Pressan - 07.11.1991, Síða 38

38
FIMMTUDAGUR PRESSAN 7. NÓVEMBER 1991
Olafsfirðingur
í húð og hár
segir Jón Þorsteinsson
tenórsöngvari sem búið hefur
erlendis í um 20 ár
?íí)jiu*
íSlenSftat;
jjjóöðögm*
Maöur sem heitir Krist-
mundur var þekktur skip-
stjóri á fiskibát. Hann eyddi
eitt sinn jólunum á sólar-
s*rönd ásamt eiginkonu
sinni og vinafólki. Krist-
mundur var fengsæll skip-
stjóri og maður hamingju-
samur og hægt að segja að
lífið léki við hann.
Þrátt fyrir kosti Krist-
mundar hafði hann ekki
lært ensku og reyndar
kunni hann aðeins eitt
tungumál, íslensku.
Jæja, áfram með sög-
una. Kristmundur og ferða-
félagar komu til Spánar 23.
desember, á Þorláksmessu.
A jóladag gekk hann niður á
hótelbarinn og keypti sér í
eitt glas. Fátt var af fólki á
barnum og Kristmundur
sat góða stund einn og
drakk úr glasinu. Þegar
hann hafði lokið við drykk-
inn gekk hann af stað og
setti stefnuna á lyftuna.
Á leið sinni þangað
mætti hann fólki sem kink-
aði kolli og sagði „Merry
Christmas'' Kristmundur
varð mjög hissa en kinkaði
kolli á móti og brosti. Hann
fór upp með lyftunni. Þegar
hann kom til ferðafélag-
anna sagði hann þeim eftir-
farandi sögu:
„Eg veit að mér hefur
gengið vel með bátinn, ég
veit lika að ég er þekktur
maður í minni heimabyggð,
en nú er ég aldeilis hlessa.
Þannig er, að þegar ég var
að ganga að lyftunni, núna
rétt áðan, mætti ég útlend-
ingum. Ekki bara það. Hvað
haldiði? Fólkið hneigði sig
og sagði pent: Mister Krist-
mundur. Þannig að það
hefur þekkt mig."
(Úr feröamannasógum)
Þessi saga gerðist um
borð í norðlenskum togara.
Vel aflaðist og menn voru
bjartsýnir á að senn færi
veiðiferðinni að Ijúka, sér-
staklega þar sem afli var
mjög góður. Þetta var
snemma morguns. Óneit-
anlega voru mennirnir farn-
ir að hugsa heim, en að sjó-
mannasið hafði enginn orð
um hugsanir sínar, nema
einn, sem, eflaust óviljandi,
sagði lágum rómi:
„Með þessu áframhaldi
verðum við í landi í hádegi
i kvöld."
(Úr mismœtasögum)
Maður einn á Norður-
landi hét Jón. Hann var
aldrei kallaður annað en
Jón, reyndar stöku sinnum
Nonni. Þegar hann var
kominn á miðjan aldur var
brotist inn hjá Jóni. Litlu var
stolið en samt sem áður
varð hann fyrir nokkru
áfalli, enda ekki skemmti-
legt þegar brotist er inn hjá
fólki.
Sveitungar hans vissu
vel að Jón átti ekki sjálfur
aöild að innbrotinu, enda
var brotist inn heima hjá
honum og hann staddur í
Reykjavík þegar innbrotið
var framið. Eigi að síður var
Jón kallaöur Jón þjófur eft-
irleiðis.
(Ur uppnefnisögum)
Jón Þorsteinsson fór til
Noregs árid 1973 meö þaö
fyrir augum að lœra hjúkrun.
Fljótlega eftir að hann kom
út hóf hann söngnám í Tón-
listarháskólanum í Osló jafn-
hliða hjúkrunarnáminu, en
eftir tuö ár ákuað hann að
gefa hjúkrunina upp á bátinn
enda þá löngu farinn að
koma fram opinberlega sem
sönguari. Nú fer tólfta starfs-
árið að hefjast hjá Jóni sem
tenórsönguara uið Ríkisóper-
una í Amsterdam í Hollandi,
þar sem hann er búinn aö
syngja að minnsta kosti 50
hlutuerk.
,,Eg var farinn að syngja
opinberlega sex eða átta
mánuðum eftir að ég byrjaði
að læra sönginn. Röddin opn-
aði sig það fljótt enda var ég
nokkuð vel undir búinn, ég
söng nefnilega alllengi með
Pólýfónkórnum hér heima.
En fyrsta verkið sem ég söng
opinberlega ytra var Magnif-
icat eftir Bach."
