Morgunblaðið - 19.02.2004, Blaðsíða 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 2004 33
Borgartúni 28, símar 520 7901/520 7900
www.ef.is
• Hagstætt verð
sími: 566 6103
isfugl@isfugl.is • www.isfugl.is
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
Góð kaup - Jörfabakki - 4 herb.
Sandra sími 899 4255
sandra@remax.is RE/MAX
Snyrtileg íbúð á efstu hæð. Rúmgóð herbergi og opið eldhús inn í stofu.
Fallegt nýtt dökkt parket á stofu, eldhúsi og holi. Eldhús upprunalegt.
Nýjar flísar við inngang. Baðherbergi er snyrtilegt. Þvottaherbergi í íbúð.
Herbergi með dúk á gólfi. „Frábær kaup“ Verð 12,4 millj.
Allar upplýsingar gefur Sandra í síma 899 4255 - sandra@remax.is
MIG langar til að deila með ykk-
ur opinberum upplysingum sem ég
fékk hjá bifreiðastjórafélaginu
Frama og Vegagerðinni og komu
mér vægast sagt á óvart. Það er
eins og stjórnvöld telji leigubíl-
stjóra vera stétt sem ber að
vernda, þrátt fyrir að þeir séu
stórir strákar og
stelpur sem þurfa
enga barnapíu. Jú lít-
um á málið.
Þannig er mál með
vexti að Vegagerðin
sér um eftirlit með
leigubílum í umboði
Samgönguráðuneytis.
Meðal annars sér
Vegagerðin um að út-
deila atvinnuleyfum í
samræmi við lög og
reglugerðir sem Al-
þingi samþykkir. Þar
er ágætur laga og reglugerðapakki
sem verndar leigubílstjóra meðal
annars fyrir verðsamkeppni og of-
framboði leigubíla á tilteknum
svæðum, ásamt fleiri höftum.
Kerfið er nokkuð undarlegt, og
felst í því að á sumum svæðum eru
takmarkanir á hversu margir
leigubílar eru í notkun og sums
staðar ekki. Samkvæmt 4.gr í
reglugerð um leigubíla (nr. 397/
2003) hafa 520 leigubílstjórar leyfi
til starfa á stór Reykjavíkursvæð-
inu (Reykjavík, Kópavogur, Hafn-
arfjörður Garðabær, Seltjarnarnes,
Mosfellsbæ og Besssastaðir). Þá
eru mest 40 bílstjórar sem mega
þjónusta Reykjanesbæ. Á Ak-
ureyri eru 20 atvinnuleyfi, og í Ár-
borg eru 7 leigubílstjórar hámark-
ið. Á öllum öðrum svæðum á
landinu eru engin höft á hversu
mörg atvinnuleyfi eru í gangi.
Ekki nóg með að atvinnuleyf-
ishöftin sjálf séu undarleg, þá má
leigubílstjóri ekki starfa utan síns
takmörkunarsvæðis. Þannig má
leigubílstjóri í Reykjavík keyra
mann til Keflavíkur, en hann má
ekki taka neinn með frá Keflavík,
því þá er hann farinn að starfa
innan annars svæðis. Í þessu fyr-
irkomulagi felst
greinileg og mikil
óhagræðing og finnst
manni erfitt að skilja
hvers vegna leigubil-
stjórar megi ekki
þjónusta aðra en þá
sem eru á þeirra
svæði. Nú kunna sum-
ir að hugsa um leigu-
bílstjórana sem ein-
hver fórnarlömb í
þessu, en svo er ekki.
Því sá sem fær að
borga fyrir þetta fyr-
irkomulag er enginn annar en
neytandinn. Því þegar leigubíll er
kominn út fyrir sitt umdæmi, þá
hækkar gjaldið á hvern kílómetra
úr 84,3 krónum í 194,6 krónur
(dagtaxti).
Ef leigubíll fer með manneskju
frá Reykjavík til Keflavíkur, þá
hækkar kílómetragjaldið um meira
en 100% við álverið í Straumsvík,
þar sem stórreykjarvíkursvæðið
byrjar. Þessi hækkun er gerð til
að tryggja það að bíllinn verði
borgaður til baka að sínu svæði.
