Morgunblaðið - 12.07.2003, Blaðsíða 15

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 2003 15
Súlumót frá formaco
● úr pappa
● einföld og þægileg í notkun
● fæst í mörgum lengdum
og breiddum
Gylfaflöt 24-30 • 112 Reykjavík
Sími 577 2050 • Fax 577 2055
formaco@formaco.is • www.formaco.is
Tangarhöfða 1 • 110 Reykjavík • Símar 567 2357 og 893 9957
Opið laugardag og sunnudag frá kl. 13-16
Ný sending af
húsbílum
Sýningarbíll á Akureyri
Umboð á Akureyri
Sigurður Valdimarsson
Óseyri 5 - Sími 462 2520
JAPANSKUR ráð-
herra, sem fer með mál-
efni barna, sagði í gær
að réttast væri að háls-
höggva foreldra tólf ára
drengs sem hefur játað
að hafa orðið fjögurra
ára dreng að bana.
Ráðherrann, Yoshi-
tada Konoike, sem fer
einnig með almanna-
varnir, lét þessi orð
falla á blaðamannafundi
í Tókýó. Junichiro Koiz-
umi, forsætisráðherra
Japans, sagði síðar að
ummælin væru „óvið-
eigandi“ og sæmdu ekki
ráðherra. Konoike neit-
aði hins vegar að draga
þau til baka eða biðjast
afsökunar.
„Réttast væri að
hálshöggva foreldrana í
refsingarskyni og
draga þá um götur bæj-
arins,“ sagði ráð-
herrann. „Margir for-
eldrar, sem hafa gengið
í skóla eftir síðari
heimsstyrjöldina, hafa
látið hjá líða að innræta
börnunum þá hugmynd
að hinum réttlátu verði
umbunað og hinum
óréttlátu refsað. Hafa
ætti foreldra barna,
sem fremja glæpi, til
sýnis opinberlega,
þannig að þeir átti sig á
því hversu alvarlegt
það er þegar börnin
þeirra fremja svona
hræðilega glæpi.“
Drengnum hrint
Nakið lík fjögurra
ára drengs, sem var
saknað eftir verslunar-
ferð með fjölskyldu
sinni, fannst í margra
hæða bílageymslu í
Nagasaki-borg fyrir
viku. Lögreglan segir
að tólf ára drengur hafi
játið á sig morðið og tal-
ið sé að hann hafi ýtt
drengnum af þaki bíla-
geymslunnar.
„Réttast
að háls-
höggva“
Tókýó. AFP.
SKJALAVERÐIR í Bandaríkjunum
skýrðu frá því í fyrradag að fundist
hefði dagbók, sem Harry S. Trum-
an hélt árið 1947, þar sem fram
kæmi að hann hefði verið tilbúinn
að hætta við að sækjast eftir út-
nefningu sem forsetaefni demó-
krata 1948 og víkja fyrir Dwight D.
Eisenhower hershöfðingja ef
Douglas MacArthur hershöfðingi
sæktist eftir því að verða forseta-
efni repúblikana.
Truman var forseti Bandaríkj-
anna á árunum 1945–1953 og Eis-
enhower gegndi embættinu 1953–
1961.
Truman og Eisenhower ræddu
hugsanlegt forsetaframboð Mac-
Arthurs 25. júlí 1947 og Truman
skrifaði þá í dagbókina:
„Við Ike [Eisenhower] teljum að
MacArthur snúi aftur til Bandaríkj-
anna eins og sigurreifur Rómverji
skömmu fyrir landsfund repúblik-
ana í Fíladelfíu. Ég sagði Ike að ef
það gerðist ætti hann að tilkynna
að hann sæktist eftir útnefningu
sem forsetaefni demókrata og ég
myndi glaður taka annað sætið, eða
vera varaforsetaefni. Mér geðjast
hvort sem er vel að öldungadeild-
inni. Við Ike gætum náð kjöri og
fjölskyldan mín og ég sjálfur mynd-
um vera ánægð með að vera fyrir
utan þetta stóra hvíta fangelsi, sem
kallað er Hvíta húsið.“
Mörgum árum síðar vék Truman
MacArthur frá þegar Kóreu-stríðið
geisaði.
