Morgunblaðið - 20.07.2003, Síða 14

14 SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
EGAR Miyako Þórðar-
son var ung stúlka
heima hjá sér í Tókýó,
sá hún heimildaþátt um
Ísland í sjónvarpinu.
Hún varð stórhrifin.
Árið 1969 kom Miyako
svo fyrst til Íslands, staðráðin í að
læra íslensku. Upphaflega áætlunin
var að vera á Íslandi í tvö ár, en nú
34 árum síðar, er hún enn ekki far-
in. Hún giftist íslenskum manni,
eignaðist tvö börn og heimili á Ís-
landi og unir hag sínum vel. Segist
þó reyna að fara heim til Japans á
hverju ári auk þess sem hún hefur
afskaplega gaman af því að skrifa á
móðurmálinu. Bókin „Land hinna
hreinu vinda – Ísland“, sem er
fyrsta bók Miyako, hefur verið
nokkuð lengi í smíðum enda segir
hún að í bókinni sé að finna reynslu-
sögur hennar sjálfrar af íslensku
mannlífi yfir langan tíma. „Ég hef
lengi verið að safna í sarpinn, en að-
altilgangur minn með bókinni er að
kynna Ísland og Íslendinga fyrir
löndum mínum Japönum auk þess
sem mér fannst sérstök ástæða til
að kynna frú Vigdísi Finnbogadótt-
ur fyrir þeim líka.“
Við setjumst niður að morgunlagi
í stofunni hennar Miyako, sem býð-
ur upp á glænýja uppskeru af
grænu tei og byrjar að fletta bók-
inni öfugt við Íslendinga. Og þar
sem blaðamaður skilur hvorki upp
né niður í leturgerð Japana, er höf-
undurinn beðin um að segja stutt-
lega frá efnistökum nýju bókarinn-
ar, sem skiptist í þrjá kafla.
Prestar tala gott mál
Í fyrsta kaflanum segir Miyako
frá kveikjunni að því að hún ákvað
að fara til Íslands árið 1969. Vegna
einskærs Íslandsáhuga, ákvað unga
stúlkan að rita bréf til Háskóla Ís-
lands og svo fór að Magnús Már
Lárusson, þá nýkjörinn háskóla-
rektor, og fjölskylda hans ákváðu
að bjóða henni að dvelja á heimili
sínu í Hafnarfirði fyrsta árið á með-
an hún væri að koma sér inn í
tungumálið. Hún segist eiga þaðan
hlýjar minningar og besti íslensku-
kennarinn sinn í gegnum tíðina hafi
einmitt verið húsfreyjan á heim-
ilinu, eiginkona Magnúsar, María
Guðmundsdóttir heitin. Ári síðar
fékk hún styrk frá menntamála-
ráðuneytinu og flutti þá á Stúdenta-
garðana.
„Ég segi frá fyrstu viðbrögðum
hafnfirskra bæjarbúa við mér, en
margir höfðu örugglega ekki litið
Japana augum fyrr ef marka má þá
athygli, sem ég fékk á þessum tíma.
Mér fannst ég á tímabili vera eins
og gína í búðarglugga. Ég segi af
sjálfri mér, samnemendum mínum í
HÍ og nýju fjölskyldunni minni.
Þegar ég var að læra íslenskuna,
benti Baldvin heitinn Einarsson,
þáverandi ræðismaður Japana á Ís-
landi, mér á að fara til messu ætlaði
ég mér að læra góða íslensku vegna
þess að prestar töluðu sérlega gott
mál. Ég fór að hans ráðum og sótti
messur í gríð og erg. Þá vaknaði
áhugi minn á guðfræði og ég ákvað
að hefja nám við guðfræðideild HÍ,
en alls ekkert endilega með það að
markmiði að gerast prestur.“
Miyako lauk kandidatsprófi í guð-
fræði árið 1978 og var vígður prest-
ur 1981. Síðan hefur hún starfað
sem prestur heyrnarlausra, en sá
söfnuður telur um 200 manns og
hefur aðsetur í Grensáskirkju.