Jón gerði víðreist áður en
leiðin lá til Hollands. Eftir
tæplega fjögurra ára dvöl í
Noregi fór hann til Árósa í
Danmörku og var þar í þrjú
ár í söngnámi í Tónlistarhá-
skólanum. Þaðan lá leiðin til
Ítalíu í einkatíma og því næst
til Þýskalands, þar sem Jón
söng um tveggja ára skeið
fyrstur íslendinga í óperukór
Wagner-tónlistarhátíðarinn-
ar í Bayreuth. Frá Þýskalandi
lá leiðin til Ríkisóperunnar í
Amsterdam, þar sem vantaði
tenórsöngvara.
Jón er borinn og barnfædd-
ur Ólafsfirðingur og fer ekki
leynt með það — kemur því
raunar að hvenær sem hann
getur í viðtölum við annað
fólk — og þrátt fyrir tæplega
20 ára útiveru er hugurinn
ætíð með Ólafsfirði og Ólafs-
firðingum.
í tilefni af 75 ára vígsluaf-
mæli Ólafsfjarðarkirkju söng
Jón gamla íslenska kirkju-
sálma inn á plötu sem nýlega
kom í verslanir.
„Ólafsfjörður er eini stað-
urinn á jarðríki þar sem ég
get sagt að ég eigi heima og
mér þykir alveg óskaplega
vænt um þann stað og fólkið
sem býr þar. Þegar sóknar-
nefndin á Ólafsfirði hafði
samband við mig og bað mig
að syngja inn á plötu í tilefni
afmælisins var ég ekki lengi
að ákveða mig, því mig hefur
lengi langað til að gera þessu
efni skil á hljómplötu. Að
mínu viti hefur því alls ekki
verið gert nægilega hátt und-
ir höfði hér á landi. Ég efast
um að þú finnir eina plötu
með gömlum íslenskum
sálmum í hljómplötuverslun-
um.“
Sérðu eftir þuí á einhuern
hátt að hafa ekki lokið hjúkr-
unarnáminu á sínum tíma?
,,Já, ég gerði það vegna
þess að mér þykir vænt um
þetta starf, en ég hefði aldrei
getað nýtt mér það samhliða
söngnum. Það gengi aldrei
upp."
Jón segir það vissulega
leiðinlegt fyrir sig að geta
ekki verið meira heima á ís-
landi nema lítinn hluta af ári,
en þeir listamenn sem vilji
lifa sómasamlegu lífi af starfi
sínu kalli þetta yfir sig. Þann-
ig sé það að minnsta kosti í
sínu tilfelli, maður dæmi sig
til útlegðar með þessari at-
vinnu, því sé ekki að neita.
En þrátt fyrir langa útiveru
hefur Jón komið fram með
mörgum listamönnum og
kórum hér á landi í gegnum
árin. Má þar nefna Kór Lang-
holtskirkju, Fílharmóníukór-
inn, Pólýfónkórinn, Sinfóníu-
hljómsveit íslands, íslensku
hljómsveitina og fleiri.
Huenœr œtlarðu að flytja aft-
ur heim til íslands?
„Ég veit það ekki. Ég hef
bara ekki efni á að koma
heim til íslands og fara að
starfa hér. Þarafleiðandi býst
ég við að dveljast erlendis um
óákveðinn tíma. Ég dáist
hreinlega að því listafólki
sem hefur lífsviðurværi sitt af
því að starfa hérna heima."
SJÚKDÓMAR OG FÓLK
Neikvæd þjódfélagsumræda
Ég var úti í Danmörku
nokkra daga í haust. Kaup-
mannahöfn skartaði sinu
fegursta, lauf trjánna voru
tekin að missa festu og lit og
sólin speglaði sig í sléttum
síkjunum. Á rölti um borgina
staðnæmdist ég á Löngubrú
og varð hugsað til allra
þeirra íslensku harmleikja
sem gerst hafa í þessari
borg. Á ofanverðri átjándu
öld bað Jón Eiríksson
vagnstjórann sinn að biða
andartak, fór síðan út á
brúna, leit harmþrungnum
augum yfir borgina og
steypti sér í skítugt síkið. Hér
drekkti Bertel Þorleifsson
sér hundrað árum síðar, yfir-
kominn af harmi og lífsleiða,
ásamt fleiri löndum. En siki
og knæpur borgarinnar virt-
ist ekki hafa munað um að
gleypa þessa umkomulausu
Islendinga. Kaupmanna-
höfn var söm við sig; dular-
full og hlaðin rafmögnuðu
seiðmagni, þó að hún væri
ekki lengur lýst upp af ís-
lenskum grút.
í FRÍHÖFNINNI
Á KASTRUP
Á leiðinni heim fór ég um
Kastrup. Vélinni hafði seink-
að eitthvað svo ég vafraði
stefnulaust um fríhöfnina og
ÓTTAR
GUDMUNDSSON
virti fyrir mér glæsikonur
við afgreiðslustörf, glitrandi
Rólexúr og danska osta. Ég
fékk mér kók á barnum,
settist niður og horfði
dreymnum augum yfir
mannhafið. íslensk fjöl-
skylda með þrjú börn á
næsta borði vakti athygli
mína. Hjónin voru á miðjum
fertugsaldri, börnin 5—10
ára. Eg gaf mig á tal við þau.