Bókavörður í Truman-bókasafn-
inu í Independence í Missouri fann
dagbókina sem var í tæp 40 ár á
hillu með tímaritum.
Í dagbókinni er meðal annars
lýst afsögn James F. Byrnes sem
utanríkisráðherra og aðdraganda
þess að George Marshall var skip-
aður í embættið. Truman skrifaði
einnig um dauða móður sinnar og
skrif hans um gyðinga, sem flúðu
frá Evrópu í síðari heimsstyrjöld-
inni, hafa vakið athygli.
„Gyðingarnir eru mjög eig-
ingjarnir,“ skrifaði Truman 21. júlí
1947. „Þeir kæra sig kollótta um
hversu margir Eistar, Lettar, Finn-
ar, Pólverjar, Júgóslavar eða
Grikkir eru myrtir eða beittir of-
beldi sem landflótta fólk svo fram-
arlega sem gyðingar fá sérstaka
meðferð. Samt er það svo að þegar
þeir hafa völdin, í fjármálum eða
stjórnmálum, þá jafnast hvorki Hit-
ler né Stalín á við þá hvað varðar
grimmd eða illa meðferð á lítil-
magnanum.“
Athugasemdir Trumans um gyð-
inga komu fræðimönnum á óvart
því að hann var þekktur fyrir að
hjálpa gyðingum eftir síðari heims-
styrjöldina og var hlynntur því að
Ísraelsríki yrði viðurkennt árið
1948 þegar bandaríska utanríkis-
ráðuneytið var andvígt því.
Truman var tilbúinn að
víkja fyrir Eisenhower
AP
Þjóðskjalavörðurinn John Carlin stendur við dagbók Harrys S. Trumans,
sem var Bandaríkjaforseti 1945–1953, í þjóðskjalasafninu í Washington.
The Washington Post.
PALESTÍNSKIR fangar í Ísrael
hófu í gær mótmælasvelti til að
krefjast þess að Ísraelar sleppi föng-
um sem eru í herskáu hreyfing-
unum Hamas og Jíhad. Um 200 af
1.200 Palestínumönnum í Meggido-
fangelsinu í Norður-Ísrael hófu mót-
mælasveltið og ráðgert er að þátt-
takendunum fjölgi á hverjum degi.
Palestínskar konur í flótta-
mannabúðum á Gaza-svæðinu halda
hér á myndum af Palestínumönnum,
sem eru í haldi í Ísrael, og krefjast
þess að þeir verði látnir lausir. Um
3.000 manns söfnuðust einnig sam-
an í Ramallah á Vesturbakkanum til
að krefjast þess að Ísraelar leysi alla
palestínska fanga úr haldi.
Ísraelsstjórn tilkynnti í vikunni
sem leið að 350 af 6.000 palest-
ínskum föngum í landinu yrðu látnir
lausir en sagði að ekki kæmi til
greina að sleppa félögum í Hamas
og Jíhad.
AP
Palestínskir fangar í mótmælasvelti
JAPANSKIR saksóknarar á eynni Ok-
inawa, syðst í japanska eyjaklasanum,
birtu í vikunni bandarískum hermanni
ákæru um nauðgun á 19 ára gamalli
stúlku í maí sl., en maðurinn var fram-
seldur í hendur japönskum yfirvöldum
um þremur vikum áður en ákæran var
birt. Greindi AFP-fréttastofan frá
þessu. Á Okinawa eru stærstu herbúðir
Bandaríkjahers í Japan.
Þetta er aðeins í annað sinn sem
bandarískur hermaður er framseldur til
japanskra yfirvalda áður en ákæra er
birt. Samkvæmt tvíhliða réttarsam-
starfssamningi Japans og Bandaríkj-
anna (Status of Forces Agreement,
skammst. SOFA) eru bandarísk yfirvöld
ekki skuldbundin til að framselja liðs-
menn Bandaríkjahers sem grunaðir eru
um lögbrot á japönsku yfirráðasvæði
fyrr en ákæra hefur verið birt á hendur
þeim. Það olli mikilli reiði í Japan og
mestri meðal íbúa Okinawa er þrír
bandarískir hermenn úr einni herstöð-
inni nauðguðu 12 ára gamalli stúlku árið
1995. Í kjölfar þess féllust bandarísk
stjórnvöld á að taka það til „vinsamlegr-
ar athugunar“ ef beiðni berst um fram-
sal á liðsmönnum Bandaríkjahers á með-
an á rannsókn máls stendur, séu þeir
sakaðir um mjög alvarlega glæpi.