Erfitt að standa í röð
Í öðrum kafla bókarinnar lýsir
Miyako ýmsu því, sem hún hefur
upplifað í þjóðarsál Íslendinga og
útskýrir fyrir samlöndum sínum af
hverju hlutirnir séu eins og þeir eru
á Íslandi. „Það er fjölmargt á Ís-
landi sem kemur Japönum spánskt
fyrir sjónir og ég reyni eftir mætti
að útskýra af hverju hlutirnir eru
svona eða hinsegin hjá Íslending-
um.“ Þegar Miyako er beðin um að
nefna dæmi, talar hún t.d. um bros-
andi kindahausa, þjónustulund ís-
lensku lögreglunnar sem opnar fyr-
ir mönnum híbýlin læsi þeir sig úti,
ráðherra sem spjalla við þegna sína
í heita pottinum, vínmenningu land-
ans þegar allir verða vinir á þriðja
glasi en þekkjast annars ekki þess á
milli, 280 þúsund smákónga sem
vilja stjórna heilli sinfóníu en eng-
inn lætur að stjórn og undarleg fyr-
irbæri um helgar þegar fullorðið
fólk rúntar um og forvitnast um
hverjir búa hvar. Hún fjallar um
jólin og jólasveinana þrettán sem
sjá til þess að öll börn eru góð fyrir
jól, Reagan og Gorbachev í Höfða,
bjartar nætur, Björk, Íslendinga í
baði, sykurát landsmanna, heims-
mynd Íslendinga, gamlárskvöld,
hvalkjöt og veitingahús og síðast en
ekki síst hið séríslenska „það redd-
ast“ og hvað „strax“ þýðir hjá Ís-
lendingum.
Í kafla, sem ber heitið „Ungbarn
úti í barnavagni“ útskýrir hún þann
sið Íslendinga að láta börnin sofa
úti, en segir jafnframt að óhugsandi
sé fyrir Japani að skilja barn eftir í
barnavagni fyrir utan búð á meðan
mamman skreppur inn til að versla.
Ef fram hjá þeirri staðreynd væri
litið að barninu gæti verið rænt,
sýndi þessi gjörningur á hinn bóg-
inn að Íslendingar treystu samlönd-
um sínum fyrir því að láta vita ef
eitthvað amaði að í vagninum.
Íslenskar biðraðir eru Miyako
líka umfjöllunarefni þótt hún við-
urkenni að biðraðirnar íslensku hafi
lagast eilítið í seinni tíð. „Ég upp-
lifði það einu sinni að vera stödd í
banka í Reykjavík. Tvær biðraðir
höfðu myndast fyrir framan tvo
gjaldkera. Við endann svo til mitt á
milli raðanna stóð karlmaður, sem
ég gerði mér ekki grein fyrir hvorri
röðinni hugðist tilheyra. Ég ákvað
að vinda mér að manninum og
spurði: „Fyrirgefðu, en hvorum
megin ertu?“ Svarið var: „Í báð-
um.““
Höfundur dvelur jafnframt nokk-
uð við og veltir fyrir sér uppáhalds
umræðuefnum Íslendinga og segir
þau ganga nokkuð á skjön við jap-
anskar venjur. „Mér hefur fundist
uppáhalds umræðuefni Íslendinga
vera fjármál, stjórnmál og trúmál.
Þessi umræðuefni forðast Japanir
eins og heitan eldinn vegna þess að
þau valda gjarnan deilum. Við forð-
umst öll umræðuefni, sem valdið
geta deilum. Þá má ekki gleyma því
að Íslendingar eru mjög uppteknir
af sjálfum sér og stæra sig gjarnan
af eigin ágæti. Það gerir hinn sið-
prúði Japani helst ekki og hann tal-
ar helst ekki um fólk, eins og al-
gengt er hér í fámenninu þar sem
allir virðast kannast við alla á ein-
hvern hátt.“
Presturinn Miyako staldrar
sömuleiðis í bók sinni við háa skiln-
aðartíðni á Íslandi, en segir það
vera stórmerkilegt hversu gott
vinasamband fyrrum hjón geti oft
ræktað með sér að loknum skilnaði
með velferð barna sinna að leiðar-
ljósi. Það væri óhugsandi í Japan,
þar sem hjónin myndu frekar
þrauka í þögn. Að þessu leyti til eru
Íslendingar heiðarlegir gagnvart
eigin tilfinningum og stíga skrefið
til fulls þegar ljóst er að hjónabandi
er í reynd löngu lokið. Þegar talið
berst að kafla, sem ber yfirskriftina
„Íslenskar konur eru sterkar“, seg-
ir Miyako að þar sé hún að bera
