Morgunblaðið - 23.06.2003, Blaðsíða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 23. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SLÖKKVILIÐSMENN í Arizona
reyna að bjarga húsi sem er í þann
mund að verða kjarreldi að bráð.
Eldarnir hafa á liðnum fimm dög-
um grandað 250 heimilum í smá-
bænum Summerhaven, vinsælum
ferðamannastað í Arizona. Eitt þús-
und manna slökkvilið er komið til
bæjarins til að berjast við eldana
sem þegar hafa eyðilagt um 3.000
hektara lands. Heitir vindar auka
kraft eldanna sem óttast er að muni
eyðileggja tugi þúsunda hektara
lands til viðbótar áður en yfir lýk-
ur. Embættismenn á staðnum gera
ráð fyrir að tvær til þrjár vikur taki
að vinna bug á eldsvoðanum.
Eldar í
Arizona
granda 250
heimilum
AP
ÍSRAELAR skutu á laugardags-
kvöld háttsettan meðlim Hamas,
heittrúarsamtaka Palestínumanna,
Abdullah Qawasmeh. Ísraelar telja
hann hafa verið ábyrgan fyrir minnst
fimm sjálfsmorðsárásum sem gerðar
voru í Ísrael, þar á meðal mann-
skæðri árás sem gerð var 11. júní sl. í
strætisvagni í vesturhluta Jerúsal-
ems. Er vígið talið eiga eftir að
hrinda af stað nýrri öldu ofbeldis í
Mið-Austurlöndum.
Úrvalssveit ísraelskra landa-
mæravarða skutu Qawasmeh í borg-
inni Hebron á Vesturbakkanum en
að sögn vitna reyndi hann að flýja
hermennina. Árásin á Qawasmeh var
gerð aðeins degi eftir fund Colins Po-
wells, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Ariels Sharons, forsætisráð-
herra Ísraels, og Mahmud Abbas,
forsætisráðherra Palestínumanna.
Fundur ráðherranna þriggja var til-
raun til að koma hinum svokallað
Vegvísi til friðar í framkvæmd.
Háttsettur embættismaður Ham-
as-samtakanna, Abdulaziz al-Rant-
issi, sem sjálfur var skotmark Ísr-
aelsmanna fyrr í þessum mánuði,
tjáði fréttastofu AFP í gær að
morðsins yrði hefnt. „Við munum
refsa fyrir hryðjuverkaðaðgerðir
síonista,“ sagði hann og bætti við að
Hamas myndi bregðast við „þessum
nýja glæp“.
Abbas á um þessar mundir í við-
ræðum við Hamas-liða og önnur
hryðjuverkasamtök til að reyna að
komast að samkomulagi um að þau
hætti árásum á Ísrael. Viðræðurnar
eru á viðkvæmu stigi og því gerir
morðið á Qawasmeh Abbas erfitt
fyrir. „Við myndum berjast á móti
hryðjuverkum síonista þótt engar
viðræður stæðu yfir og við munum
halda viðræðum áfram líkt og síon-
istar væru ekki að fremja hryðju-
verk,“ sagði Rantissi í gær.
Þá lýstu talsmenn Hamas því yfir
að morðið á Qawasmeh myndi ekki
setja vopnahlésviðræður við Abbas
úr skorðum. Að þeirra sögn munu
samtökin fallast á vopnahlé ef Ísrael-
ar hverfa frá Gaza og láta af þeirri
umdeildu stefnu sinni að ráða niður-
lögum Hamas með því að drepa alla
háttsetta meðlimi samtakanna.
Ariel Sharon fagnaði í gær morð-
inu á Qawasmeh og kallaði það „vel
heppnaða aðgerð“. Þá sagði hann að
háttsettir meðlimir Hamas myndu
áfram verða skotmörk Ísraelshers
meðan Palestínumenn upprættu
ekki samtökin og aðra harðlínuhópa.
Kom þetta fram í opinberri yfirlýs-
ingu sem send var fréttastofu AFP.