„Hvert er förinni heitið?"
spurði ég. „Við erum að fara
til Svíþjóðar," svöruðu hjón-
in í kór. „Við erum alfarin af
þessu helvítis skeri þarna
heima," bætti hún við reiði-
lega. „Það er ekki lifandi á
íslandi lengur," sagði hann.
„Brjáluð vertíð, óvissar at-
vinnuhorfur, minnkuð kaup-
geta. Nei, við erum farin til
Svíþjóðar. Við seldum allt
sem við áttum og erum nú á
leið til Tommelilla í Suður-
Svíþjóð. Ég fæ þar vinnu í
kexverksmiðju og konan
mín við skúringar. Hefurðu
komið þangað?" „Já," svar-
aði ég, „Tommelilla er álíka
óspennandi og Hofsós á
mánudagskvöldi í dynjandi
rigningu en það er nú önnur
saga. En af hverju segið þið
að allt sé svo ómögulegt
heima?" Þau voru greinilega
orðin æst, eins og er siður
þeirra sem reyna að sann-
færa sjálfa sig um vafasaman
málstað. „Sjáðu bara hvern-
ig allt er orðið," sagði heimil-
isfaðirinn og endurtók i
langri ræðu síðasta blaða-
viðtalið við véfrétt efnahags-
lífsins, Vestfjarðagoðann
Einar Odd Kristjánsson.
um íslenskt atvinnulíf. Þetta
var Ijót lesning; allt var í
kaldakoli, kaupmáttarrýrn-
un, dýrtíð, minnkandi hag-
vöxtur, litil þjóðarfram-
leiðsla, atvinnuleysi, fólks-
flótti og hörmungar. Konan
kinkaði kolli, tók stundum af
honum orðið og botnaði
hrakspárnar með tilvitnun-
um í spámanninn að vestan.
Úr augum þeirra skein sann-
færingarglóð hinna heittrú-
uðu, enda höfðu þau sér að
leiðarljósi hatrammar böl-
bænir og hrakspár íslenskra
frammámanna um framtíð
landsins. Þessir menn virð-
ast sammála um að allt sé í
kaldakoli á íslandi, þótt ekki
séu þeir á eitt sáttir um
hverjum um sé að kenna.
VERIÐ ÞIÐ SÆL!
„Við erum farin," sagði
maðurinn. Hann tók upp
poka sinn og pinkla, rak
börnin á fætur og gekk hnar-
reistur inn í framtíðina.
Yngsa barnið grét. „Vertu
sæll,“ sögðu þau. „Verið þið
sæl og gangi ykkur vel,"
sagði ég. Mér leið illa þegar
þau voru farin. Gat þetta
verið satt að fólki fyndist
ólift á íslandi i mestu velsæld
sem ríkt hefur á þessu landi?
Loksins þegar íslendingar
voru hættir að svelta heilu
hungri, hættir aö vera að-
hlátursefni Dana og Svía
vegna vesaldóms og fáfræði,
farnir að búa i mannsæm-
andi húsum og ferðast á
áreiðanlegum farskjótum.
streymdu þeir frá landi sínu
og báðu andskotann að
sökkva því, eins og Jón
HreggviAsson forðum. En
þessum hjónum var vor-
kunn. Þau tóku mark á mis-
vitrum stjórnmálamönnum
og málpípum þeirra sem
telja flokkum sínum og sjálf-
um sér það til framdráttar að
sverta sem mest ástand mála
í landinu og draga allan
kjark úr fólki. Neikvæð þjóð-
félagsumræða er til þess
eins fallin að skapa þjóðern-
islega minnimáttarkennd og
efasemdir um eigin framtíð.
Vondum stjórnvöldum hefur
um aldir verið kennt um þá
harmleiki sem víða er að
finna í íslenskri sögu. Hjónin
á Kastrup eru einn slíkur
harmleikur, því að enn er
verið að drekkja íslending-
um í útlöndum. Þeir Jón og
Bertel drukknuðu í skítug-
um síkjum Kaupmannahafn-
ar, þetta fólk á flugvellinum
á eftir að drukkna í ólgandi
mannhafi Evrópu, þar sem
íslenskt þjóðerni á sér lítiilar
viðreisnar von. Ég kláraði
kókið mitt, tók upp töskuna
og gekk þungum skrefum
um borð. Á leiðinni tuldraði
ég fyrir munni mér þessar
línur eftir Halldór Lax-
ness:
Sumir fóru fyrir jól,
— fluttust burt úr tandi.
heillum snauöir heims um ból
hús þeir byggja ú sandi.
I útlöndum er ekkert skjól.
— eitifur slormbeljandi.