Morgunblaðið - 26.02.2004, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
JÓN Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra sagði á Alþingi í gær að það
væri rétt hjá Rúnari Vilhjálmssyni,
prófessor við Háskóla Íslands, að
kostnaðarhlutdeild sjúklinga í
sjúkratryggingum hefði aukist á sl.
fimmtán árum. Kom þetta fram í
svari ráðherra við fyrirspurn Jó-
hönnu Sigurðardóttur, þingmanns
Samfylkingarinnar. Sagði hún það
sífellt algengara að efnalítið fólk
gæti ekki leyst út lyfin sín eða leit-
að sér læknisþjónustu.
„Kostnaðarhlutdeild sjúklinga
hefur almennt talað aukist frá því
fyrir rúmum 15 árum,“ sagði ráð-
herra en nefndi þó engar tölur í því
sambandi. Í niðurstöðu Rúnars
kemur hins vegar fram að kostn-
aðarhlutdeildin hafi aukist um 70%
á umræddu tímabili. Ráðherra tók
þó fram að hafa yrði allan varann á
þegar um væri að ræða athuganir á
svo löngu tímabili. „Samanburðar-
ár eru í þessu tilliti tekin út úr svo
mismunandi landslagi að það er
næstum svo að borin séu saman
epli og appelsínur,“ sagði hann. „Í
þessu sambandi verður einnig að
hafa hugfast að hlutur sjúklinga í
greiðslum vegna læknisþjónustu
breytist mjög mismunandi eftir því
hvaða þjónustu við erum að ræða
um.“
Ráðherra sagði sömuleiðis að sú
niðurstaða Rúnars að útgjöld sjúk-
linga séu farin að bitna á aðgengi
að þjónustunni komi nokkuð á
óvart. Til dæmis hafi komið fram í
skýrslu Ríkisendurskoðunar frá
september 2002 að aðsókn til allra
þátta heilbrigðisþjónustunnar hafi
stóraukist á tímabilinu 1997 til
2001. Ásta Möller, varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins, benti á í um-
ræðunni að kostnaðarhlutdeild
heimilanna í heilbrigðisþjónustunni
væri lægri hér á landi en í öðrum
löndum innan OECD. „Hún hefur
verið hér í kringum 15%,“ útskýrði
hún.
Þjóðarsátt rofin
Jóhanna Sigurðardóttir benti
hins vegar á könnun um heilbrigð-
isþjónustuna þar sem kæmi fram
að fjórði hver einstaklingur frest-
aði eða hætti við að fara til læknis
vegna kostnaðar. Aðallega væri
þar um að ræða ungt fólk, á aldr-
inum 18 til 24 ára, foreldra barna
og fráskilda. „Þetta sýnir ljóslega
að rofin hefur verið þjóðarsátt um
að allir eigi að hafa jafnan aðgang
að heilbrigðisþjónustunni óháð
efnahag og staðfestir það sem
haldið hefur verið fram að í vax-
andi mæli geti efnalítið fólk ekki
leyst út lyfin sín eða leitað lækn-
isþjónustu.“ Sagði hún þetta ljótan
blett á okkar velferðarþjónustu.
Jóhanna Sigurðardóttir, þingmaður Samfylkingar
Efnalítið fólk getur
ekki leyst út lyfin
Morgunblaðið/Ásdís
Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra svaraði fyrirspurn frá Jóhönnu Sig-
urðardóttur alþingismanni í gær um kostnaðarhlutdeild sjúklinga.
Ráðherra segir að kostnaðarhlutdeild sjúklinga hafi aukist
FRUMVARP sem snýst um að
framlengja til ársloka 2006
tímabundna heimild um að
lækka vörugjald af svonefnd-
um tvíorkabifreiðum hefur
verið samþykkt í ríkis-
stjórninni. Tvíorkabifreiðir
nýta metangas eða rafmagn að
verulegu leyti í stað olíu eða
bensíns og hefur vörugjald fyr-
ir þessar bifreiðir verið 120
þúsund krónum lægra en fyrir
hefðbundnar bifreiðir. Heimild
þess efnis rann út við síðustu
árslok.
Ragnheiður Elín Árnadóttir,
aðstoðarmaður fjármálaráð-
herra, sem lagði frumvarpið
fram, segir að markmiðið sé að
styðja við þróun sem orðið hef-
ur hvað varðar umhverfis-
vænni bíla.