Háttsettur Hamas-liði
skotinn í Hebronborg
Sharon kallar vígið „vel heppnaða aðgerð“ og hrósar sérsveit Ísraelshers
Jerúsalem. AFP.
Reuters
Hanin, 10 ára dóttir Abdullah Qawasmeh, meðlims Hamas-samtakanna
heldur á mynd af föður sínum sem var myrtur á laugardagskvöld.
STJÓRNVÖLD í Belgíu ætla
að þrengja en ekki afnema um-
deild lög, sem heimila máls-
höfðun gegn þeim, sem sakaðir
eru um stríðsglæpi og glæpi
gegn mannkyni. Höfða má mál-
ið gegn hverjum sem er og án
tillits til þjóðernis eða þess
hvar glæpurinn var framinn.
Megintilgangur breytinganna
verður að koma í veg fyrir til-
efnislitla lögsókn gegn
frammámönnum í öðrum ríkj-
um. Lögin umdeildu, sem eru
frá árinu 1993, verða hins vegar
ekki afnumin eins og Banda-
ríkjastjórn hefur krafist en
George W. Bush Bandaríkja-
forseti og Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands, hafa verið
ákærðir fyrir belgískum dóm-
stóli fyrir stríðsglæpi í Írak.
Finnar vilja
fremur
ESB-varnir
UM 51% Finna vill, að þjóðin
taki þátt í að móta sameigin-
lega varnarstefnu Evrópusam-
bandsins en aðeins 16% vilja
gerast aðilar að Atlantshafs-
bandalginu, NATO. Kemur það
fram í nýrri skoðanakönnun.
Mikill meirihluti var þeirrar
skoðunar, að hvorki ESB né
NATO myndi tryggja að fullu
öryggi landsins en 31% taldi þó
ESB líklegra til þess en aðeins
17% NATO.
Sjónvarps-
stöð lokað
ALLUR sjónvarpsrekstur í
Rússlandi er nú í höndum rík-
isins eða fyrirtækja, sem ríkið á
meirihluta í, en síðustu óháðu
sjónvarpsstöðinni, TVS, var
lokað í gær. Hafði rekstur
hennar gengið illa og var henni
lokað er dómstólar ákváðu, að
gengið skyldi að henni. Starfs-
mennirnir halda því þó fram, að
ákvörðunin hafi fremur verið af
pólitískum rótum runnin en
fjárhagslegum.
Samtöl
forsætis-
ráðherrans
voru hleruð
ÍTALSKIR fjölmiðlar skýrðu
frá því í gær, að Bandaríkja-
menn hefðu hlerað samtöl milli
Giuliano Amatos, sem var for-
sætisráðherra Ítalíu 1992, og
Salvo Ando, sem þá var varn-
armálaráðherra landsins. Kem-
ur það fram í skjölum, sem gerð
hafa verið opinber að hluta
samkvæmt bandarísku upplýs-
ingalögunum. Raunar hefur út-
skrift af samtalinu ekki verið
birt en það snerist um rann-
sókn á hrapi DC-9-farþegaþotu
ítalska flugfélagsins Itavia 27.
júní 1980 en með henni fórust
allir um borð, 81 maður. Nú, 23
árum síðar, eru níu háttsettir
foringjar í hernum fyrir rétti en
þeir eru sakaðir um samsæri og
svik, að hafa tekið þátt í að
hylma yfir það, sem raunveru-
lega gerðist. Nú er vitað, að það
kom til átaka milli líbýskrar
Mig-þotu og NATO-þotu og allt
bendir til, að ítalska farþega-
þotan hafi lent í skothríðinni.
STUTT
Umdeild-
um lögum
breytt
LEIÐTOGAR Evrópusambandsins,
ESB, vilja að tengsl þess og Banda-
ríkjanna verði endurskoðuð með það
fyrir augum að treysta þau enn frek-
ar. Kom þetta fram í máli flestra á
leiðtogafundi sambandsins í Grikk-
landi um helgina og er fyrirhugað að
ræða málin frekar á fundi ESB og
Bandaríkjanna í Washington á mið-
vikudag. Þar munu talsmenn ESB
leggja áherslu á að samskiptin verði á
jafnréttisgrundvelli.