saman verkaskiptingu karla og
kvenna í löndunum tveimur. „Í Jap-
an eru óskrifaðar reglur um að kon-
an sjái um börn og bú á meðan karl-
inn vinnur úti, en á Íslandi tekur
karlinn þátt í heimilisstörfunum
sem gerir konunni kleift að vinna
úti. Í Japan er sagt að konan á bak
við manninn sé mjög þýðingamikil
og hún veit að ef maðurinn hennar á
velgengni að fagna, á hún sinn ríka
þátt í því. Japanskar konur sækjast
ekki mikið eftir frama á vinnumark-
aði sem er ólíkt hugsun íslenskra
kynsystra þeirra. Sjálf er ég jafn-
réttissinni, sem vill virða mannrétt-
indi beggja kynja, en mér finnst
mjög niðurlægjandi fyrir konur að
þeim séu fengin störf vegna fyr-
irfram ákveðins kynjakvóta.“
Vigdís í uppáhaldi
Þriðji kafli bókarinnar fer í um-
fjöllun um frú Vigdísi Finnboga-
dóttur, fyrrum forseta Íslands, sem
Miyako telur vera stórmerkilega
konu, ekki aðeins fyrir að vera
fyrsta konan til að vera kjörin for-
seti á lýðræðislegan hátt, heldur
vildi hún ekki síður koma manngerð
hennar og persónuleika til skila til
samlanda sinna. „Vigdís er nefni-
lega vinur Japans enda hefur hún
oft komið þangað. Ég rifja upp feril
Vigdísar allt frá því að ég sá hana
fyrst með dóttur sína unga á göngu
um háskólahverfið. Ég tók strax
eftir þessum mæðgum þá vegna
þess hversu mér fannst samband
þeirra vera hlýtt og innilegt án þess
að ég hefði þá haft hugmynd um
hver konan var. Seinna bauð konan
sig fram til forseta. Vigdís hefur
síðan verið í miklu uppáhaldi hjá
mér. Ég hef átt því láni að fagna að
hitta Vigdísi og fór líka í viðtal við
móður hennar, sem líka var stór-
merkileg kona, vegna greinar sem
ég skrifaði að afloknum forseta-
slagnum í japanskt dagblað.“
Lífið er lærdómur
Bókin hennar Miyako telur 220
blaðsíður og er seld í japönskum
bókabúðum og á Netinu í gegnum
www.amazon.com. Auk þess er
hægt að fá hana í bókabúð Máls og
menningar við Laugaveg. Þegar
höfundur er inntur eftir því hvort
von sé á frekari ritstörfum, neitar
hún því ekki að eitthvað meira sé
farið að fæðast. „Það verður bara
að bíða síns tíma því ég er ennþá
japönsk og því lítið fyrir að úttala
mig um eitthvað, sem stefnt er að
en ekki er orðið að veruleika. Þetta
kemur allt í ljós.“
Mikið vatn hefur runnið til sjávar
frá því að Miyako kom fyrst til
landsins og er nú ekki lengur á
starað á útlendinga á götum úti í
því alþjóðlega samfélagi, sem Ís-
land nú er. Um þrjátíu Japanir eru
hér búsettir og segist Miyako ekki
velta sér upp úr því hvort henni líki
vel eða illa að búa á Íslandi. „En
þrátt fyrir að hafa búið hér í 34 ár,
eru Íslendingar sífellt að koma mér
á óvart. Maður heldur alltaf að loks-
ins sé maður komin til botns í þjóð-
arsál Íslendinga og geti dregið
ályktanir, en kemst svo alltaf að því
að svo er alls ekki. Það er alltaf eitt-
hvað nýtt að læra.“
„Land hinna hreinu vinda“ er titill bókar, sem séra Miyako Þórðarson hefur skrifað um Ísland og Íslendinga á japönsku
fyrir landa sína Japani. Þrátt fyrir að hafa búið á Íslandi í yfir þrjátíu ár, sagði Miyako Jóhönnu Ingvarsdóttur að á Íslandi
kæmi fjölmargt Japönum spánskt fyrir sjónir. Í bókinni dregur hún fram sögur af „skrýtnum“ siðum Íslendinga auk þess
sem sérstakur kafli fer í að kynna frú Vigdísi Finnbogadóttur fyrir Japönum.
Morgunblaðið/Arnaldur
Séra Miyako Þórðarson, ásamt heimiliskettinum Dismundi, sem er fimm ára, vel haldinn og mjálmar á norðlensku.
Íslendingar
koma mér
sífellt á óvart
join@mbl.is