri leitað. Þá má geta að Gunnar hefur skrifað frambærilegar skáldsögur. Dæmi: Orðstír og auður. Megir þú enn um hríð lifa góðu lífi. Kveðjur frá mér og Elísabetu. Hilmar Jónsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.