Á síðasta ári höfnuðu bandarísk yf-
irvöld framsali á hermanni sem sakaður
var um nauðgun á Okinawa, fyrr en
ákæra yrði birt á hendur honum.
Hermaðurinn sem nú sætir nauðgun-
arákæru, Jose Torres, hefur játað á sig
sakargiftir, að því er saksóknarar í hér-
aðshöfuðborginni Naha á Okinawa
greindu frá.
Mismunandi reglur
Mismunandi er hvaða reglur gilda um
framsal bandarískra hermanna vegna
lögbrota í því landi sem bandarískar her-
stöðvar eru staðsettar. Í Japan er sak-
borningum almennt ekki heimilað að
hafa lögfræðing viðstaddan við yfir-
heyrslur lögreglu. Þetta kvað vera meg-
inástæðan fyrir því að bandarísk yfir-
völd eru treg til að heimila framsal
liðsmanna Bandaríkjahers fyrr en
ákæra er birt.
Á síðustu árum hafa þó ýmsar breyt-
ingar verið gerðar á samningum um lög-
sögu innlendrar löggjafar þar sem
bandarískar herstöðvar eru.
Í The Japan Times eru nefnd dæmi
um stöðu bandarískra NATO-herstöðva
í Þýzkalandi. Samningar þar að lútandi
voru teknir til gagngerrar endurskoðun-
ar árið 1993 og í þeim er nú skýrt kveðið
á um lögsögu þýzkrar löggjafar, þar á
meðal að ströng ákvæði þýzkrar um-
hverfisverndarlöggjafar gildi á banda-
rískum herstöðvarsvæðum.
Í Suður-Kóreu var tvíhliða samning-
um við Bandaríkin um stöðu herstöðva
Bandaríkjahers breytt síðast árið 2001,
eftir nærri sex ára samningaþjark. Þar
er m.a. kveðið á um að suður-kóresk
stjórnvöld geti handtekið bandaríska
hermenn – sé þeim birt ákæra – sem
grunaðir eru um einhvern 12 nánar skil-
greindra glæpa, s.s. morð, mannrán og
íkveikju.
Endurskoðunarkröfur og ótti við
auknar öryggismálabyrðar
Í forystugrein í japanska blaðinu
Asahi Shimbun hinn 21. júní sl. var
fjallað um tvíhliða samninga Japans við
Bandaríkin um stöðu setuliðshermanna,
SOFA-samningana svokölluðu. Þar seg-
ir meðal annars: „Í hvert sinn sem
bandarískur hermaður er sakaður um
glæp kallar japanska ríkisstjórnin eftir
„endurbótum á því hvernig samningun-
um er framfylgt“. Hún tekur aldrei
næsta skref, sem er að breyta samning-
unum í raun. Utanríkisráðuneytið tekur
þá afstöðu, að fari Japan fram á end-
urbætur á SOFA-samningunum muni
þingmenn í fulltrúadeild Bandaríkja-
þings notfæra sér japönsku kröfugerð-
ina til að halda því fram að Japanir leggi
ekki nóg til öryggissamstarfs Japans og
Bandaríkjanna og að niðurstaðan yrði að
Japan sæti uppi með þyngri byrðar í ör-
yggismálaútgjöldum.“
Loks er bent á það í leiðara Asahi
Shimbun, að yfir 70% allra þeirra banda-
rísku hermanna sem hafi bækistöð í Jap-
an séu á Okinawa, þremur áratugum eft-
ir að eyjunni var skilað undir japönsk
yfirráð. Íbúar eyjarinnar líði á ýmsa
vegu fyrir nærveru herstöðvanna og
þetta hérað Japans sé, hvort sem íbúun-
um líkar það betur eða verr, efnahags-
lega háð herstöðvunum.
Bandarískur
hermaður fram-
seldur í Japan