Í lokayfirlýsingu ESB-fundarins
sagði, að það væri ekki aðeins mik-
ilvægt fyrir ESB og Bandaríkin að
samskipti þeirra væru á jafnréttis-
grundvelli, heldur einnig fyrir alla
heimsbyggðina. Kváðust leiðtogarnir
vona að ný, evrópsk öryggisstefna,
sem unnið hefur verið að eftir ágrein-
inginn um Íraksstríðið, gæti lagt sitt
af mörkum til að ná því markmiði.
Samskipti Bandaríkjanna og ým-
issa Evrópuríkja, ekki síst Frakk-
lands og Þýskalands, hafa verið mjög
stirð vegna Íraksdeilunnar en innan
ESB hefur verið lögð mikil áhersla á
að bæta úr því. Hefur stækkun sam-
bandsins úr 15 í 25 aðildarríki rekið
mjög eftir því enda telja mörg komm-
únistaríkjanna fyrrverandi sig eiga
Bandaríkjunum skuld að gjalda.
„Ef Evrópusambandið og Banda-
ríkin standa saman, geta þau látið
mikið gott af sér leiða um allan heim,“
sagði Javier Solana, sem fer með ut-
anríkismál innan ESB.
Ekkert kemur í stað NATO
Í nýrri öryggisstefnu ESB, sem
unnið er að í nokkurri samvinnu við
Bandaríkin, verður lögð áhersla á
stuðninginn við Atlantshafsbandalag-
ið, NATO, og ætti það að draga nokk-
uð úr ótta Bandaríkjamanna við að
ESB hyggist fara sínar eigin leiðir í
varnarmálum. „Það getur ekkert
komið í stað Atlantshafssamstarfs-
ins,“ sagði Solana.
Talsmenn ESB í Brussel segja að á
Washingtonfundinum verði rætt um
nýja skilgreiningu á samstarfsgrund-
velli ESB og Bandaríkjanna eða eins
og einn ESB-fulltrúinn orðaði það:
„Bandaríkjastjórn verður að vera al-
þjóðlegri í hugsun og ESB verður að
auka skilvirknina.“
Ágreiningur þrátt
fyrir aukinn sáttahug
ESB og Bandaríkin hafa á síðustu
dögum nálgast mjög hvað varðar af-
stöðuna til gereyðingarvopna en ESB
hefur nú skilgreint þá hættu sem af
þeim stafar og segist tilbúið til að
beita valdi ef þörf krefur. Telja marg-
ir það sýna að ESB hafi fallist á skoð-
anir Bandaríkjamanna að þessu leyti
en einnig vera til marks um vilja ESB
til að ná sáttum.
Þrátt fyrir augljósan sáttahug er
ekki víst að hann dugi til að leysa
ágreining ESB og Bandaríkjanna um
Alþjóðasakamáladómstólinn. Banda-
ríkjastjórn hefur áhyggjur af því, að
hermenn hennar á erlendri grund
kunni að verða bornir sökum fyrir
dómstólnum en í lokaályktun ESB-
fundarins ítrekuðu leiðtogarnir og
lögðu áherslu á, að hann ætti að ná til
allra ríkja. Litið er á það sem áminn-
ingu til sumra ESB-ríkja en Banda-
ríkjastjórn hefur nú gert tvíhliða
samninga, suma leynilega, við 39 ríki.
Annað augljóst ágreiningsmál ESB
og Bandaríkjanna er afstaðan til
Sameinuðu þjóðanna. Leiðtogar ESB
vilja veg þeirra sem mestan, meðal
annars í Írak, en ýmsar yfirlýsingar
frammámanna í Bandaríkjunum
benda ekki til mikils stuðnings þeirra
við samtökin.
ESB vill endurskoða og treysta
samskiptin við Bandaríkin
Meginmarkmiðið að Atlantshafs-
tengslin verði á jafnréttisgrundvelli
Porto Carras. AFP.