Vörugjald af
tvíorkabif-
reiðum verði
áfram lægra
GUÐNI Ágústsson landbúnaðarráð-
herra vakti, í upphafi þingfundar á Al-
þingi í gær, athygli þingheims á þeim
alvarlegu dýrasjúkdómum sem hafa
gert vart við sig víðsvegar um heim á
undanförnum vikum og misserum.
Hann sagði að sérstök ástæða væri til
að varast þá dýrasjúkdóma sem bor-
ist gætu í menn í gegnum snertingu
við dýr og neyslu matvæla. Landbún-
aðarráðuneytið birti í gær auglýsingu
um bann við innflutningi á lifandi
fuglum, frjóeggjum og hráum afurð-
um alifugla frá Bandaríkjum Norður-
Ameríku vegna hænsnapestar. Ráðu-
neytið birti í lok janúar auglýsingu
um sams konar innflutningsbann frá
löndum Asíu.
Ráðherra minnti á
þessar auglýsing-
ar í upphafi þing-
fundar í gær.
„Nú herjar
mjög skæð fugla-
flensa á mörg lönd
í Asíu með alvar-
legum afleiðing-
um fyrir líf og
heilsu manna og dýra,“ sagði hann.
„Sjúkdómar sem þessir geta hæglega
dreifst með milliríkjaviðskiptum og er
full ástæða til að grípa til viðeigandi
ráðstafana til að tryggja líf og heilsu
íslenskra neytenda og gæta jafnframt
hagsmuna íslensks landbúnaðar á
þessu ári.“
Síðan sagði ráðherra: „Í síðustu
viku stóð yfir mikil matarveisla hér í
borginni, Food and Fun, framtak sem
hefur vakið gríðarlega athygli. Hinir
fjölmörgu erlendu gestir, sem sótt
hafa þessa hátíð, hafa óspart lofað
þann landbúnað sem hér er stundað-
ur – fjölskyldubúskapinn þar sem vel-
ferð dýra og heilnæmi afurðanna er í
fyrirrúmi. Reynslan hefur því miður
sýnt að með auknum ferðum fólks og
sífellt vaxandi flutningi afurða milli
landa geta smitsjúkdómar komið upp
nánast hvar sem er. Því er full ástæða
til að ferðafólk og fyrirtæki í milli-
ríkjaviðskiptum kynni sér gaumgæfi-
lega þær hættur sem steðjað geta að
vegna dýrasjúkdóma erlendis og leit-
ist við að haga ferðum sínum og ekki
síður viðskiptum í samræmi við þá
mikilvægu þjóðarhagsmuni sem
hreinleiki íslensks landbúnaðar er
fyrir fólkið í landinu.“
Í kjölfar þessara orða ráðherra
komu þingmenn annarra flokka upp í
pontu og fögnuðu því að ráðherrann
hefði birt fyrrgreindar auglýsingar
um innflutningsbann. Sögðu þeir m.a.
mikilvægt að gripið yrði til viðeigandi
ráðstafana til að koma í veg fyrir að
fuglaflensan eða aðrir dýrasjúkdómar
berist hingað til lands.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra ræddi dýraheilbrigði á Alþingi í gær
Full ástæða til að grípa
til viðeigandi ráðstafana
Guðni Ágústsson
KENNURUM með kennsluréttindi
fjölgaði um 107 í fyrra, eða 2,8%, frá
fyrra ári. Kennurum án kennslurétt-
inda fækkaði um 61 frá árinu áður,
eða um 6,6%. Þetta kemur fram í töl-
um Hagstofu Íslands, sem safnar
upplýsingum um starfsfólk í grunn-
skólum á Íslandi í október ár hvert.
Starfsmenn við kennslu í grunnskól-
um á Íslandi voru 4.743 í október sl.
og hefur fjölgað um 46, eða um 1,0%,
frá árinu áður. Þetta er nokkru
minni fjölgun en undanfarin ár, en
kennurum fjölgaði um 4,6% á milli
áranna 2001 og 2002.
Starfsfólki við kennslu í grunn-
skólum hefur fjölgað ár frá ári, en
haustið 1998 voru 4.045 kennarar í
grunnskólum landsins. Skýrist fjölg-
unin m.a. af því að grunnskólanem-
endum hefur fjölgað og einsetning
skóla staðið yfir.