Fyrir þetta fáránlega kerfi blæð-
um við sem notum leigubílana og
þess vegna hlýtur það að vera
krafa okkar að gera umbætur
þarna á.
Leigubílstjórar semja ekki um
föst laun, heldur um hvaða verð-
taxta þeir skuli rukka viðskiptavini
sína. Og við hverja semja leigubíl-
stjórar? Þeir semja við Samkeppn-
isstofnun! Bandalag íslenskra
leigubílstjóra (BÍLS) kemur með
kröfur um verðtaxta sem Sam-
keppnisstofnun tekur síðan
ákvörðun um hvort skuli sam-
þykkja eður ei. Taxtinn sem er
ákveðinn er fastur fyrir alla leigu-
bílstjóra á öllu landinu. Þeir mega
ekki rukka meira og ekki minna!
Það sem þetta leiðir af sér er
samkeppni í gæðum. Sumum finn-
ast gæði (þægindi) kannski mik-
ilvæg í leigubílum en þá mega þeir
líka borga fyrir þau gæði sjálfvilj-
ugir. En þeir sem vilja komast
leiða sinna með slakari gæðum og
jafnframt væntanlega borga minna
er gjört að sætta sig við háan
gæðastaðal og hátt verð, og þar
með tekur þessi hópur leigubíla í
minna magni.
Það er til fólk sem þarf ekki og
vill ekki þessi miklu gæði, en þarf
samt sem áður að borga fyrir þau
þar sem enginn önnur leið er
ákjósanleg. Þá er verið að tala um
þá tíma sólarhringsins sem stræt-
isvagnar ganga ekki. Þetta telur
greinarhöfundur að leiði til þess að
fleiri ákveði að kaupa sér bíl, reið-
hjól eða önnur faratæki, þar sem
engin önnur leið er möguleg (á
þessum tímum sólarhringsins).
Þegar settur er kvóti á atvinnu-
leyfi til leigubílaaksturs er ríkið
ekki að svara kröfum markaðarins
um eftirspurn eftir leigubílum. Ein
afleiðing þessa kerfis er mikil bið
eftir leigubílum, og langar raðir á
biðstöðvum fyrir leigubíla á álags-
tímum. Í dag mega aðeins vera 520
leigubílar á stór Reykjavíkursvæð-
inu. Hvort sem það er of lítið eða
of mikið á það ekki að vera hlut-
verk ríkisins að ákveða hversu
margir leigubílar eru á götunum,
markaðurinn sér um að framboð á
leigubílum sé í samræmi við eft-
irspurn eftir þeim.
Augljóslega verður engin sam-
keppni í verði þegar allir verða að
rukka sama taxta. Verðtaxti leigu-
bílstjóra á að vera frjáls. Leigubíl-
stjóri á að hafa möguleika á að
hagræða í rekstri sínum, svo hann
geti boðið betra verð en næsti að-
ili. Þetta gæti gengið erfiðlega fyr-
ir einstaka bílstjóra, en greinarhöf-
undur sér fyrir sér að þeir sem
telja sig geta hagrætt rekstri sín-
um hvað mest, muni stofna saman
leigubílastöð þar sem lágur taxti
er í gangi. Aðrar stöðvar munu
væntanlega reyna að bjóða lægra
verð og þar getur myndast sam-
keppni. Sumar stöðvar munu ekki
reyna að bjóða betra verð, heldur
halda í gæðin og stíla þar með á
kröfuharðari neytendahóp. Þetta
eru allt möguleikar sem eru fyrir
hendi og fleiri til, en ekki í núver-
andi kerfi.
Leigubílstjóri ríkisins?
Vilhjálmur Þór Vilhjálmsson
skrifar um leigubílaakstur. ’Augljóslega verðurengin samkeppni í verði
þegar allir verða að
rukka sama taxta.‘
Höfundur er hagfræðinemi.
FYRIRTÆKI TIL SÖLU
www.fyrirtaekjasala.is
FYRIRTÆKJASALA
ÍSLANDS
Síðumúla 15 • Sími 588 5160
Gunnar Jón Yngvason
lögg. fasteigna- og fyrirtækjasali