Alls eru 3.873 kennarar með
kennsluréttindi starfandi í grunn-
skólum landsins, eða 81,7% alls
starfsfólks við kennslu. Hlutfallið
hefur hækkað um 1,5 prósentustig
frá haustinu 2002. Frá því Hagstofan
hóf söfnun upplýsinga um kennara
fór þetta hlutfall hæst 1999, í 83,5%.
Kvenskólastjórum hefur fjölgað
um fjóra frá fyrra ári þrátt fyrir að
skólastjórum hafi fækkað um fimm.
Eru konur nú 43% skólastjóra.
Kvenaðstoðarskólastjórum hefur
hins vegar fækkað um sjö og eru þær
62% aðstoðarskólastjóra.
Kennurum með kennsluréttindi
hefur fjölgað hlutfallslega mest á
Austurlandi, um fjögur prósentustig.
Á höfðuðborgarsvæðinu utan
Reykjavíkur fjölgaði kennurum með
kennsluréttindi um 3,1 prósentustig
og á Vestfjörðum þrjú prósentustig.
Á Suðurlandi fækkaði kennurum
með kennsluréttindi um 3,3 pró-
sentustig. Hlutfall kennara sem hafa
kennsluréttindi er mun hærra á höf-
uðborgarsvæðinu en á landsbyggð-
inni. Alls hafa tæplega 91% kennara
á höfuðborgarsvæðinu kennslurétt-
indi en utan höfuðborgarsvæðisins
er hlutfall réttindakennara á bilinu
56–76%, hæst á Suðurlandi.
Starfsfólki við kennslu hefur fjölg-
að í aldurshópunum yfir fimmtugu
frá hausti 2002, en kennurum undir
35 ára aldri hefur fækkað. Tæplega
300 kennarar eru á sjötugsaldri og
fara á eftirlaun á næstu árum.
Réttindakennurum
fjölgar og réttinda-
lausum fækkar
EINHUGUR þjóðarinnar um sjálfstæði er það sem helst
skilur að sjálfstæðisbaráttu Íslendinga á 19. og fram á
20. öld og þá baráttu sem Færeyingar hafa átt í und-
anfarnar aldir vegna sjálfstæðis eyjanna. Þetta kom
fram á fundi Evrópusamtakanna sem haldinn var í
Lögbergi í Háskóla Íslands í gær undir yfirskriftinni
„Samanburður á stöðu Íslands og Færeyja“.
Guðmundur Hálfdanarson prófessor í sagnfræði
rakti aðdraganda að stofnun fullveldis og að lokum
sjálfstæðis Íslendinga. Hann vék að kenningum um í
hverju það felst að vera þjóð. Þá sagði Guðmundur að
bókmennta- og menningararfur Íslendinga hefði skipt
miklu máli þegar kom að því á sínum tíma að færa rök
fyrir því að þjóðin skyldi standa á eigin fótum og slíta
sambandinu við Dani. Sigurður Líndal lagaprófessor
benti á að málið væri flóknara í Færeyjum, en Fær-
eyingar eru ennþá hluti af Danaveldi líkt og Íslend-
ingar voru áður. Sigurður sagði muninn á sjálfstæð-
isbaráttu Íslendinga og þeirri baráttu sem Færeyingar
hafa háð í nokkrar aldir vera þann helstan að í Fær-
eyjum hafi aldrei ríkt samstaða um að sjálfstæði sé
æskilegt. Á Íslandi hafi á hinn bóginn ríkt einhugur um
sjálfstæði. Þá sagði hann lagalega stöðu Færeyinga
aðra en Íslendinga, þar eð dönsk lög gildi í Færeyjum,
en þau hafi ekki gilt á Íslandi meðan það var hluti
danska konungsveldisins.
Sigurður sagðist ekki sjá að fullveldi Færeyinga væri
í augsýn.
Málstofa um sjálfstæðisbaráttu Íslands og Færeyja
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Björg Thorarensen var fundarstjóri á fundi Evrópusamtakanna en Guðmundur Hálfdánarson, prófessor í sögu, og
Sigurður Líndal lagaprófessor ræddu um fullveldi og sjálfstæðisbaráttu Íslendinga og Færeyinga.
Einhugur um sjálfstæði skipti miklu